Dagblaðið Vísir - DV - 13.01.1983, Blaðsíða 10

10
DV. FIMMTUDAGUR13. JANUAR1983.
Útlönd Útlönd Útlönd Útlönd Útlönd
Danir þriðju stærstu
fiskútflytjendur heims
Danskur togbátur ilandhelgi Breta. Myndin var tekin 6 dögunum úrbresku varOskipi.
Þaö hefur ekkí farið framhjá nein-
um á undanförnum vikum aö Danir
standa í ströngu viö félaga sína í efna-
hagsbandalagi Evrópu út af fisk-
veiðiréttindum en þar reyna þeir aö
verja hreystilega stöðu sína sem
stærsti fiskútflytjandi EBE.
Danskur fiskiðnaður hefur stööugt
farið vaxandi og voru Danir orðnir
þriðju mestu fiskútflytjendur í heimi
á eftir Bandaríkjunum og Japan. Við
fiskiðnað Dana starfa um 100 þúsund
manns.
Þeir dönsku togbátar sem ögraö
hafa breska flotanum við Englands-
strendur að undanfömu eru hluti af
sjö þúsund báta flota sem geröur er
út að öllu eða einhverju leyti af
skipstjórunum sjálfum.
Danir eiga um fimmtán þúsund
fiskimenn starfandi og aflinn sem
þeir draga að landi er unninn í full-
komnum frystihúsum og verksmiðj-
um, sem ámóta fjöldi fólks starfar
við. Þar til viöbótar starfa um sjötíu
þúsundir viö ýmsar þjónustugreinar
sjávarútvegsins og í útflutningnum.
Þótt sjávarútvegurinn og fisk-
iðnaðurinn standi ekki undir nema
1,5% af brúttóþjóðartekjum Dana er
það samt stærri hlutur en hjá öðrum
EBE-þjóðum.
Eins og fram hefur komið í f réttum
spratt fiskveiöideila Dana viö Breta
út af andstöðu Danmerkur við fisk-
veiðistefnu EBE, sem taka átti gildi
1. janúar. Hinir höfðu komið sér
saman um að hlutur Dana í heildar-
veiðinni á miöunum innan efnahags-
lögsöguEBE skyldi verða 23%. Dan-
mörk hafði krafist 30%. I því sam-
komulagi báru Bretar stærstan hlut
frá boröi, eða 35% af heildarveiði-
kvótanum.
Talsmenn dansks sjávarútvegs
sögöu aö þetta mundi kosta sjö þús-
und Dani atvinnuna og einn milljarð-
ur króna (danskra) tapast í útflutn-
ingi.
Fiskútflutningur Dana nemur um
sjö milljörðum króna danskra á ári,
og þar af eru fiskafurðir fyrir sex
milljarða til manneldis. Þaö hefur
aöallega verið þorskur og koli og eitt-
hvaðafmakríl.
Fiskiðnaöur þeirra er mjög
nútímalegur og tæknilega vel á sig
kominn enda eru Danir stærstu út-
flytjendur fisks á markað í V-Þýska-
landi og Niðurlöndum, auk þess sem
þeir hafa verið umsvifamiklir í fisk-
sölu á mörkuðum í Bretlandi, Frakk-
landi, Italiu og Sviss. Það var sam-
keppnin við þá og Norðmenn sem
knúði Islendinga til að hverfa að
mestu frá fisksölum í EBE-löndun-
um til Bandaríkjamarkaðar á sínum
tíma.
Miðin sem Danir krefjast þess að
fá aö sækja hafa í gegnum árin verið
stunduð jafnt af breskum og dönsk-
um fiskimönnum. Það eru mikið tii
sams konar veiðiskip sem báðir hafa
gert út á þau miö. A meðan bresku
bátamir eru jafnan með átta manna
áhafnir róa Danir aöeins við fjórða
mann eða fimmta mann. Áhöfnin fær
helming aflans í hlutaskipti og út-
gerðin helminginn. Það breytir engu
hve skipið er stórt eða út á hvaöa fisk
það er gert, því að tekjur danskra
fiskimanna eru algjörlega háöar
aflabrögðum. Þegar aflabrögð eru
góð geta árstekjur dansks fiski-
manns, sem stundar Norðursjávar-
veiðarnar, komist upp í 270 þúsund d.
kr., svo að haldið sé gömlum vana í
blaðaskrifum hér um að miða alltaf
við aflahæstu bátana.
Félögum Dana í EBE þykir þeir
sýna mikla græðgi í deilunni um afla-
skiptinguna og segja að Danir hafi
hagnast mest í gegnum tíðina á því
aö engin sameiginleg stefna skuli
ríkja hjá EBE í fiskveiðimálum. Og
satt er það að síðan Danir gengu í
EBE ásamt Bretum og Irum í janúar
1973 hafa þeir stækkað fiskiskipa-
flota sinn og aukiö til muna aflahlut-
inn. Hinu neita Danir, sem haldið
hefur verið fram, að þeir hafi gerst
sekir um gróflega ofveiði í Norður-
sjónum.
Sjálfir bera Danir EBE á brýn að
með nýju stefnunni sé gengið á afla-
kvóta þeirra, sem ráð; yfir afkasta-
meiri fiskiðnaði, og í staðinn fenginn
í hendur þeim, sem síður séu tii þess
færir að nýta hann. Þeir segja að það
muni koma niður á neytendum, sem
Danskir bændur, sem segjast
skattpíndastir allra bænda innan
Efnahagsbandalags Evrópu, og lifa
við dýrustu lánin, horfa nú fram á
einhverja erfiðustu tíma, sem sótt
hafa að dönskum landbúnaði frá
stríðslokum.
Landbúnaöurinn er Dönum það
sem sjávarútvegurinn er okkur. Þeir
flytja út tvo þriðju af landbúnaöar-
framleiöslu sinni. Sjö prósent Dana
^starfa við landbúnaðarfram-
leiösluna. Landbúnaðarafurðir, aðal-
lega þá svínakjöt, niðursoðið kjöt og
ostar, standa undir 32% gjaldeyris-
tekna þjóðarinnar.
Klaus Bustrup, aðstoðarforstjóri
hjá Landbúnaðarráði Dana, sagði í
viðtali á dögunum að ríkisstjórnir
jafnaðarmanna síðasta áratuginn
hefðu hvatt bændur til þess aö f jár-
festa meir í landbúnaöinum og þaö
með lántökum. En með því að þeir
þyrftu að greiða hærri vexti af sínum
lánum en starfsbræður þeirra í
öðrum EBE-löndum, stæöu þeir
höllum fæti í samkeppninni. Auk
þess eru beinir og óbeinir skattar
hærri í Danmörku en nokkru EBE-
landi. — Þar til viðbótar hefur verð-
bólgan leikið landbúnaðinn grátt eins
og allt annað í Danmörku, dregið
hef ur úr f járfestingum og samkeppn-
in við landbúnað annarra EBE-landa
harðnaömjög.
Það eru um 54 þúsund bændabýli í
fuilum rekstri í Danmörku, en lána-
stofnunum reiknast svo til að um 20
þúsund þeirra leggist í eyði eða hætt
veröi búskap þar á næstu tveim til
þrem árum, ef ekki komi til einhver
aðstoð af hálfuþess opinbera. — Árið
1979 lagðist af búskapur á 159 bænda-
býlum í Danmörku. Árið 1980 bættust
592 þar við, en 1981 lögðu 1.607 aðilar
af búskap. Þar er áætlað aö svipaður
samdráttur verði 1982, en kannski
eitthvað minni þetta árið sem nú er
byrjað. — Ríkisábyrgö, sem veitt
var til bráðabirgða fyrir land-
búnaðarlánum, bjargaði öðrum 5
Erfitt i ári hjá
dönskum bændum
þúsund býlum f rá því aö leggjast af.
Vextir á landbúnaðarlánum eru um
20% í Danmörku, en ekki nema 12—
14% í öörum EBE-löndum. Bustrup
hjá búnaðarráðinu segir að fast-
eignaverð hafa fallið ískyggilega hjá
dönskum bændum siðustu fimm árin
vegna stefnu ríkisstjórna á þeim
tíma.
Kvikfjárræktin varð fyrir þungum
búsifjum af gin- og klaufaveikinni
árið 1980. Tjón af völdum hennar var
Dansklr bændur sækja fast eftir aöstoð þess opinbera á erflðistimum og í harðri samkeppni við starfsbræður sina í EBE-löndunum. Þeir telja sig skatt píndustu
bændur EBE, en á þessari mynd eru nokkur þúsund bændur mættir með dráttarvélar sínar við Kristjánsborg að mótmæla sköttum. -
inm' m