Dagblaðið Vísir - DV - 23.04.1983, Blaðsíða 3

DV. LAUGARDAGUR 23. APRÍL1983.
3
Paulus marskálkur. Lew Besymenski til vinstri á myndinni færir hann til yfir-
heyrslu og samninga um uppgjöf þýska hersins til rússneskra marskálka. Lew er
sá Rússi sem í greininni hér á síðunni fylgir Giinther Schwarsberg, fyrrverandi
hermanninum þýska, um herslóðirnar sem þeir báðir börðust á fyrir f jörutíu ár-
um,hvorísínuIiði.
Liðsforinginn svaraði mér mæðulegur
á svip: „Nei, ég geri mér engar
grillur.” Og hann bætti viö í uppgjafar-
tón: „Innan eins mánaðar verður lífi
mínu lokiö fyrst áfram verður
barist!”
„Guð minn góður,
hvílíkt blóðbað!"
Og þar með hélt stríðið um Stalin-
grad áfram. Þetta var síðasta tæki-
færiö til þess aö bjarga lífi tugþúsunda
manna. Klukkan sex morguninn eftir
þennan atburð hófst lokaárásin á
Kessel f rá Stalingrad. ’ ’
Lestin okkar fer fram hjá stöðinni í
Gumrak. En þar, á þessari járn-
brautarstöð, voru um skeið höfuö-
stöðvar von Paulus, marskálks Þjóð-
verja, í jarðbyrgi. Hjá Gumrak var
ógurlegt mannfall i lokaárásinni. Lew
segir mér að sovéskur fréttamaður
hafi lýst atburöunum á staðnum svo:
„Við höfum umkringt þá. Hermenn
okkar hefja ofsalega skothríð. Guö
minn góður, hvílíkt blóðbaö! Jörðin er
bókstaflega þakin líkum.” ,Ég, þjóð-
verjinn, er því til staðfestingar að
þetta voru ekki ýkjur hjá sovéska
fréttaþulnum. Reyndar var og er erfitt
að koma þessum hörmulegu
atburöum í orð. Svo ógeðslegir og
hrikalegir voru þeir. Við Þjóðverjar
vorum næstum skotfæralausir. Margir
okkar réöu aðeins yfir einu skothylki.
Daglega fraus fjöldi manna í hel eða
varð hungurmorða. Fritz Roske, sem
var yfirbirgðavöröur okkar í Stalin-
grad, og sá þannig um útdeilingu
matar, skipaði svo fyrir síöustu dag-
ana: „Mat fá þeir einir sem barist
geta! Því litla sem af gengur verður
skipt miili hinna særðu.” Og þeir nálg-
uðust tuttugu þúsund. Þaö litla sem við
hermennimir, sem enn gátum barist,
fengum af mat, var vægast sagt ógeðs-
legt, varla matur í þess orðs merkingu
aö heita næring. Eða hvernig haldið
þið að sú súpa hafi verið á bragðið sem
gerö var úr spýtnabraki eða frosnu
kjöti af löngu dauðu hrossi?
„Allir voru þeir
venjulegir dauð-
legir menn"
Við Lew sitjum þögulir í klefanum
okkar. Lestin mun brátt nema staðar í
borginni miklu — Stalingrad. I
gegnum klefagluggann eygjum við nú
Mamajew-hæðina ofan við iðnhverfi
Stalingrad. Þar má enn greina leifar af
veggjarústum frá þeim tíma þegar enn
var barist um hvert einasta hús í
Stalingrad. Rissmyndir segja frá
einstökum atriöum í þessari blóöugu
orrustu. Hetjur? Já, en spakmælin á
veggjum húsarústanna blasa við
sjónum: „Allir voru þeir venjulegir,
dauðlegir menn. Hátt yfir iðnhverf-
unum og gömlu húsarústunum, á
Mamajew-hæðinni trónar svo mikiö
minnismerki. Þar stendur meðal
annars stórum oröum: Hetjuborgin
Wolgograd.
Rétt, borgin viö Volgu er ekki
framar kennd við manninn sem náði
borginni úr höndum hvítliða. Hver sá
sem kallar borgina Stalingrad núna á
ekki við hana sjálfa heldur mestu
orrustu heimsstyrjaldarinnar síðari.
Eftir hana voru hersveitir Hitlers á
stöðugu undanhaldi.
Loks nemur lestin staöar. Járn-
brautarstööin heitir í Wolgograd.
Fyrir fjörutíu árum var þetta stað-
urinn sem harðast var barist um. Nú,
friösæl borg og í gegnum klefaglugga
minn viröi ég fyrir mér viökunnanlegt
fólk sem bíður á bekkjum, burðarkarla
og elskendur sem eru að kveðjast og
blómvönd sem gömul kona
heldur á. Fyrir fjörutíu árum stóö ég á
sömu grund og þetta fólk og barðist
gegn því. Nú liggur fyrir mér að fara
út á meðal þess, í friði og vinsemd.
í þessari borg
er ekkert gamalt!
Viö Lew göngum eftir nýjum götum,
veifuöum því til staöfestingar hvítum
fána. En eftir að við höfðum gengið um
það bil hundrað metra í átt til víglínu
ykkar skutuð þiö á okkur. Viö
fleygðum okkur í snjóinn en höfðum
ekkert skjól. Þá þreif lúðurþeytarinn
húfuna sína af sér, setti hana á hvíta
fánann og lyfti honum hátt. Á auga-
bragði var skotið á húfuna. Þaö þutu
sprengikúlur allt í kringum okkur. Viö
urðum því að hopa á hæli. Um nóttina
vörpuðum við flugritum yfir hersvæði
ykkar. Þú hefur eflaust lesið eitt þeirra
þar sem við heimtuðum uppgjöf ykkar
tafarlaust.” Ég jánka Lew þegjandi,
til staðfestingar um að það hafi ég
gert. Síðan heldur Lew áfram frásögn
sinni.
„Rússar komið
hingað, komið hingað!"
„Einum degi síðar, niunda janúar
1943, reyndum við enn einu sinni að
komast yfir til ykkar með plöggin. Við
ókum umhverfis Kessel á traustum
vagni. Með okkur var roskinn yfirliðs-
foringi. Hann átti að þeyta lúðurinn.
Við stigum loks út úr bílnum og héldum
gangandi yfir opið svæöi þar sem
ekkert skýli var að finna. Lúðurþeyt-
arinn blés meö jöfnu millibili friðar-
merki. Þetta var ógnvænleg ganga. Og
það var dauðahljótt. Þegar við vorum
um hundrað metra frá þýsku víglin-
unni hrópaði undirliðsforingi ykkar til
okkar: „Hvað viljiði?” Ég man ég
svaraði: „Við erum sendimenn yfir-
stjórnar Rauða hersins. Við erum
með bréf til yfirhershöfðingja ykkar.”
Undirliðsforinginn hvarf á braut
nokkra stund en þau orö heyrðust frá
ykkur hermönnunum á meöan:
„Rússar, komiö hingaö, komið
hingaö!” Ég man eftir þessum orðum
okkar þýsku hermannanna þegar Lew
minnist á þau. Við vorum orðnir
vonlausir um framhald baráttu okkar.
Því var þaö okkar eina von um líf að
Rússar tækju okkur semstríðsfanga.
Lew heldur áfram frásögn sinni:
„Allt í einu birtust þrír liðsforingjar.
Sá elsti spuröi okkur kurteislega
hvað okkur væri á höndum. Er við
höfðum svaraö því var bundið fyrir
augu okkar og við leiddir niöur í skot-
grafir ykkar. Yfirliösforingi okkar,
áöumefndur lúðurþeytari, sagði viö
Þjóðverjana þegar niður í skotgraf-
irnar var komið: „Ég hef tekiö þátt í
fyrra heimsstríðinu og borgarastyrj-
öldinni en aidrei nokkru sinni hefur
mér gefist tækifæri að tala svo friö-
samlega við óvininn!” Þjóðverji einn
svaraði honum: „Já, við erum nú líka
friðsömustu mennirnir á allri víglín-
unni.” Að þeim oröum sögöum kom
yfir til okkar þýski undirliösforinginn
sem svaraö hafði lúðurþeyti okkar
fyrst. Hann hafðiskroppið frá sem fyrr
sagði, greinilega til að síma til
Berlínar og fá upplýsingar um hverju
ætti aö svara okkur. Og svarið var:
,,Við munum ekki taka við neinu
tilboöi frá ykkur! Snúið aftur!” Þar
með var enn bundið fyrir augun á
okkur og yfirliðsforinginn fylgdi okkur
á veg til baka. Ég sagöi viö hann:
„Þegar stríðinu er lokiö, skulum við
finnast aftur og minnast þessa dags.”
HONDA Á ÍSLANDI
Vatnagöröum 24 Sími 38772
Ótrúlegt en satt
Verö frá kr. 191.000
Gengi 0.08887
Árgerö 1983