Dagblaðið Vísir - DV - 23.04.1983, Blaðsíða 8

8
DV. LAUGARDAGUR 23. APR1L1983.
Skáldin og vorid
Enn einu sinni gefst okkur kostur á aö kynnast sumri eins og þau
gerast skrítnust hér noður í Ballarhafi. Fyrsti sumardagurinn á þessu
ári leið hjá fyrir tveimur dægrum eða svo. Og það segir okkur aö voriö
sé nú sem stendur að hamast við að bræða klakabönd úr jörðu. Klaka-
bönd mannfólksins — frosin andlit undan löngum vetri — fara einnegin
að þiðna af völdum vorsins. Brátt fer að hýrna yfir okkur og brosið fer
aö taka meiri þátt í kiprum andlitsins eftir því sem sólin hækkar meir á
lofti. Og allt verður elskulegra.
Það er óneitanlega eitthvaö skáldlegt við vorið. Það finnst okkur
einhvern veginn. Að gefnu tilefni kíkjum við í nokkur íslensk vorljóð
hér á síðunum undir leiðsögn Sverris Páls Erlendssonar íslenskukenn-
ara við Menntaskólann á Akureyri.
Hann gefur okkur vortóninn í eftirfarandi orðum sínum — og ljóðum
sem hann valdi vorkomunni.
-SER
Voriö og sumarkoman hafa löngum veriö viö-
fangsefni íslenskra skálda. Tíöarandi og aðrar
aöstæður ráða því jafnan hverjum tökum skáld-
in taka þetta yrkisefni. Þeim er þó flestum sam-
merkt aö voriö vekur með þeim einhverja
draumkennd, værö, von eöa barnslega einlægni.
Og þó aö voriö sé oft haft sem tákn fyrir
bemsku, góðæri eöa gróskutíma þjóöa eru ís-
lensk skáld jafnan bundin vorinu okkar, vonar-
bjarmanum og sumarboðanum í kjölfar haröra
vetrarveðra. Islensku vori.
Af handahófi má grípa bækur úr hillu og f letta
upp á vorljóðum. I broti úr Voróttu Einars Bene-
diktssonar sjáum við vorbjarmann í líki per-
sónu sem grípur mannsins hjarta og geislafing-
ur hennar ljúka upp kofum þar sem allir sofa af
sér sorgardrunga vetrarins.
Drungi er enginn í Vorvísu Gríms Thomsen,
ööru nær. Þar iöar allt af dillandi leik og kæti,
gáskinn geislar af öllu þegar blessað voriö birt-
ist.
Öllu alvarlegri er tónninn hjá Ölafi Jóhanni
Sigurðssyni í ljóöinu Á vordegi. Þó er þar
meginþráöurinn að öllu kviknar líf meö vor-
bjarma — og þar eru geislafingur eins og hjá
Einari.
Nýir siöir koma oft meö nýjum herrum.
Tímarnir breytast hratt á tækniöld og skáldin
birta okkur hversdagslegri myndir en fyrr.
I seinni Vorvísu Böövars Guömundssonar er
veraldleg andhverfa viö hina upphöfnu mynd í
fyrri vísunni. Einhvern tíma heföi þótt óskáld-
legt að setja mykju og doöa í ljóö. En þetta er
sönn mynd, ekki satt?
Ljóö Sveinbjörns I. Baldvinssonar, Vorbros,
sýnir ef til vill aö við erum smátt og smátt aö
hætta aö skynja vorið eins og fyrr var gert, enda
skiptir suma meira máli að komast leiöar
sinnar en velta fyrir sér veröldinni og hennar
gæöum.
Sumardagurinn fyrsti er þó ósvikinn í ljóði
Péturs Gunnarssonar 1970. Líkt og Böövar
bendir hann á mjög veraldlega þætti sumar-
komunnar. Þetta er dagsönn vormynd í glettnis-
fullu auga nútímamanns.
Þótt myndirnar breytist og augaö sé togaö aö
ólíkum þáttum er voriö greinilega tilhlökkunar-
efni og trúlega geta öll íslensk skáld tekið undir
meö Pétri þegar voriö nálgast og sagt hvaö
veröur gamanþá!
Vorótía
(Brot)
Loftið titrar allt af fagnaðs ómi,
ungra linda nið og farfugls rómi.
Ljósid smýgur karma og gisnar gœttir,
grípur draumatökum mannsins hjarta,
sgnir harmsins hafs-nauð ströndu bjarta,
hylurþyrnaveginn laufi og blómi,
svo að skjálfa sorgarsvipsins drœttir. —
— Gamlir, ungir, glaðir, hryggir sofa,
geislafingur Ijúka upp hverjum kofa.
Fuglar syngja, straumar stíga sporið,
stynja aðeins mannabrjóstin þungu.
Þar finnst synd og böl hjá öldnu og ungu,
yfirþeim sig grúfir dauðans vofa,
meðanjörðin ómar: Vorið — Vorið.
(Einar Benediktsson: „Hrannir")
Vorvísa
Fannirnar í giljum gráta,
glaðir eru lœkir dala,
allar sprœnur sprikla og hjala
sprækar fram úröllum máta,
hátt og lágt þœr kvika og kvaka,
klif og hvammar undir taka.
Fuglar heyra og frá því segja,
fregnin berst um land og haf,
vaknar allt, sem áður svaf
upp til fjalla og út til eyja;
verður ei til baka borið,
blessað er að koma vorið.
(Grímur Thomsen: „Ljóðmæli 1906")
Á vordegi
Grundin eignast gullinn fifil,
geislafingur hlýir strjúka
lambakóng með lítinn hnýfil,
lambagrasið rauða og mjúka.
Vappar tjaldur, vellir spói,
verpir í broki mýrispýta.
Bráðum kveikir fenjaflói
fífublgsið mjallahvíta.
Bráðum mun í morgunstillu
meðan þokan kveður dranga
Ijósberi hjá lágri syllu
lyfta kolli til að anga.
Blíða daga, bjartar nætur
bugðast á með tærum hyljum
eftir laut sem litlir fætur
lásu foröum berum iljum.
(Ólafur Jóhann Sigurðsson:
„Að laufferjum")
Vorvísur
Grœn lauf á trjánum, sólskin og fuglafans
Faðir vor springur át í sérhverjum runni,
í vitum manna er vorklæðailmur lians
vindinum andarþýðum af Drottins munni.
Lömb fœðast, losnar reifi af hrút
lerkaðir bœndur klína mykju á túnum
börnin drekka dásemdir vorsins af stút
doði og fjörefnaleysi rjátlast af kúnum.
(Böðvar Guðmundsson: „í mannabyggð")
Vorbros
Það var sólskin
þú brostir
og mér fannst þú segja:
sjáðu, vorið er að koma
og í brosandi augum þínum
speglaðist himinninn og vorið
en kannski sagðirðu bara:
geturðu lánað mér
strœtómiða. . . ?
(Sveinbjörn I. Baldvinsson:
„i skugga mannsins")
1970
svo einn tvo þrjá
kannski fjóra daga
stelst sólin norður
þarsem það snýr rassinum i vindinn
þetta land
hvað verður gaman þá!
fjöllin gráta af gleði
grænkar lítið strá
krían sem kann ekki að syngja
syngur líka þá
sjórinn í fjörunni sofnar
sílin fara á stjá
hvað verður gaman þá!
kófdrukknar kýrnar
kúvenda flórnum á
kötturinn segir mjá
langir og mjóir dagar
neita að líða hjá
(Pétur Gunnarsson: „Splunkunýr dagur")