Dagblaðið Vísir - DV - 14.05.1983, Blaðsíða 16

36
DV. LAUGARDAGUR14. MAl 1983.
Sérstæð sakamál
Sérstæð sakamál
Sérstæð sakamál
BOÐLAR
Menmrmr sem þekkfia
dauðann hvað hest
Böðlar hafa margir hverjir
skrifað æviminningar sínar að
lokinni starfsævi með ítarlegum
lýsingum á eftirminnilegum af-
rekum í starfi. Þeir hafa ótvi-
rætt komist í mikla nálægð við
dauðann í gálganum og geta
þess vegna manna best sagt fra
tilfinningum hinna dauðadæmdu
síðustu mínúturnar í lífi þeirra.
Enda þykjast böölar hafa meira
til málanna aö leggja í umræðu
um dauðarefsingu en aðrir.
Böðlar á eftirlaunaaldri hafa
ætíö verið fúsir til frásagna.
Flestir þessara dularfullu
manna hafa gefiö út æviminn-
ingar sínar í einhverju formi, að
minnsta kosti hluta af þeim.
Sennilega eiga fáar bókmenntir
sér tryggari lesendur en einmitt
þær, sem fjalla um dauðann og
það hefur komið á daginn að frá-
sagnir af höggstokknum eða
gálganum seljast eins og heitar
lummur.
Enskur böðull, sem hóf störf á
síöari hluta 19. aldar, og annar,
sem enn er á lífi, segja hér frá
sínum fyrstu embættisverkum.
HAMBABGIJÐ
UM STYRK
Jamer Berry, enskum böðli á síðari
hluta 19. aldar, segistsvo frá:
Þriðjudaginn 27. mars 1884 klukkan
16.20 fór ég úr Iestinni á Waverly-
brautarstöðinni. Ég tók leiguvagn að
fangelsinu þar sem ég fékk höfðing-
legar móttökur. Vaktin fylgdi mér í
gegnum hin stóru og viröulegu hliö, inn
í fangelsið. Nafn mitt og komutími var
fært inn í dagbók fangelsisins og síðan
var náð í fangelsisstjórann.
Viö stóðum augliti til auglitis, ég og
þessi virðulegi maöur. Eftir að viö
höfðum átt saman kurteislegar sam-
ræður um veðrið og ferð mína að
heiman, sagði fangelsisstjórinn, að ég
hlyti að vera svangur eftir erfiöi
dagsins. Hann bauð mér inn í böðuis-
herbergið, þar sem hann bað mig að
bíða. Eg notaöi tímann til að þvo mér
og raka. Fljótlega kom þjónn með
dýrindis mat og drykk — miklu fínni en
ég átti aö venjast.
Um kvöldið lét ég fara vel um mig,
fékk mér góða bók til lestrar og tottaði
pípuna mína. Ég fékk þó einn fanga-
vörð í heimsókn og það fékk greinilega
á hann þegar hann komst að því að ég
átti að taka þessa tvo fanga af lífi.
Hann hafði kynnst þeim þó nokkuð og
fór aö tala um náöun sem hann taldi
ekki útilokaða. Aftakan átti ekki að
faraframfyrr enámánudag.
Ég óskaði þess að ég hefði
a/drei tekið þetta að mér
Klukkan 8 að morgni föstudags var
mér færður vel úti látinn morgun-
verður — ristað brauð, egg og skinka,
kaffi og ýmislegt fleira. Klukkan 10
var ég kallaður fyrir fangelsisstjórann
og embættismennina, sem sáu um af-
tökumar. Ég sýndi þeim ólar minar og
bönd til að þeir gætu gengið úr skugga
um að allt væri í lagi. Þeir skoðuðu
tólin mjög gaumgæfilega og lýstu yfir
ánægju sinni með þau.
Ég fór síöan út og skoðaði af-
tökupaUinn. Smiðirnir höfðu ekki lokið
við verk sitt — enn átti eftir að byrgja
gálgann svo að ekki væri hægt að
fylgjast með aftökunni utan frá.
Við reyndum fallhlerann með því að
kasta á hann sementspoka á þyngd við
þá dauðadæmdu. Hann uppfyllti allar
kröfur. Ég gekk úr skugga um, aðallt
væri eins og það átti að vera. Aö því
loknu eyddi ég deginum við aö skoöa
mig um á yfirráðasvæði fangelsisins.
Hugur minn hvarflaði til þeirra
tveggja sem nú biðu aftökunnar. Ég
gat ekki hætt að hugsa um þá. Ég
lagðist á hnén og bað fyrir þeim.. .
Þennan dag hafði ég enga matar-
lyst. Ég óskaði þess að ég hefði aldrei
tekið þetta að mér. En þá fór ég aö
hugsa um þá ábyrgð sem ég bar í garð
hins opinbera. Og ég lofaöi sjálfum
mér því að sýna aldrei aftur annað eins
veiklyndi.
Mér varð Httsvefnsamt
Laugardagur 29. janúar.
Eftir morgunverðinn hitti ég enn
fangelsisstjórann aö máli og lagöi
síðustu hönd á undirbúninginn. Ég
reyndi enn höggstokkinn og reipin sem
nota átti. Allt virtist í góðu lagi.
Eftir hádegisverðinn útvegaöi fang-
eisisstjórinn mér vagn tii eigin afnota.
'O
V %
3V

James Berry þótti hranalegur í vifl-
móti. í æviminningum hans kemur
þó í Ijós að mannlegar tilfinningar
hafa líka bærst mefl honum. . . I
vinstra horni myndarinnar að ofan
sést nafnspjald hans sem hann
hafði blómum skreytt.
Ég var honum þakklátur og allan þann
dag ók ég stefnulaust um nágrennið.
Um klukkan 22 gekk ég til náða eins og
ég var vanur. Ég bað bænirnar mínar
og hugsaði um konuna og börnin:
aðeins ein nótt í viðbót og svo væri ég
kominnheimtilþeirra aftur.
Ég svaf lítið þessa nótt og um morg-
uninn var ég þreyttari en þegar ég
lagðist til hvílu kvöldið áður. Ég gat
ekki hætt að hugsa um þessa vesa-
lings menn sem efiaust ættu
svefnlausa nótt í klefum sínum
örskammt frá mér og biðu dauöa síns.
Tveir menn í blóma lífsins, sem svo
skyndilega yrðu hrifnir brott frá eigin-
konum og bömum. Einhver sagði mér
að önnur eiginkonan hefði ekki þolað
álagið og verið sett á hæli fyrir
geðsjúka.
... og þeir féllust / faðma
Sunnudeginum eyddi ég aö mestu i
herberginu mínu, nema hvað ég
reikaöi út annað slagið. Ég kom litlu
niður við morgunverðinn og enn minna
við hádegisverðinn eða kvöldmatinn.
Sem fyrr fór ég í rúmiö klukkan 22.
Enn átti ég svefnlausa nótt og enn
reikaði hugur minn til mannanna
tveggja. ..
Ég var kcminn á fætur klukkan
fimm næsta morgun. Mér fannst ég
vera nær dauöa en lífi, ég kveiö hlut-
verkinu sem beið mín. Ég ímyndaði
mér að allt gengi á afturfótunum,
reipin myndu láta undan eða ég yrði
svo skjálfhentur aö ég kæmi ekki
reipunum á sinn stað. Ég var að ganga
afvitinu.
Klukkan varð sex. Ég heyrði
umgang. Fólk var greinilega komið á
stjá. Morgunverðurinn var borinn
fram fyrr en venjulega. Fangarnir
máttu ekki fara út úr klefum sínum
fyrr en þeir höfðu fengið eitthvaö í
svanginn. Fólk var farið að safnast
saman fyrir utan fangelsið í Charlton
Hill.
Klukkan varð sjö. I síðasta sinn full-
vissaði ég mig um að höggstokkurinn
og allt væri í lagi.
Klukkan fimmtán mínútur fyrir
átta, safnaöist saman sá fámenni
hópur sem var aðalþátttakendur í
komandi sorgarleik. Fangamir tveir
sáust nú í fyrsta sinn síðan dómur féll.
Þeir féllust í faðma og tár sáust glitra
á vanga. Það var nöturlegt að sjá
vinina sem saman skyldu kveðja þetta
líf. Þeir báðust fyrir með presti einum
og fimm mínútur yfir átta, var ég
kallaður til að gera skyldu mína.
Hópurinn fámenni gekk nú í áttina
að gálganum. Fangelsisstjórinn og
presturinn voru í broddi fylkingar.
Fangarnir gengu teinréttir og horfðu
fram fyrir sig sljóum augum. Athöfnin
gekk fljótt fyrir sig þar sem þessir
tveir misindismenn tóku út sinn
dóm.. .
Svo lýkur þessari f rásögn Berry en
síðar á minnisblöðunum segir hann:
Vickers, en það var nafn annars
fangans, hélt fram í rauðan dauðann
að hann yrði náðaður. Það var ekki
fyrr en hann fann snöruna herðast um
háls sér að hann gerði sér ljóst að svo
yrði ekki. Þá leiðyfirhann. Vinurhans
var með hauspoka og sá ekkert. Það
þurfti að styðja Vickers andartak áður
en ég kippti hleranum undan. ..
Scotland Yard geymir þetta safn hengingaróla sem allar voru notaðar á
sinum tima.
BIÐIN
VAR
iST
Albert Pierrepoint, síöasti böðull
Englands, hefur einnig skrifaö um sína
fyrstu aftöku. Hún átti sér stað árið
1940 í Pentonville-fangelsinu og þar
var það maður, sem mörg morð hafði á
samviskunni, er átti í hlut. Wade hét
aðstoðarmaður Pierrepoint.
Þeirri frásögn svipar um margt til
frásagnar Berry frá 1884:
Fimm mínútur fyrir níu var okkur
tjáö að lögreglustjórinn væri mættur á
skrifstofu fangelsisstjórans, segir
Pierrepont. Við Wade gengum yfir
fangelsisgarðinn í áttina að þeirri
deildinni sem hinn dæmdi beið okkar í
klefa sínum. Okkur leið illa, ótti og
kvíði sótti á okkur, óttinn viö að standa
ekki í stykkinu þegar á ætti að herða.
Hálfa mínútu fyrir níu kom lítill
hópur manna til okkar. Það var lög-
reglustjórinn, fangelsisstjórinn og
nokkrir aðrir embættismenn. Ég var
yngstur þeirra allra, en þó sá sem
allra augu beindust að. Hópurinn
staönæmdist fyrir utan klefa þess
dauöadæma. Einhver opnaði dyrnar
og ég fór inn í klefann með reipi í hönd-
rnium.
Ég stóp augliti til auglitis við
dauöadæmdan manninn. Hann brosti.
Hann var í sínum eigin fötum. Ég var
líka borgaralega klæddur — þess
vegna gátum við verið að hittast á
Leicester Square .. .
Ég hristi þessar hugsanir af mér.
Batt hendur hans fyrir aftan bak og
sagði hranalega: Komdu!
Cheeríóf hrópaði hann
Saman gengum við til aftöku-
staðarins. Hann gekk hnarreistur
beint að gálganum. Með verði, sinn viö
hvora hlið, var snörunni brugðið um
háls honum. í síðasta sinn horfðumst
við í augu. Wade batt fætur hans. Ég
dró upp úr pússi mínu hvítan hauspoka