Dagblaðið Vísir - DV - 09.06.1983, Blaðsíða 12

12
DV. FIMMTUDAGUR 9. JUNI1983.
DAGBLAÐIÐ-VÍSIR
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLÚN HF.
Stjdmarformaðurog útgáfustjórí: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRDUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
AðstdOarritstjóri: HAUKUR HELGASON.
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON ogÓSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON.
Ritstjóm: SÍÐUMÚLA12—14. SÍMI B6611. Auglýsingar: SÍÐUMÚLA 33. SÍMI 27022.
Afgreiösla,áskriftir,smáaugtýsingar,skrifstofa: ÞVERHOLTI11.SÍMI27022.
Sími ritstjómar: 86611.
Setning, umbrot, mynda-ogplötugerð: HILMIR HF.,SÍÐUMÚLA 12. Prentun:
ÁRVAKUR HF., SKEIFUNNI19.
Áskriftarverð á mánuði 230 kr. Verö í lausasölu 20 kr.
Helgarblað 22 kr.
Heggursá
er hlífa skyldi
Skaölegur einstrengingur
Hugmynd ríkisstjórnarinnar um jöfnun húshitunar-
kostnaöar er ein afleiðingin af einstrengingslegri baráttu
hennar gegn verðbólgunni og er um leið gott dæmi um
skaðleg áhrif opinberra aðgerða á efnahag þjóöarinnar.
Hitaveita Reykjavíkur sækir reglulega um að fá að
hækka gjaldskrána. Þessar beiðnir miða að því, að fyrir-
tækið geti varið fé til rannsókna til undirbúnings stækkun-
ar og fé til f járfestingar af eigin rammleik.
Þessar hækkunarbeiðnir eru yfirleitt skornar niður, af
því að gjaldskrá Hitaveitunnar hefur töluverð áhrif á vísi-
tölur. Hækkun hennar leiðir til aukinna verðbóta á laun
og þar með til aukinnar verðbólgu.
Afleiðingin er sú, aö Hitaveitan hefur ekkert fé til und-
irbúnings nývirkjana og verður að taka erlend lán til að
standa undir brýnustu framkvæmdum til að sjá núver-
andi viðskiptavinum fyrir vatni að vetrarlagi.
Þannig hefur myndast gífurlegur skuldahali í útlönd-
um. Hann er hliðstæður skuldahala Landsvirkjunar og
annarra orkufyrirtækja, sem orðinn er til á sama hátt.
Allir skuldahalarnir eru afleiðing baráttunnar við verð-
bólguna.
Um helmingur af skuldum íslendinga við útlönd er
oröinn til á þennan hátt. Vegna veröbólgunnar mega
orkufyrirtæki ekki taka sannvirði fyrir orkuna, heldur
veröa börnin okkar síðar aö borga núverandi niður-
greiðslur á orkuverði.
Allir vita nú orðið, að skuldasöfnun í útlöndum er orðin
að einu allra hættulegasta meini íslands. Hún er orðin svo
rosaleg, að einungis helmingur af útflutningstekjum okk-
ar nýtist til kaupa á innfluttum nauðsynjum.
Ein hliðaráhrifin enn eru, að vegna Hitaveitunnar og
annarra slíkra skuldara er ekki hægt að lækka gengi
krónunnar nægilega. Tap Hitaveitunnar á síðustu gengis-
lækkun einni nam meira fé en allri fjárfestingu hennar á
þessu ári.
Um leið hefur hinn alltof ódýri hiti frá Hitaveitu
Reykjavíkur þau áhrif, að annars staðar á landinu
kvartar fólk um aðstöðumun. Það vill ekki borga marg-
faldan húshitunarkostnað og heimtar, að hann sé jafn-
aður.
Vandamálið er þó ekki, að hiti víða úti á landi sé of dýr
miðað við tilkostnað, heldur er hitinn á Reykjavíkur-
svæðinu of ódýr, því að umtalsveröum hluta kostnaðarins
er velt yfir á börnin okkar með skuldasöfnun í útlöndum.
Eins og aðrar ríkisstjórnir, en í einstrengingslegri
mæli, er þessi ríkisstjórn upptekin af verðbólgunni einni
saman. Þess vegna hyggst hún jafna húshitunarkostnað
niður á við í stað þess að jafna hann upp á við.
Ríkisstjórnin kaus að magna kjaraskerðingu ársins úr
8—9% í hærri, ótilgreinda tölu, sem gæti numið 16—18%
og efna þannig til stórfelldra átaka á vinnumarkaði á
næstu misserum. Lækkun húshitunarkostnaðar á að vera
ein sárabótin.
Nær hefði verið að reyna að skerða kjörin með óbeinum
leiðum, svo sem hækkun húshitunarkostnaðar upp í raun-
virði og öðrum hliðstæðum aögerðum, svo sem lækkun
gengis niður í raunvirði og hækkun vaxta upp í raunviröi.
En ríkisstjórnin starir bara á verðbólguna. Slíkur ein-
strengingur hefur skaðleg áhrif á efnahag þjóðarinnar,
svo sem dæmið um Hitaveitu Reykjavíkur og húshitunar-
kostnaðinn sýnir. íslendingar mega því búast við hinu
versta.
Jónas Kristjánsson.
Senn eru sex vikur liðnar frá kosn-
ingum, stjórnarmyndun lokið,
stjórnarsáttmáli birtur og bráöa-
birgöalög.
Raddir stjómarandstöðunnar ber-
ast ekki víða vegna þess hve illa hún
býr að málgögnum. Því þykir mér
rétt aö gera kjósendum Kvennalist-
ans hér nokkra grein fyrir þeim
hluta, er þingmenn hans áttu að
stjómarmyndunarviðræðum svo og
afstöðu okkar til stjómarsáttmálans
og bráðabirgðalaganna.
Stjórnarmyndunar-
viðræður
Strax að loknum kosningum lýstu
þingmenn Kvennalistans sig fúsa til
viðræðna um stjórnarmyndun við
aðila allra stjómmálaflokka. Við
teljum það tvímælalaust hluta af
þeirri skyldu, sem felst í þingmanns-
starfi að vera reiðubúinn að taka
sæti í ríkisstjórn. Við gengum því til
stjómarmyndunarviðræðna með
opnum huga en jafnframt varkárni
nýliöanna, minnugar heilræða úr
Hávamálum: Gáttir allar, áður
gangi fram, um skoðast skyli, um
skyggnast skyli; því að óvíst er að
vita,hvar óvinirsitja áfleti fyrir.
Við áttum aldrei frumkvæði að
neinum stjórnarmyndunarviöræðum
en mættum á alla þá fundi, sem við
vomm boðaðar til og fómm gjaman
þrjár saman. Oformlegar viðræður
hófust strax eftir kosningar og sát-
um við tvo fundi með fulltrúum frá
Enginn vafi leikur á því að sú
biölund sem almennningur var
reiðubúinn að sýna nýrri ríkisstjóm
hefur minnkað mikiö siðustu
dagana. Yfir hafa dunið verðhækk-
anir, sem fólk er ekki reiðubúið til að
taka á sig um leið og kjör þess em
stórlega skert. Þar ber hæst hina
fáránlegu hækkun landbúnaöarvöm,
sem leit dagsins ljós upp úr mánaöa-
mótunum. Eg segi fáránlegu, því
enda þótt mér sé hvort tveggja ljóst
að þar var farið að gildandi lögum og
að bændur þurfa vissulega aö fá
sannvirði framleiöslu sinnar, þá er
hækkunin engu að síður fáránleg
ráðstöfun í kjölfar þess að verðbætur
á laun em afnumdar.
Óvild í garð
bænda magnast
Enginn vafi leikur á því að
atburðir síðustu daga hafa magnað
aö miklum mun óvild í garö bænda
hér á þéttbýlissvæðunum. Enda þótt
enginn vefengi lagalegt réttmæd
síðustu verðákvarðana getur fólk
ekki sætt sig við þær og telur að
sveitaheimili verði að taka á sig al-
menna hækkun vöruverðs á sama
hátt og heimili i þéttbýli. Þar nægir
ekki að segja fólki aö „kaupliður”
bænda hafi verið skertur í samræmi
við niðurskurð verðbóta almennra
Iaunþega, fólk hvorki skilur þaö né
villskilja.
Þessi mikla hækkun kom i kjölfar
máls, sem í sjálfu sér virðist vera
smámál, en var ákaflega óheppi-
legur og framúrskarandi klaufa-
legur forleikur. Þar á ég við jógúrt-
stríðið svokallaða milli Hagkaups og
Framleiðsluráðs landbúnaöarins,
þar sem útkoman varð í augum hins
almenna neytanda að einokunarkerfi
bændasamtakanna kæmi í veg fyrir
að unnt væri að ná fram hagstæðum
verslunarmáta.
Þar á undan var búiö aö ræða
mikið um hugsanlega einkasölu á
Sjálfstæðisflokki, tvo fundi með full-
trúum frá Alþýðuflokki og einn fund
með fulltrúum Alþýðubandalagsins.
Eftir að formlegar viðræður hófust
sátum við einn fund með Geir Hall-
grímssyni, en þar voru einnig mætt-
Guðrún Agnarsdóttir
ar Ragnhildur Helgadóttir og
Salóme Þorkelsdóttir og einn fund
með Steingrími Hermannssyni. Á
þessum fundum kynntu viðræðuaðil-
ar stefnuskrá sína og afstöðu til ým-
issamála.
Síðar sátum við fund með Svavari
Gestssyni þar sem hann kynnti fyrir
okkur margumræddan spuminga-
lista og sóttum síðan annan f und með
Svavari, Guðrúnu Helgadóttur.Hjör-
leifi Guttormssyni og Skúla Alex-
eggjum, sem neytendur hér á þessu
svæöi kalla hiklaust einokun. Hafi
einhver hér verið í vafa um þaö fyrir
jógúrtstríðið, að einokunarverslun
með egg myndi stórhækka verðlag,
þá er sá vafi rokinn út í veður og vind
nú.
Allt hefur þetta stefnt að einum
ósi, stóraukinni tortryggni og jafnvel
óvild í garð bændastéttarinnar og
samtaka hennar,' hvort heldur er
félagslegra eða sölusamtaka. Þetta
er slæm þróun, því á flestu þurfum
við frekar að halda nú en vaxandi
úlfúð milli stétta og landshluta. Hún
er engu að síður skiljanleg, eins
frámunalega klaufalega og á málum
Magnús Bjamf reðsson
er haldið af hálfu þeirra sem eiga að
sjá um að kynna þessi mál al-
menningi. Ég er sannfærður um að
ef ekki gerist eitthvert kraftaverk
bændastéttinni í hag þá líða fá ár þar
til stjórnvöld verða neydd til þess að
leyfa innflutning erlendra land-
búnaðarvara. Fólk unir því ekki
anderssyni, þar sem Alþýðubanda-
lagsmenn svöruöu sínum eigin
spumingum og við lögðum fram okk-
ar svör. Við mættum síöan á þremur
sameiginlegum fundum með fulltrú-
um frá Alþýðubandalagi, Framsókn-
arflokki, Alþýðuflokki og Bandalagi
jafnaðarmanna. Þar voru kynnt þau
stefnumál hinna ýmsu stjórnmála-
samtaka, sem menn vildu setja að
skilyröi fyrir samstarfi. Náöist þar
engin almenn samstaða, en ágrein-
ingur um leiðir út úr fyrirsjáanleg-
um efnahagsvanda varð mestur
milli Framsóknarflokks og
Alþýðubandalags annars vegar og
Alþýðuflokks og Alþýöubandalags
hins vegar. Slitnaði síðan upp úr
þessum viðræðum eins og vitað er og
var þar með lokið aðild fulltrúa
Kvennalistans að stjómarmynd-
unarviðræðum, en Framsóknar-
flokkur og Sjálfstæðisflokkur mynd-
uðu ríkisst jórn skömmu síðar.
Má/in, sem Irtið
fengust rædd
I upphafi viðræðna við alla aðila
lögðum við fram stefnuskrá okkar
sem umræðugrundvöll og lögðum
sérstaka áherslu á að tryggja þyrfti
hagsmuni kvenna og bama. Má í því
sambandi nefna nokkur atriði, sem
við töldum að þyldu enga bið:
a) endurmat á störfum kvenna, þar
með talið að húsmóðurstörf verði
metin til starfsreynslu, þegar út á
vinnumarkað kemur.
lengur að vera neytt til þess að
kaupa dýra innlenda framleiðslu og
láta svo sparka í sig með föstu milli-
bilií kaupbæti.
Fylgi hrynur af
ríkisstjórninni
A því leikur enginn vafi að hinar
miklu hækkanir á landbúnaðar-
vömm hafa reytt fylgi af ríkisstjórn-
inni, en þar kemur fleira til. Leyfð
hefur verið hækkun á orkuverði rétt
einn ganginn. Eftir allt hjalið um
ódýru fossorkuna okkar og jarðhit-
ann viröumst við vera á góðri leið
með að sitja uppi með dýrustu orku í
heimi vegna heimskulegra fram-
kvæmda, sem engin forsenda var
fyrir önnur en purkunarlausar
atkvæðaveiðar. Og enn á að halda
áfram á sömu braut. Líklega álpast
þessi ríkisstjóm til þess að hefja
nýjar stórvirkjanir og byggja nýjar
verksmiöjur sem hrúga upp óseljan-
legum málmhaugum.
Sjálfsagt eiga eftir að dynja yfir
margar Ðeiri hækkanir á opinberri
þjónustu. Dla er ég svikinn ef Póstur
og sími á ekki eftir að hækka sína
þjónustu verulega á næstunni,
annaðhvort með beinni prósentu-
hækkun eða gömlu sniöugu aðferð-
inni aö hafa gjaldiö óbreytt en draga
úr þjónustunni sem fyrir það fæst,
svo tekjurnar aukist engu að síður.
Lfldega lætur Ríkisútvarpið ekki sitt
eftir liggja eftir að síðasta þing fyrir-
skipaði því að hafa sjónvarpið opið í
júlímánuði, án þess að fyrir því væri
nokkur f járhagsleg f orsenda.
Hver einasta slík hækkun mun
reyta þúsundir atkvæða af ríkis-
stjórnarflokkunum. Þaö fólk, sem
var reiðubúið að gefa eftir verðbæt-
urnar sínar mun ekki taka þegjandi
viö slíkum hækkunum, enda engin
ástæðatilþess.
Það grátlega fyrir ríkisstjómar-
flokkana er að þessi ríkisstjórn á
ekki nema litla sök á því sem um er