Dagblaðið Vísir - DV - 09.06.1983, Blaðsíða 15

DV. FIMMTUDAGUR 9. JUNI1983.
15
Hvernig má bæta verkaiýðshreyf inguna? Greinaflokkur í tilefni skipulagsárs ASÍ:
GERUM FÉLAGS-
STARFID AÐLAÐANDI
Gerum félagsstarfið
aðlaðandi!
I undanfarandi greinum hef ég nú
f jallað nokkuð um flokksræðið í verka-
lýðshreyfingunni, svo og skipulag
hennar og lagt mesta áherslu á að bera
fram tillögur eða hugmyndir til úr-
bóta. 1 þessari grein ætla ég að fjalla
um starfshætti hennar og þá afstöðu
sem mér finnst að ætti að ríkja á milli
forystumanna og almennra félaga.
Fólkinu er treystandi
Ég tel ákaflega slæma þá siði sem
þróast hafa í verkalýðshreyfingunni að
öllum störf um, allri ábyrgð og þar með
öllu valdi skuli safnað á örfáar hendur.
Þessu er nauðsynlegt að breyta ef tak-
ast á að auka áhuga hins almenna fé-
laga. Forystumenn verða að læra að
treysta öðrum til starfa. Fela einstök-
um almennum félögum eða hópum
þeirra (t.d. eftir vinnustöðum) að sjá
um og bera ábyrgð á ákveðnum þátt-
um starfsins. Hinir almennu félagar
eru fyllilega hæfir til slíkra starfa og
oft eru þeir hæfari en forystumenn
með mismikil tengsl við vinnandi fólk
og mismikið vit á málefnum og aðstöðu
þess. Vera kann að einmitt tengsla-
leysið eigi sinn þátt í því hve illa for-
ingjarnirtreysta félögunum.
Félagsmenn eru ekki stikkfrí
Það verður einnig að gera kröfur til
félagsmannanna. Kröfur um að þeir
ljúki þeim verkefnum, sem þeim eru
falin, og rísi undir þeirri ábyrgð sem
þeir taka á sig. Kröfur um að þeir taki
þátt í ákvörðunum og stefnumótun.
Þaö þarf að vinna gegn þeim útbreidda
hugsunarhætti aö meö þvi aö k jósa fólk
til forystu og ráða fólk til skrifstofu-
starfa í félögunum sé hinn almenni fé-
lagi stikkfrí. Þessi viðhorf sem ættuö
eru úr þingræðishyggju stjómmála-
flokkanna eru ekki aöeins ónothæf i fé-
lagslegu starfi, heldur beinlínis skað-
leg. Það er sama hversu góð og vel-
meinandi forystan er — sýni félagamir
ekki lágmarksvirkni í baráttunni, er
félagið veikt og vanmegnugt til að ná
nokkram árangri. Fáist félagarnir
ekki til þátttöku er eins vel hægt aö
legg ja félagið þeirra niður.
Foringjana út á
vinnumarkaðinn!
Flestir munu sammála um að tengsl
' forystu og félagsmanna séu ákaflega
lítil og slæm innan verkalýðshreyfing-
arinnar um þessar mundir, einkum í
stærri félögunum. Um ástæðumar má
. Guðmundur
Sæmundsson
deila. En til að ráða bót á þessu tel ég
tvennt nauösynlegt. Annars vegar að
auka aö miklum mun gegnumstreymi
fólks í forystustörfum. Hins vegar að
forystumenn einangrist ekki inni á
skrifstofum félaganna. Það ætti ekki
að þekkjast að stjórnarmenn verka-
lýðsfélaga séu i fullu starfi hjá því sem
skrifstofumenn eða hjá stofnunum
tengdum hreyfingunni. Algjört há-
mark ætti að vera hálft starf, enda sé
hinn helmingurinn unninn úti á al-
mennum vinnumarkaði með fólkinu,
helst á sem mannflestum vinnustöð-
um. Til að draga úr ásókn forystu-
manna í skrifstofustörf hreyfingarinn-
ar tel ég að ganga þurfisvo frá málum
að starfsmen verkalýðsfélaganna séu
félagar í samtökum verslunar- og
skrifstofufólks og þiggi laun sam-
kvæmt töxtum þeirra. Sú venja er
einnig mjög leiðinleg, sem tíðkast í
sumum verkalýðsfélögum, að stjórn-
armenn taki laun hjá félaginu fyrir að
mæta á stjórnarfund, samningafund
eða annað. Að mínu viti á í slíkum til-
vikum aðeins að bæta upp sannanlegt
vinnutap.
Skemmtilegri fundi
Fundaform verkalýðsfélaganna hef-
ur ekkert breyst í 50 ár, og er því í flest-
um tilvikum hrútleiðinlegt og drepfúlt
fyrir nútímafólk. Einræður formanna
verður að leggja af. Stuðla þarf að
frjálsari skoðanaskiptum meö því aö
draga fram andstæöar skoöanir í rík-
ari mæli en nú, t.d. með kappræðum,
háborðsumræöum, fyrirspumatímum
o.fl. Til að sem flestir geti tekið þátt í
umræðum þarf að viðhafa hópaum-
ræður á fundum, láta orðið ganga
hringinn og leggja niður stirðlega
ræðupúltamennsku. Einnig er ástæðu-
laust að hræða fólk frá með því að taka
allt, sem sagt er, upp á segulband.
Fundina þarf að undirbúa betur, t.d.
þannig að félagsmenn fái sendar upp-
lýsingar um efni fundanna heim til sín,
ásamt fundarboði og dagskrá. Fundi
þarf að hafa fleiri svo að ekki þurfi að
hafa þá of langa og með of mörgum
óskyldummálumá dagskrá.
Atkvæði allra séu jöfn
Flestir munu sammála um að álit
allra félaga ætti að vega jafnt. Svo er
þó ekki á meðan fámennir fundir ráða
öllum málum félagsins, léttvægum
sem mikilvægum. Til að ráða bót á
þessu er til mjög einfalt ráð sem þó er
sorglega sjaldan notað innan verka-
lýðshreyfingarinnar. Þaðeraðviðhafa
atkvæðagreiðslur um mikilvæg mál
.meðal allra félagsmanna. Slíka alls-
herjaratkvæðagreiðslu er hægt að
framkvæma á vinnustöðunum og á
skrifstofum félaganna og láta hana
standa í nokkra daga. Þennan hátt ætti
að hafa á um öll mikilvægustu málin,
svo sem uppsögn samninga, kjarakröf-
ur félagsins, verkföll og aðrar aðgerðir
í kjaradeilu, nýja samninga, laga-
breytingar, viöbrögð við kjaraskerð-
ingu rikisvaldsins og önnur slik stór-
■ mál sem upp kunna að koma.
Fjölbreytt starf
Milli funda þarf að hafa í gangi starf-
semi sem allir geta tekið þátt í eftir að-
stæðum. Þar má nefna opin hús,
W „Hinir almennu félagar eru fyllilega hæfir til
slíkra starfa og oft eru þeir hæfari en forystu-
menn með mismikil tengsl við vinnandi fólk og
mismikið vit á málefnum og aðstöðu þess.”
starfshópa, alls kyns fræðslustarf-
semi, útgáfustarfsemi o.fl. Mismun-
andi form hentar ólíku fólki. Þá er rétt
að nefna að víða getur verið rétt að
fara inn á þá braut sem sum félög hafa
gert, nefnilega að sinna áhugamálum
og tómstundastarfi fólks. Ég er viss
um að slík fjölbreytni í starfi kæmi
bæði félagsmönnunum og félögunum
til góða í aukinni samstöðu og heil-
brigðari félagsanda.
Tíðari vinnustaðaf undi
Nú er það svo að ekki hentar öllum
mikið og virkt félagsstarf sem aðal-
lega fer fram á venjulegum hvíldar- og
frítíma fólks — á kvöldin og um helgar.
Hér getur verið um að ræða ungbama-
fólk, húsbyggjendur, fólk sem vinnur
mjög langan vinnudag, fólk sem vinn-
ur vaktavinnu, fólk sem á erfitt um að
vera á fartinni vegna aldurs, sjúk-
leika o.s.frv. En allt þetta fólk á líka
sinn rétt. Það greiðir í sjóði félaganna
og hefur engu síður en aðrir hagsmuni
af því að starfsemi félagsins sé sem
best. Þessu fólki verður aö mæta. Ekki
með heimskulegum kröfum um að það
geti bara hunskast á fundi. Heldur með
þvi að nálgast það þar sem það er
sjálft.
I þessu skyni þarf að stórauka vinnu-
staðastarf verkalýðsfélaganna, svo
sem með öflugum erindrekstri og
miklu tíðari vinnustaðafundum en nú
er. Eg veit að fjöldi og lengd vinnu-
staöafunda era samningsatriöi við at-
vinnurekendur. En bæði er hægt að
leggja mjög aukna áherslu á kröfuna
um fleiri vinnustaðafundi (þeir eru nú
2 á ári) í vinnutíma, og svo er hægur
vandinn að halda stutta fundi í kaffi-
tímum og einnig í matartímum þar
sem mötuneyti era til staðar.
öfluga blaðaútgáfu
Af sömu ástæðu og áður er rakið þarf
aö stórauka alla fjölmiðlun innan
hreyfingarinnar. Upplýsingar til fé-
lagsmanna um mál, sem ræöa skal á
félagsfundum, hef ég þegar nefnt.
Blaðaútgáfa félags — eða fleiri félaga í
sameiningu þar sem einingar eru smá-
ar — er einnig mikilvæg leiö til að nálg-
ast þá félaga sem ekki eiga heiman-
gengt á fundi. Slík félagsblöð hafa
reynst vel þar sem þau hafa verið
reynd. Þau hafa víða orðið vettvangur
frétta úr starfinu, úr heildarsamtökun-
um og jafnvel úr þjóömálunum. Á
sama hátt geta slík blöð verið mikils-
verður miöill fyrir umræöur um stöðu
og stefnu hreyfingarinnar og fyrir
fræðslu og menntun vinnandi fólks um
hagsmunamál sin. Loks geta þau verið
fyrirtaks tæki til aö koma á framfæri
listsköpun verkalýðsstéttarinnar.
Lýðrœði kostar peninga
Allt þetta, sem hér á undan hefur
verið nefnt, kostar peninga. Sá kostn-
aður hefur oft verið notaöur af forystu-
mönnum sem röksemdir gegn hug-
myndum og tillögum af þessu tagi.
Þessi mótbára veröur þó hlægileg þeg-
ar félögin era samtimis á kafi í húsa-
kaupum og byggingum stórhýsa. Vist
er mikilvægt að félögin eigi þak yfir
höfuðið. En er ekki lýðræðið enn mikil-
vægara? Allir vita að lýðræði er dýr-
ara og fyrirhafnarmeira en alræði
fárra. Gildir það jafnt í stjórnmálum
sem í almennu félagsstarfi. En þá
„byrði” býst ég við að flestir félags-
menn væra fúsir til að bera. Það má þá
heldur spara á öðrum sviðum. Er t.d.
nokkurt vit í þvi að laun forystumanna
sem sitja daglangt á skrifstofum félag-
anna séu margföld á viö laun fólksins?
Eða að íburðurinn i innréttingum skrif-
stofanna þurfi að vera meiri en nokkr-
um félagsmanni mundi detta i hug að
veita sér s jálfum á sínu heimili?
Guðmundur Sæmundsson,
Akureyri.