Dagblaðið Vísir - DV - 01.10.1983, Blaðsíða 5

DV. LAUGARDAGUR1. OKTOBER1983.
5
Hvað œtlar þú ad verda
þegar þú veröur stór eru
börnin oft spurð og þau hafa
svarid á reidum höndum.
Flugmaður, bílstjóri,
slökkviliðsmaður, lögga.
Þegar árin fœrast yfir
verður sífelld þróun.
Ákveðið er að fara í
einhverja iðngrein eða
annað framhaldsnám.
Menntaskólaneminn kemur
heim einn daginn staðfastur
í því að verða sálfræðingur
eða mannfrœðingur, nœsta
dag er það verkfrœðin.
Svona þróast þetta í eilífum
árekstrum á milli breyti-
legra áhugamála og eftir því
sem árin líða, ískalds
raunveruleikans sem krefst
þess að maður vinni fyrir
brauði sínu og sé ekki með
neinn leikaraskap.
En það eru ekki aðeins
börn og táningar sem takast
á við þennan vanda. Þegar
maður er orðinn stór er
vandamálið ekki endanlega
leyst. Margir una því ekki að
vera á einni hillu allt sitt líf,
aðrir vilja vera á mörgum
hillum í einu. Aðstœður
breytast og menn grípa á
miðjum aldri tœkifœri sem
þeir hafa ekki fengið fyrr.
Þeir ráðast í að fara að lœra
það sem á sínum tíma þótti
kannski ekki nógu praktískt.
Við rœddum við fjóra
menn sem eiga það
sameiginlegt að hafa lœrt
eitt en starfa við annað.
/ leiðinni og nátengt rifja
nokkrir viðmœlendurnir upp
gífurlegar breytingar sem
orðið hafa á síðustu áratug-
um. SGV
Emil Björnsson, prestur og dagskrárstjóris
Prests- og fréttamaiuis-
starfið ekki með öllu ólíkt
„Eg var fréttamaður hjá útvarpinu
og svo var Oháði söfnuðurinn stofnað-
ur og þá gerðist ég prestur í hálfu
starfi og hef alltaf verið það síðan og
hef messaö aöra hverja helgi,” segir
Emil Björnsson sem er fréttastjóri og
auk þess prestur. Þegar ég var hjá
útvarpinu vann ég aðra hver ja helgi og
messaði hina. Eftir að ég kom að sjón-
varpinu hef ég átt frí um helgar sem
hefur þýtt að ég hef unnið aðra hverja
helgifráfrá’65.
Þetta hefur að sjálfsögðu getað
blessast vegna þess að prestsstarfið er
að mestu leyti unniö um helgar. Ekki
bara messur heldur hjónavígslur og
fleira. Onnur störf hef ég einnig unnið
utan vinnutímans. Það er óneitanlega
ekki hægt að segja annað en að þetta
ævistarf mitt hafi stundum verið bind-
andi og nokkuð strembið.
En ég hef unnið prestsstarfið fyrst
og fremst sem áhugastarf. Það hafa
allir einhver áhugastörf um helgar og í
frítímum. Eg hef haft áhuga fyrir
prestsstarfinu og það hefur verið mjög
þroskandi fyrir mig að vinna meö því
fólki sem stofnaði Oháða söfnuöinn.”
Víðarí Hfsskilningur
Fyndist þér kannski eðlilegt aö fleiri
prestar störfuöu svona?
Flestir prestar hafa prestskapinn
sem aðalstarf og lifa af því. En þeir
hafa ýmislegt annað sem áhugastörf
eins og aliir vita. Fjöldamargir þeirra
hafa verið og eru kennarar. Og þeir
hafa sinnt alls konar störfum, félags-
málum, atvinnumálum og jafnvel
stjómmálum. Prestar hafa á Islandi
frá upphafi komið mjög víða við. Og ég
álít að hvort sem maður hefur prest-
skapinn sem aðalstarf og aukastarf
með honum eða öfugt þá sé þaö
mjög gott fyrir prestinn að kynnast
fólkinu og lifsviðhorfum og störfum
fólks í gegnum fleira heldur en prests-
starfiö. Að visu er prestsstarfiö mjög
fjölbreytt en það er síður en svo aö það
hafi orðið árekstrar hjá mér. Mér hef-
ur fundist það fara vel saman. Þetta
gefur manni víðari lífsskilning og mað-
ur staðnar síður í prestsstarfinu ef
maöur hefur önnur störf með. Og hver
er það sem ekki vinnur aukavinnu og
jafnvelóskylda?
Eg er ekki fyrsti presturinn sem er
fréttastjóri. Séra Sigurður Einarsson
var fréttastjóri útvarpsins lengi og var
bæði prestur á undan og eftir og hann
var alþingismaður líka. Margir prest-
ar hafa sinnt blaðamennsku. Bjami á
Mosfelli var lögfræðingur, síðan blaða-
maður, lengi á Morgunbiaðinu, og síð-
ast prestur.
Prestsstarf og fréttamennska er
ekki eins ólíkt og fljótt á litið mætti
virðast. Hvort tveggja gefur tilefni til
mjög fjölþættra og náinna samskipta
við fólk og til dæmis hef ég fundiö þaö
að þegar ég er að taka saman æviágrip
manna við útfararræður að þar kemur
nákvæmni fréttamannsins alltaf fram.
þér þessi þrjú ár sem þú varst í skrif-
stofuvinnunni að fara í prestinn?
Já, þar að auki í undirmeðvitund-
inni. Það var mikil guðrækni í sveitinni
þar sem ég var alinn upp. Sigurður
heitinn skólameistari spáöi því alltaf
aö ég yrði prestur. Og hann hefur haft
meiri áhrif á mig og mín andlegu við-
horf en flestir aðrir.
Eg var látinn læra Helgakver utan-
bókar eins og faðirvorið í heimahús-
um. Aö því bjó ég. Maöur var hálfbú-
inn með guðf ræðina með því enda lauk
Emil Bjömsson, prestur og dagskrórstjóri frétta- og frœðsludeildar sjónvarpsins.
DV-mynd GVA.
má því segja að hann taki mið af námi
föður og móður.
Bókhald
fyrstu árin
Við spyrjum nánar út í verkfræði-
námSiglinde.
„Það hefði verið gaman að vinna í
þessu en ég hefði þurft að starfa í tvö
ár, líklega í efnaverksmiðju, til þess aö
fullkomna námið. A Siglufirði hefði
það verið sildarverksmiðjan, vinna á
rannsóknarstofu þar við venjuleg
rannsóknarstörf,” sem Siglinde virðist
ekki þykja spennandi.
Eg er búin að vera 22 ár frá rekstrar-
verkfræðinni og það væri framandi að
koma inn í hana aftur. Við vorum með
reiknistokka á þeim tíma. Litlar vasa-
reiknivélar eins og nú eru notaöar voru
eitthvað framandi og tölvur voru ekki
til.
V ið komum að því hvort Siglinde haf i
ekki sannarlega verið hin hagsýna hús-
móðir — með próf í rekstrarhagfræði.
Siglinde segist hafa reynt að halda
bókhald á Siglufirði þegar þau hófu
búskap þar og „það er dálítill
verðmunur” segir hún og hlær. „Ef
maður er heimavinnandi húsmóðir
getur maður spekúlerað meira í
rekstrinum,” segir Siglinde og hún
segir að sér hafi ekki leiðst að vera
húsmóðir. Hún segir að eftir að þau
fluttu frá Siglufiröi og að Sogi hafi
einu atvinnutækifærin verið að vinna í
mötuneytinu. Til dæmis hafi næsti
skóli, sem hægt hefði verið að kenna
við, verið á Selfossi. En það hafi
margir komið í heimsókn. „Fólk fór
Þingvaliahringinn og kom í heimsókn
og það var gaman aö vera heima og fá
gesti.
Það var mikið öryggi að hafa þessa
menntun og geta gripið til hennar og
eiga nokkuö greiða leið út á vinnu-
markaðinn.
Hvernig nýtist menntunin í núver-
andi starfi?
Siglinde segist að eðlisfari hafa
fremur gaman af aö skipuleggja. „Ef
við sendum stóra sendingu frá
bókasafninu reyni ég að skipuleggja
leiðina. Það hefur alltaf verið sagt að
Þjóðverjar séu nákvæmir,” segir
Siglinde. Þetta hefur mér ekki beinlín-
is verið kennt en ég hef reynt að gera
svona.
Við eigum þrjú börn og höfum alltaf
af og til verið með fósturbörn. Þegar
svo er þarf maður oft að nota skipu-
lagsgáfuna.”
Fyrsta verk að
kaupa bomsur
Var ekki erfitt að koma til Islands?
„Það var stórt stökk. Aðalminningin
frá því að ég kom hingað til landsins er
þegar viö fórum með rútu norður á
Sigluf jörð. Við vorum heilan dag á leið-
inni og þegar við komum að Fljótum,
þar sem heitir Ketilás, stóð á skilti
Siglufjörður 14 km. Eg var glöð vegna
þess að ég taldi aö nú væri skammt
eftir. Síðan hlykkjaðist rútan upp
fjallveginn og ég horfði úr Skarðinu
niður á Siglufjörð, þetta pínulitla
pláss. i
Móttökurnar voru góðar og það var
gott aö koma inn í svona lítið samfélag.
Islenskukunnáttuna fékk ég mikið í
gegnum nágrannakonu mína sem leið-
rétti mig en sagði ekki bara: „Þetta
var gott hjá þér.” Eg held að það hefði
frekar verið hætta á að einangrast i
Reykjavík þó að það sé ekki stór
staöur. Eg kynntist vel fólki þama og
mat eins og signum fiski og bútungi og
fleira. Mitt fyrsta verk, þegar ég kom
til Siglufjarðar, var að kaupa bomsur
en slíkt fyrirbrigði hafði ég ekki séð
áður. Þama var mikil einangrun á vet-
uma og sólin hvarf í tvo mánuði á bak
við fjöll. Það var alveg áberandi
miklu minna vömúrval á þessum tíma
og sumt fékkst ekki nema fyrir jólin. ”
Við getum ekki stillt okkur um að
spyrja nánar hvernig þaö hafi veriö að
vera aðfluttur útlendingur á Islandi.
Siglinde á eina góöa um það:
„I fyrsta skipti sem ég sauð svið setti
ég þau í pottinn í heilu lagi. Þegar
maðurinn minn kom heim sagöi hann
mér að þaö ætti að taka hausana í
'sundur og þaö ætti líka að taka heilann
úr. Hann hafði komist að því hjá
ritaranum sínum. Við tókum mynd af
matarborðinu í fyrsta sinn sem við
höfðum sviðog sendum fólkinu minu
úti.”
Að enda á
íslandi
, JEg er búin að venjast svo vel héma
á Islandi að ég get eiginlega ekki
hugsað mér að fara aftur héöan.
I starfinu hérna er ég mjög ánægö.
Eg las alltaf mikið sem barn. Hér á
safninu er að visu ekki að finna neinn
fagurlitteratúr.
Fólk segir þegar það heyrir að
maður vinni á bókasafni: „Erþaðekki
rólegt?” En oft höfum við mikið að
gera. Núna þurfa starfsmenn á bóka-
safni aö afla alls kyns upplýsinga, sjá
um lán milli safna og framtíðin er aö
við fáum bækur á míkrófilmum.”
Ahugi þinn hefur ekki beinst að neinu
spánnýjufagi?
Nei. Siglinde segist kannski myndu
vilj a læra bókasafnsf ræði.
Að lokum leikur okkur forvitni á að
vita svona utan dagskrár hvort hún
tali þýsku á heimilinu eða íslensku.
Siglinde segir að það sé erfitt að vera
að tala mál eins og þýsku sem ekki
allir skilja i kringum mann Þaö geti
komið út eins og maður sé að fela eitt-
hvað. Islenskan hafi orðið ofan á á
heimilinu en bömin hafi öll lært þýsku
semaðalfagí skóla.
Við komum að því hve þróunin í
lífinu verði oft önnur en ætlað er í
fýrstu.
„Ekki dreymdi mig í æsku að ég
myndi enda á Islandi,” segir Siglinde.
SGV.
Að fara rétt með staðreyndir. Hvort
tveggjaerúrvinnsla úr heimildum.”
Viðskiptafræðingur, bóndi,
bókmenntafræðingur
Hefur hugur þinn alltaf staðið til
hvors tveggja? Hefur þetta þróast
samhliða?
„Þegar ég var í Menntaskólanum á
Akureyri var ég ritstjóri skólablaösins
og haföi strax mikinn áhuga á blaða-
og fréttamennsku, síðan var ég ritstjóri
tímarits í tvö ár. Nú, ég ætlaöi ekki
fyrst að verða prestur. Eg ætlaöi mér
að lesa samanburðarbókmenntir og
var búinn að fá inngöngu í háskóla í
Bandaríkjunum 1939. Þá kom stríðið.
Það varð ekki af því. Þá fór ég í við-
skiptafræði og iauk meiripartinum af
því námi en þó ekki lokaprófinu. Af
fjölskylduástæðum fór ég að vinna upp
úr því og vann á skrifstofu í þrjú ár í
framhaldi af þessu námi. Síöan gat ég
ekki hugsað mér að vera skrifstofu-
maður allt lífið og stóð upp eftir þessi
þrjú ár og sagði: Eg ætla að verða
prestur og ég ætla aö verða bóndi líka.
Þú sérð að það var margt í manni —
prestur og bóndi líka. Eg varð prestur
en því miður ekki sveitaprestur. Þó að
ég sé síður en svo að harma hvert mitt
hlutskipti varð. En af þessu má ráða
að maður ræður ekki sínum næturstað
og mennirnir álykta en guö ræður.
Er prestsstarfið góður undirbúning-
ur undir fréttamennskuna?
Viðskiptafræðin hefur eins og öil
menntun komið að góðu gagni í eins
marghliða starfi og dagskrár-
stjóm við fréttadeildina er. Og þá ekki
síður guöfræðin. Guðfræðin eins og hún
er kennd er viö háskólann er ákaflega
víðfeðm, húmanisk grein. Og prestar
hljóta að verða dálítiö heimspekilega
sinnaðir ef þeir eru það ekki þegar þeir
byrja.
Helgakver og
afi minn
Þetta hefur veriö að brjótast með
ég henni á rúmum tveimur árum og við
Þorsteinn heitinn Valdimarsson skáld
lásum saman alla tíð.
Helgakverið finnst mér besta
kennslubók sem ég hef lært. Þaö er svo
systematískt raðað og rökfast aö það
er alveg sérstakt. Helgakver og afi
minn áttu mikinn þátt í því að ég varð
prestur.”
Þú vilt kannski ráðleggja frétta-
mönnum að læra guðf ræði?
Þeir hafa nú aldeilis gert það:
Halldór Reynisson á Vísi. Gunniaugur
Stefánsson og fleiri og fleiri,” tínir
Emil til.
„Þetta er náttúrlega góð, aimenn,
húmanísk menntun.” Emil telur á
f ingrum sér fögin sem kennd eru í guö-
fræðinni.
Heiðarleg störf
Hafa aldrei oröið átök milli prestsins
og fréttamannsins?
„Nei, segir Emil. ”Þetta eru hvort
tveggja svo heiðarleg störf.” Hann
hlær. „Aldrei. Einmitt þvert á móti.
Kveikjumar að ræðum mínum hafa
orðið til í önn og erli dagsins í þessari
öru og nákomnu atburöarás, bæði er-
lendis og innanlands. Maður kennir til í
stormi sinnar tíðar. Einmitt vegna
þess arna hef ég rætt um það frekar í
mínum ræðum sem fólkið er að tala og
hugsa um. Af því að ég stend í miðjum
straumi atburðanna. Ahrif þeirra fara
um huga manns dags daglega. Eg held
að það geti ekki verið annað en gott að
menn geti stundað störf sem tengja þá
atburðum og lífi líðandi stundar. Það
hlýtur að leiða til þess að ræðumar
verði síöur steinrunnar og langt frá lif-
. inu. Fréttastarfið færir íhugunar- og
ræðuefnin beint upp í fangiö á manni.
Ekkert af þessu hefði maður gert ef
maður hefði ekki haft góða heilsu
lengst af. En maður finnur að maður
er ekki ungur lengur.” Svona yfirlýs-
ingum tekur blaöamaður varlega eftir
þetta f jörlega spjall.
SGV
SJÁ næstuopmu