Dagblaðið Vísir - DV - 19.10.1983, Blaðsíða 14

14
DV. MIÐVKUDAGUR19. OKTÖBER1983.
Menning Menning Menning Menning
Úr dagskrá Stúdcntaleikhússins, Hvers vegna láta bömln svona? sem f rumsýnd var á föstudagskvöld.
Stúdentaleikhúsið:
HVERS VEGNA LÁTA BÚRNIN SVONA?
Dagskrá um atómskóld.
Anton Helgi Jónsson og Hlín Agnarsdóttir
tóku saman.
Leikstjórn: Hlín Agnarsdóttir.
Tónlist: Sigríður Eyþórsdóttir og Svanhildur
Óskarsdóttir.
Einskonar kabarettform um
frjálslega valiö efni til leiks og fram-
sagnar hefur einatt gefist vel á dag-
skrám Stúdentaleikhússins í sumar.
Og gefst vel á nýju sýningu þess:
frjálslegt flutningsformiö heldur
þvingunarlaust utan um eiginlegt
efni dagskrárinnar, ljóð nokkurra
atómskálda sem svo voru eitt sinn
nefnd. Og flutningsmátinn gæöir
dagskrána heilmiklum þokka hvaö
sem líöur ljóðrænni eða leikrænni úr-
lausn einstakra texta.
Og formið er hnyttilega til fundið:
fyrri hluti sýningarinnar gerist á
einskonar fundi um atómskáld-
skapinn og rifjar upp hin og önnur
vígorð úr deilunum sem eitt sinn
stóöu um svonefnda formbyltingu
ljóðagerðar, en í seinni hluta er um-
gerðin lausleg leikgerð á einni helstu
smásögu Ástu Sigurðardóttur,
Götunni í rigningu. Að vanda er
sviðssetningin áh'ka frjálsleg og
formið er lauslegt: leikið á fjórum
sviðum fyrir veggjum félags-
stofnunar og inni á milli leikhús-
gesta. Og þetta fer sem sé ansi vel,
enda var sýningunni ágætlega tekið
á frumsýningu á sunnudagskvöld.
Skyldu atómskáldin gömlu vera
orðin góðskáld í nýrri kynslóö les-
enda, kannski í þann veg að verða
þjóðskáld? Liklega lítil ástæða aö
spá í það af þessu tilefni, en ekki fann
ég betur en hlýtt væri með athygli á
aöalefnið, ljóðin sjálf í Stúdentaleik-
húsinu, þrátt fyrir næsta misjafnan
flutning þeirra. Ljóöavaliö var
nokkuð fjölbreytt, flest eftir Sigfús
Daðason, Jón Oskar, Hannes Sigfús-
son, en einnig ljóð og brot og þýðing-
ar eftir Geir Kristjánsson, Thor
Vilhjálmsson, Einar Braga, Jónas
Svafár, Guðberg Bergsson.
Fjölbreytnin var, held ég, kostur og
prýði dagskrárinnar, frekar en reynt
væri að leggjast djúpt í efnið,
einstaka texta, eða tefla þeim saman
í nýstárlega heild. Lítil ástæða
að gera upp á milli flytjenda, en
raunar fannst mér Anton Helgi Jóns-
son fara fallega með sumt af ljóðum
Sigfúsar Daöasonar, Soffía Karls-
dóttir með ljóð eftir Jón Oskar, og
þau Anton Helgi og Vilborg Halldórs-
dóttir brugöu upp skýrri svipmynd
af einstæðingunum úr sögu Ástu.
Allt á litið sjáleg sýning, góð
dægradvöl í Stúdentaleikhúsinu í stíl
og stefnu sem þar hefur vel gefist.
Allt úr eggi
Það er engu líkara en fariö sé að
losna um brúðumar í Leikbrúðu-
landi. I þremur af fjórum þáttum í
Tröllaleikjum eru þær sloppnar út úr
svarta kassanum þar sem þær
bjuggu í upphafi, og í tveimur þátt-
um hafa þær losaö sig viö talaöan
texta og þar með leikara aö leggja
sér orð í munn.
Frelsi er mesta þing. Á sýningunni
i Iðnó á sunnudag fannst mér mest
gaman aö tveimur síöari þáttunum,
báðum eftir Helgu Steffensen. Eggiö
er myndrænt tilbrigði við fomt
latneskt orðstef: allt h'f úr eggi, þar
sem dáhtil saga um leið manns frá
vöggu til grafar spinnst úr leik með
form eggs og femings, Ijós og liti.
Þátturinn hélt víst athygli bama í
salnum síður en hinir, en var í öllu
falli vísbending um skáldlega kosti
og möguleika sem brúðuleikhús get-
urnotiðognýttsér.
Aftur á móti brást ekki athygli
gesta á síðasta þættinum um Risann
draumlynda þar sem brúður færast í
líkamsstærð á sviöinu: ævintýri um
tröllahjón, kerlingin öll í því verk-
lega en karlinn lifir í draumi.
Leiklist
Ólafur Jónsson
Brúðugerðin sjálf hefur hingað til
verið stærsti styrkur Leikbrúðu-
lands, en þarna fengu brúöumar mál
og sögðu meö myndinni og látbragði
einu saman sérkennilega hugnæma
sögu um sambland, samspii draums
og veruleika.
Þetta er ekki sagt til að vanþakka
hina þættina, ieikgerð Bryndísar
Gunnarsdóttur eftir sögunni af Bú-
kohu, né Ástarsögu úr fjöllunum,
leikgerð Hahveigar Thorlacius eftir
sögu Guðrúnar Helgadóttur. Ástar-
sagan varð raunar heilmikil veisla
fyrir augað, og gerði séreins og líka
þátturinn um risann, gagn að
stæröarmun sem verður á brúðum,
leikmynd öh ein risabrúða sem um
leiö er fjalhö sem trölhn byggja. En
þátturinn varð myndræn útsetning
sögunnar, sem Jón Sigurbjörnsson
sagði jafnharöan, frekar en leikræn
útfærsla hennar handa brúöum.
Svipaða gUti um Búkollu þó hún sé í
minna broti: myndræn endurgerð
þjóðsögunnar sem Sigurður Sigur-
jónsson flutti, myndefnið sjálft að
sönnu gert með heilmiklum hagleik
og skopvísi.
Eins og endranær í Leikbrúðu-
landi er mikiö lagt í tónhst við leik-
ina, frumsamin músík eftir Atla
Heimi Sveinsson, Jón Þórarinsson,
Áskel Másson við þrjá þættina, en
við Eggið er flutt tónhst eftir De-
bussy. Leikbrúðuland rúmast nú
ekki lengur í húsakynnum sínum á
Fríkirkjuvegi, og að vísu sómir sýn-
ingin sér hiö besta á sviðinu í Iðnó,
veigamesta verk brúðuleikhússins
tU þessa að ég ætla. En salurinn er í
stærra lagi fyrir brúður, þar sem ég
sat á 13da og næstaftasta bekk, var
ekki hægt að nema til hlítar öU blæ-
brigði leiks og myndar á sviöinu. En
gæti menn þess að fá sæti framar-
lega er þama fýrir víst i boði hin
besta skemmtun, ekki bara handa
börnum heldur fullorönum engu síð-
ur. Eins og vera ber í leikhúsi.
Kvaddi Irfið dyra
I útvarpsleikriti Andrésar Indriöa-
sonar, FiðrUdi, berst ung stúlka alls
óvænt upp í bU tU roskins rithöfund-
ar: hann segir í leiknum söguna af
fundi og kynnum þeirra. Það var
haganlega með þetta form farið í út-
varpinu á fimmtudagskvöld, sam-
fléttu frásagnar og leiktúlkunar. Og
það sem í fyrstu vakti aðaUega eftir-
tekt manns á efninu var lýsingJEddu
Heiðrúnar Bachmann á Ingu, ungu
stúlkunni sem gerir allt svo ótryggt í
kringum sig. Hennar vegna verður
ekkert úr vinnu sögumanns að bók-
inni sinni í sveitinni, fyrr en varir er
hann búinn að opna hjarta sitt fyrir
henni, hefði hennar vegna orðið
mannsbani áöur en lauk. Hvaö kom
eiginlega fyrir hann?
Ingii er eða viröist vera alvanaleg
ung stúlka. Andrési Indriöasyni hef-
ur lánast aö leggja henni orð í munn,
semja hlutverkið upp úr efnivið
raunverulega talaös máls sem auð-
velt var að nema sem veruleika við
útvarpstækið. Og úr þessu efni orti
Edda Heiðrún alveg ljóslifandi kven-
lýsingu úr hreimi og hljómfalh máls-
ins ekki síður en merkingu ræðunn-
ar: áheyranda fannst eins og sögu-
manni aö af þessari stúlku væri alls
að vænta og enginn vegur að vita
hvar maður hef ði hana.
Það er samt rithöfundurinn sem
er aðalmaður í leiknum, þetta er
hans saga, og eftir á að hyggja bein-
ist áhugi manns aöaUega aö honum.
Hver var hann þessi Steinar örn sem
ætlaði aö verða píanisti en lamaðist í
fingrum og lagðist í flakk út um
heim? Hvað skyldi hann hafa ætlað
að skrifa um verslunarmannahelg-
ina? Við þessu veittust fá svör í
leiknum, þótt Róbert Amfinnsson
færi látlaust og áheyrilega með hlut-
verkið og frásögnina. En leikurinn
Uggur í hring utan um sögu Steinars
og lýkur þar sem hann byrjaði á
þjóðveginum. Steinar komin i sömu
spor og Gotti félagi Ingu: Helgi
Bjömsson sem ekki réð neitt við
hana og gat þó ekki séð hana í friði og
ætlaði um síðir að nauðga henni á
gólfinu hjá rithöf undinum.
Þegar þau skiljast á veginum er
að vísu ekkert hengiflug framundan.
Og aUsendis virðist það óUklegt að
Steinar Öm hætti á það öðru sinni að
taka ókunnugan kvenmann á fömum
vegi upp í bíl til sín. Inga fékk nóg af
honum þegar rann upp fyrir henni að
hann var ekki sá sem hann þóttist og
átti hvorki hús né bíl. Og einhvern-
veginn er áheyrandann líka farið að
gruna, þegar hér er komið, að varla
sé mikils í misst þótt hann ljúki
aldrei við bókrna sem stúlkan glapti
hann frá.
Lárus Ýmsir Oskarsson stjórnaði
flutningi leiksins sem var í alla staði
hinn áheyrUegasti.
Tónleikar í Norræna húsinu 16. október.
Fiytjendur: Jónas Ingimundarson píanóleikari
og Sigrún Björnsdóttir leikkona.
Verkefni: óður steinsins.
Tónlist: Atli Heimir Sveinsson.
Myndir: Ágúst Jónsson.
Ljóð: Kristján frá Djúpalæk.
Stundum erum viö minnt á þaö aö
höfuðborgin er síður en svo eina
menningarsetur landsins. Um helg-
ina, þegar höfuðstaðarbúar urðu að
velja á miUi þrennra tónleika, gerð-
ist ég að minnsta kosti svo vanþakk-
látur, aö óska þess að komast einnig
á sama degi yfir að hlýða á tónleika í
höfuðstaö Norðurlands. Þar nyrðra
var, meðal annars, veriö að frum-
flytja þá Oð steinsins. En við hér,
allsnjótandi í höfuðstaðnum, þurft-
um ekki að bíða nema viku, þá feng-
um við einnig að njóta þessa nývirkis
í Norræna húsinu.
Ekki réttlætanlegt nema
snilldarvel sé gert
Öður steinsins er að vísu ekki að
öUu leyti nývirki. Myndir Ágústs
Jónssonar, steinasafnara, af næfur-
þunnum steinfh'sum upplýstum,
teknar í gegnum smásjá, ásamt ljóð-
um Kristjáns frá Djúpalæk hlutu
góðar viðtökur er þær birtust í bók-
arformi hér um árið. Vissulega mik-
ið listaverk sem þá kom frá hendi
Ágústs og Kristjáns. Og var þá
nokkru við að bæta? I sjálfu sér ekki.
Oöur steinsins stóö fylhlega fyrir
Oðirr steinsins
sínu sem einstætt Ustaverk án tU-
komu nokkurrar viðbótar. — En eftir
að hafa notið þess þríeina listaverks
sem flutt var í Norræna húsinu er ég
hræddur um að ég eigi erfitt að láta
mér gott þykja nema að aUir þrír
Tónlist
Eyjólfur Melsted
þættirnir fylgist að. Það er alvarleg-
ur hlutur að bæta við Ustaverk ann-
arra og ekki réttlætanlegt nema að
svo snUldarvel sé gert sem hjá Atla
Jónas Ingimundarson
Heimi Sveinssyni. Þannig er því
háttaö um þáttinn þriðja, tónUstina.
Og eftir að hafa uppUfaö verkið þrí-
erna spyr maöur sjálfan sig: Átti
Slgrún Björnsdóttir
þetta ekki alltaf að vera svona?
Þrjátíu prelúdíur Atla Heimis, ein
fyrir hvert ljóð og mynd, eru í senn
samstæöar myndunum og ljóöunum,
en um leið jafnsjálfstæðar og hvor
hinna þáttanna fyrir sig. Þar endur-
speglast af myndunum harkan,
mýktin, formfegurðin og litadýrðm
sem og lotning sú fyrir sköpunar-
verkmu og skaparanum sem í orði er
lýst.
„Að syngja á
píanó"
Miklar kröfur eru gerðar til
píanistans, en AtU Heimir segir sjálf-
ur um flytjandann, Jónas Ingimund-
arson: „Hann kann þá sjaldgæfu list
að láta píanóiö syngja, en þaö er
ósönghæfast aUra hljóðfæra.” Og
Jónas sá um að þessi djarfmælta
fullyrðing tónskáldsins stæðist.
Sigrún fannst mér lesa vel. Auðvitað
er það smekksatriöi, og býsna
umdeUanlegt hvemig „eigi” að lesa
svo heimspekUegar stemmningar
sem ljóð Kristjáns eru, en sem fyrr
segir, lesturinn féU vel að mínum
smekk.
Eitt sinn gat ég þess í umfjöUun
um flutning á verki, að ekkert vant-
aði upp á, nema að varpa meö því
myndum á vegg. En hér var ekki eitt
flutt með öðru til að bæta hitt upp.
Hinn þríþætti óður steinsins er ein
órofa heild, og í öUum sínum mikil-
fengleik aðeins hógvær söngur um
dýrðina miklu, sköpunarverkið
sjálft, steininn og fegurðina sem
drottinn lætur í honum bu-tast.
EM