Dagblaðið Vísir - DV - 20.12.1983, Blaðsíða 6

6
DV. ÞRIÐJUDAGUR 20. DESEMBER1983.
Neytendur Neytendur Neytendur Neytendur
Greiðslukort:
Vantar almenna /ögg/öf
Nú eru tveir aöilar hérlendis sem
bjóöa upp á svokölluö greiðslukort til
notkunar á innanlandsmarkaöi.
Þetta er tiltölulega nýr greiðslumáti
hér á landi en þó hafa Eurocard
greiöslukort verið í notkun hér inn-
anlands sl. 3 ár. Notkun greiöslu-
korta eykst stööugt og er líklegt aö
nú séu 12.000 -14.000 manns sem hafa
slík kort undir höndum. Víöaerlend-
is hafa greiðslukort verið um langan
tíma í notkun. I Svíþjóð er t.d. nokk-
uö mikið um greiöslukort. Þar geta
menn valiö um margs konar
greiöslukort. Auk hinna hefðbundnu
greiðslukorta er hægt aö fá sérstök
kort í einstökum verslunum eöa olíu-
félögum. Taliö er aö um 2 milljónir
greiöslukorta séu í notkun þar. En
fyrir greiöslukortin er ekki hægt aö
kaupa allt sem mann dreymir um aö
kaupa því aö alltaf kemur að því að
borga þarf reikninginn. Þetta virö-
ist nefnilega vera vandamál í Sví-
þjóö. Þar skulda greiöslukortahafar
nú 3 1/2 milljón sænskra króna.
Þetta hefur veriö vandamál í langan
tíma og 1980 var skipuö nefnd sem á
aö f jalla sérstaklega um vandamál í
kringum notkun greiöslukorta.
Nefnd þessi kemur meö niöurstöður
sínar um næstu áramót. En nú þegar
hefur veriö ákveðiö aö heröa verði'
eftirlit með því aö korthafar fram-
vísi skilríkjum, sama hversu háa
upphæö er um aö ræöa. Fram að
þessu hefur verið skylt aö framvísa
persónuskilríkjum við kaup fyrir yfir
500 s. kr. Einnig hefur verið lagt til
að viöskiptavinir gangi í gegnum
eins konar reynslutímabil áöur en
þeir fá greiöslukort svo sýnt þyki aö
þeir séu færir um aö nota slikan
greiðslumáta.
Sömu vandamál hér?
Hvort búast má viö þessum
vandamálum hér á landi er erfitt aö
segja um aö svo komnu. Nú er ein-1
ungis hægt aö velja á milli tveggja
tegunda. Ef korthafi gerist brotleg-
ur í notkun annars kortsins fá báöir
aöilar upplýsingar um þaö, þannig
aö samvinna er milli þessa tveggja
aðila hvaö þetta snertir. En erlendis
eiga korthafar auðveldara meö aö
hafa mörg kort undir höndum sam-
tímis án þess aö greiðslukortaeig-
endurnir viti um þaö. Einnig er ekki
víst að fleiri greiöslukortum veröi
komiö í notkun hérlendis.
Margar hliðar
Þessir tveir aöilar sem bjóöa upp
á greiðslukort eru nú komnir í haröa
samkeppni og keppast um aö afla :
viöskiptavina. Enn sem komið er
— sem tryggir hagsmuni korthafa
bjóöa þeir söluaöilum sínum mis-
munandi kjör og er líklegt aö Kredit-
kort, en greiöslur söluaöila til þeirra
eru nokkuö hærri en hjá Visa, muni
endurskoöa þær reglur fljótlega. En
eins og flestir vita þurfa söluaöilarn-
ir aö greiða frá 2% - 5% af þeirri
veltu sem þeir fá inn í gegnum
greiöslukort. Ekki er fráleitt aö
hugsa sér aö þessi nýja greiðslubyrði
kaupmanna komi til meö að bitna á
vöruveröinu. Þaö þýöir aö notkun
greiöslukorta kemur til meö aö hafa
áhrif til hækkunar vöruverðs fyrir
alla, einnig þá sem ekki nota slík
kort. Að sjálfsögðu verður aö gera
allt til þess aö svo veröi ekki og aö
vöruverð hækki ekki undir neinum
hátt. Flestir eru líklega sammála
um þaö en óvíst er hvenær slík lög-
gjöf lítur dagsins ljós.
Samningur við korthafa
Sá sem fær leyfi til aö nota
greiöslukort verður aö samþykkja
samning um notkun þeirra sem er aö
sjálfsögðu eðlilegt. En ef litið er nán-
ar á þessa samninga virðist margt
mega oröa skýrar. Ef viö lítum nán-
ar á samning þann sem Visa Island
býöur sínum viöskiptavinum upp á
má meðal annars lesa:
,,Korthafi er ábyrgur fyrir öllum
úttektum sem kort hans hefur veriö
notað til enda þótt undirskrift hans
vanti.”
V/SA ISLANd)
UMSOKNUM
VISA-GREIDSt.UK.ORT
Það eru margir sem þegar hafa fengið sér greiðslukort og fjölmargar um-
sóknir bíða afgreiðslu.
kringumstæöum af völdum greiöslu-
korta.
En þaö eru margar hliðar á þess-
um málum sem lítil reynsla er komin
á. Ein þeirra er réttur korthafa og
trygging fyrir því aö ekki sé tekið út
á kortið án vitundar korthafa.
Vantar almenna löggjöf
En sem komið er hefur þaö veriö á
valdi greiöslukortafyrirtækjanna aö
ákveöa reglur um notkun þeirra, sér-
staklega hvaö varöar hagsmuni kort-
hafa. Korthafarnir sjálfir hafa engu
ráöiö um þær og er ekki fráleitt aö
korthafar hreinlega myndi meö sér
samtök til að endurskoða núgildandi
reglur og kæmu á framfæri hugsan-
legum endurbótum. Þóröur Olafsson
hjá bankaeftirlitinu telur aö ríkis-
valdiö eigi aö setja löggjöf í því skyni
aö tryggja hagsmuni korthafa og
þeirra sem tengjast þeim á einhvern
„Visa Island hefur heimild til aö
færa korthafa til skuldar allar út-
tektir sem berast á kortnúmer
hans.”
„Visa Island ber hvorki ábyrgð á
því ef hafnað er móttöku korts sem
greiðslu hjá söluaöila, né því tjóni
sem leitt getur þar af
„Glatist greiöslukort ber korthafa
aö tilkynna þaö Visa Island eða
næsta umboðsaöila Visa hvar sem er
í heiminum. Sé tilkynningin gefin
símleiðis, skal staöfesta hana skrif-
lega innan 3ja da’ga. Þegar skrifleg
yfirlýsing þar um hefur borist ber
korthafi eftir þann dag ekki ábyrgð á
misnotkun kortsins, og getur fengiö
nýtt kort útgefið sér aö kostnaöar-
lausu.”
„Veröi kortið afturkallaö án þess
aö um samningsbrot sé aö ræöa af
hálfukorthafamunVisaísland end-
urgreiða árgjald hlutfallslega.”
Af þessu má sjá aö korthafi er
ábyrgur ef undirskrift hans vantar.
Þetta gerir auðvitað korthafa erfitt
f yrir ef einhver hefur notað kort hans
í leyfisleysi. Viö erum reyndar ekki
sérfræðingar í notkun greiöslukorta
en eölilegt þykir okkur aö korthafi
þurfi ætíö aö framvísa skilríkjum og
skrifa nafn sitt undir. Þetta væri í
verkahring söluaöila aö sjá um aö
þessu væri framfylgt. En í vissum
sértilfellum eru kvittanir teknar
gildar þó aö undirskrift vanti og ætti
því aö gera grein fyrir slíkum tilfell-
um sérstaklega. Einnig virðist sem
söluaðila sé heimilt aö hafna viötöku
kortanna. Þetta getur veriö bagalegt
í mörgum tilfellum. Hér mætti gera
nánari grein fyrir slíkum tilfellum í
samningnum. Aö sögn forráða-
manna Visa er nægilegt að tilkynnt
sé símleiöis ef kort hefur glatast og
senda síðar skriflega tilkynningu um
þaö. En hvers vegna er ekki skýrt
nákvæmlega frá því í samningnum?
Visa virðist einnig geta afturkallaö
kort þótt eigendur þeirra hafi ekkert
til saka unnið. Þetta gætu hugsanleg
samtök korthafa sjálfsagt kannaö
nánar. Ef við lítum svo nánar á skil-
mála þá sem Kreditkort sf. bjóða
upp á en þeir eru mun smærri í sniö-
um en hjá Visa ísland. Þar má m.a.
lesa:
„Korthafi skuldbindur sig til aö
greiöa að fullu allar úttektir eins og
þær koma fram á úttektarseöli, sem
hann undirritar viö úttekt.”
Reglumar um glataö kort eru
mjög svipaðar og hjá Visa Island.
Og hafa forráðamenn Kreditkorta sf.
sagt aö símhringing gildi og skrifleg
. tilkynning seinna. En ekki er þó get-
iö um þaö í samningnum.
Af samningi Kreditkorta sf. má
skilja aö undirskrift þurfi aö fylgja
úttektarseöli, en sem ekki virðist
vera þörf hjá Visa Island.
Ennfremur er ekki getið um neitt
þak á hugsanlegum óleyfilegum út-
tektum á stolnu korti. En slíkar regl-
ur eru víst algengar erlendis.
Korthafar láti frá sér heyra
Það má vera aö þessir samningar
séu í reynd ekki slæmir, en í fljótu
bragöi virðist sem ýmislegt megi
oröa nákvæmar. Og nú eykst notkun
þessara korta dag frá degi og er ekki
óeðlilegt aö korthafar láti frá sér
heyra ef þeim finnst eitthvað athug-
unarvert viö þá skilmála sem aðilar
greiðslukortanna setja þeim. Að lok-
um þykir rétt aö benda korthöfum á
aö fara ekki óf geyst í jólakaupin,
þaö gæti kostaö þá kortin og aukinn
skuldabagga. -APH.
I
Jólaglögg
á aðventu
Sá siöur aö dreypa á jólaglögg á
aðventunni á nú vaxandi vinsældum
aö fagna hérlendis. I flestum versl-
unum er hægt aö kaupa tilbúna
kryddblöndu sem blandað er saman
við rauðvínið og rúsínum og döölum
bættútí. Þettaeraösjálfsögðumjög
einföld og fljótleg aöferö.
En fyrir þá sem ekki kjósa auð-
veldustu leiöina birtum viö hér
sænska uppskrift sem ku hafa gefist
velþarytra.
Glögg
3 flöskur rauövín
2 heilar kanelstangir
6-7 heilir negulnaglar
1 msk. kardimommuduft
11/2 dl sykur
börkuraf sitrónu
1- 11/2 dl koníak, viskí eöa vodka
eöaannarspíri
3 dl púrtvín eöa
svipað vín
100 g möndlur
2- 3 dl rúsínur
Hitiö upp hálfa flösku af rauövíni í
litlum potti og látið kanel, negul-
nagla, kardimommuna, sítrónubörk-
inn (niöur rifinn) og sykurinn saman
viö. Látið þetta standa í minnst eina
klst. Síöanerþettasiaöístærripott.
Rúsínum, möndlunum og afgangin-
um af víninu bætt út í. Að lokum hit-
aö upp (aö 70°C) og borið fram í glös-
um meö skeið í svo aö hægt sé aö
veiða upp rúsínumar og möndlurn-
ar. Þessi uppskrift nægir fyrir 10-12
manns.
-APH
Jólatrésdúkur
Fyrir þá sem ekki hafa enn búiö til
jólatrésdúk, gæti þetta veriö góö hug-
mynd.
I dúkinn er notaöur strigi, 1,30 x 1,30
m. Efnið er brotið saman og 65 cm
mældir frá miöju hans í hálfhring og
síðan klippt út. Kanturinn faldaður
meö boröa.
Myndin af jólasveinunum er í rétt-
um hlutföllum en ekki réttri stærö.
Þaö ætti ekki að vera svo erfitt aö
teikna þessa hluti f ríhendis meö mynd-
irnar til hliðsjónar. Rétt stærö á jóla-
sveinunum er ca 28 cm. Þaö er bæöi
hægt aö nota filtefni eða efnisafganga í
jólasveinana, kettina og trén. Ef filt-
efni er notaö er hægt aö líma þaö á
dúkinn en ef efnisafgangar eru notaðir
verðuraðsaumaþáádúkinn. Aösjálf-
sögðu er hægt aö nota saumavél viö
þaö verk og best er aö sauma fyrst
stóru hlutina á dúkinn og síðan þá litlu.
í APH
Ert þú
undir áhrifum
LYFJA?
Lyt sem hafa áhrif á athyglisgáfu
og viöbragösflýti eru merkt meö
RAUÐUM VIÐVÖRUNAR^
ÞRÍHYRNINGI
y^EPOAR
Tónfist
á hveiju heimili
umjóliii
Rétt stærð á jólasveinunum er 28 cn. jg hlutarnir eiga aö vera um 4 cm Svona lítur dúkurinn út fullgerður og komlnn undlr jólatréö.
frá kanti dúksins.