Dagblaðið Vísir - DV - 20.01.1984, Blaðsíða 12

12
DV. FÖSTUDAGUR 20. JANUAR1984.
Frjálst.óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIDLÚN HF.
Stjómarformaðurog útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdastjóriogútgáfustjóri: HÖRDUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aðstoóarritstjóri: HAUKUR HELGASON.
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÓSKAR MAGNUSSON.
Auglýsingastjó'ar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON.
Rítstjórn: SIÐUMULA 12—14. SÍMI 86611. Auglýsingar: SÍDUMÚLA 33. SÍMI 27022.
Afgreiðsla, áskriftir, smáaugtýsingar, skrifstofa: PVERHOLTI11. SÍMI 27022.
Sími ritstjómar: 86611.
Setning, umbrot, mynda-og plötugerð: HILMIR HF„ SÍÐUMÚLA 12. P rentun:
Árvakurhf., Skeifunni 19.
Áskriftaryerð á mánuði 250 kr. Verð í lausasölu 22 kr.
Helgarblaö 25 kr.
Kjarabæturán kauphækkana
Veruleg hreyfing og raunar órói hefur gripið um sig á
vinnumarkaðnum. Starfsmenn álversins og bókagerðar-
menn hafa sett fram launakröfur, kennarar hafa hafnað
tillögum sem BSRB hefur sett fram vegna þess að þeir
telja þær ganga of skammt og fleiri launþegafélög eru
komin í viðbragðsstöðu til að setja fram kröfur um launa-
hækkanir.
Öll er þessi kröfugerð sniðin að því að bæta launafólki
upp skertan kaupmátt og sett fram í hefðbundnum stíl.
Þar er einblínt á launastigann sem lausn allra mála og
vísað til þeirrar kjaraskerðingar, sem bæði er orsök og
afleiðing efnahagsráðstafana ríkisstjórnarinnar.
Engum þarf aö koma á óvart þótt launafólk láti í sér
heyra, svo mjög sem lífskjör þess hafa dregist saman
undanfarna mánuði. Satt að segja er það aðdáunarvert
hversu verkalýðshreyfingin hefur mætt sínum þrenging-
um af mikilli þolinmæði og skilningi. Skýringarnar liggja
án efa í vilja launþega jafnt sem annarra til að kveða nið-
ur verðbólguna og axla sínar skyldur í þeirri viöleitni.
Vinnuveitendasambandið hefur reiknað út að ef fullum
kaupmætti, eins og hann var hæstur á síðasta ári, verði
náð þýði það 175% verðbólgu. Hver heilvita maður sér að
kaup og kjör, hversu mikið sem þau veröa bætt, duga
skammt, ef verðbólga í slíkum mæli blossar upp að nýju.
Þess vegna hefur verkalýðshreyfingin sem slík farið var-
lega í alla kröfugerð fram að þessu, þótt einstök stéttarfé-
lög láti taka sig á taugum.
Kaupkröfur starfsmanna ISAL eru út í hött, bæði óá-
byrgar og forkastanlegar í ljósi þessara aðstæðna. Jafn-
vel þó álverið geti vegna batnandi rekstrarstöðu greitt
stórhækkuð laun, er það óðs manns æði út frá almennum
sjónarhóli. Launahækkun, eða kjarabætur sem bæta 40%
kaupmáttarskerðingu, sprengdi launamálapólitíkina,
skapaði óverjandi mismun og kollvarpaði öllum þeim
efnahagsráðstöfunum, sem hafa framkallað kraftaverk í
verðbólguslagnum.
Þessum kröfum á aö hafna umsvifalaust. Þær eru at-
laga gegn efnahag þjóðarinnar og kemur launþegum
verst þegar upp er staðið.
Þær eru lýsandi dæmi um úrelt vinnubrögð, sem
reynslan hefur dæmt úr leik. Einhver athyglisverðasta
og um leið markverðasta yfirlýsing, sem gefin hefur ver-
ið lengi á þessum vettvangi, er einmitt sú afstaða forystu-
manna tveggja stéttarfélaga, Aðalheiðar Bjarnfreðsdótt-
ur hjá Sókn og Bjarna Jakobssonar hjá Iðju, þess efnis að
hefðbundnar kaupkröfur í almennum samningum væru
vonlausar.
Þessum yfirlýsingum ber aö fagna. Ekki vegna þess
að þær séu vatn á myllu vinnuveitenda eða ríkisstjórnar,
heldur vegna þess að þær eru skynsamlegar út frá sjónar-
hóli launþegans og láglaunamannsins. Kjör snúast um
fleira en krónur í launaumslag. Vöruverð má lækka,
skatta og önnur útgjöld, Afkomuna má verja eftir öðrum
leiðum en gagnslausum kauphækkunum.
Ef verkalýðshreyfingin viðurkennir sjónarmið Aðal-
heiðar og Bjarna Jakobssonar verður samningsstaða
hennar miklum mun sterkari, réttlátari og árangursrík-
ari, því enginn hefur mótmælt því að kjör hinna lægst
launuðu skuli bætt.
Vinnuveitendur, með eða án samráös við ríkisstjórn-
ina, eiga að teygja sig eins langt og mögulegt er. sýna
raunverulegan vilja til að fara nýjar og ótroðnar slóðir til
kjarabóta.
ebs
„Það kom glöggt fram á borgarstjórnarfundinum 15. desember að borgarstjóri telur sig ekki þurfa að
hafa stórar áhyggjur af forsvarsmönnum flokksins iheilsugæslumálum."
Borgarstjórinn
og heilsugæslan
Áriö 1973 voru sett heildarlög um
heilbrigðisþjónustu i landinu. Eitt
meginatriði laganna var að bæta
heilbrigöisþjónustu utan sjúkrahúsa
með því að koma upp heilsugæslu-
stöðvum, þar sem læknar og annað
starfslið gætu sinnt störfum sínum
og haft til þess tækjabúnað og
húsnæði sem hæfðu verkefnunum.
Uppbyggingin hófst í strjálbýlinu og
sveitarstjórnir ráku fast á eftir ríkis-
stjórnum til þess að framkvæmdir
gengjusem hraðast.
I Reykjavík hefur hinsvegar
reynst torsótt að koma hinu nýja
skipulagi á, og fjármunir rikisins
hafa heldur ekki legið á lausu til
bygginga á heilsugæslustöðvum í
borginni. Vorið 1982 var þó svo langt
komið að fulltrúar heilbrigðis- og
fjármálaráöuneyta, sjúkrasamlags,
Læknafélags Reykjavíkur og heil-
brigðisráðs Reykjavíkurborgar
höfðu oröið sammála um hvernig
hinni nýju skipan skyldi komiö á. Á
verkefnaskrá ríkisins var röðin
einnig komin aö þéttbýlinu þannig aö
brautin til bættrar heilsugæslu i
borginni átti að vera rudd og bein.
Nýr meirihluti
Það kom nýr meirihluti til valda í
borginni vorið 1982, en þar sem tals-
menn hans i heilbrigðismálum
ætluðu sér að gera betur en hinn fyrri
meirihluti og ganga skörulega fram í
uppbyggingu heilsugæslustöðvanna í
borginni, hefði ekki átt að vera
ástæða til svartsýni. Reykjavíkur-
borg sá fram á verulegan útgjalda-
auka vegna fyrirhugaðra endurbóta
á heilsugæslunni og haföi sett það
skilyröi aö ríkið bætti borginni
kostnaöinn upp aö einhverju leyti.
Þetta gerði ríkið í ársbyrjun 1983
með samþykkt laga um málefni
aldraðra, en samkvæmt þeim lögum
greiðir ríkið hluta af þeirri heimilis-
þjónustu, sem borgin sér um að veita
öldruöum.
Það var nánast siðferðileg skylda
borgarinnar að standa nú við sinn
hluta samkomulagsins frá árinu
áður og koma hinu nýja kerfi á. En
þá var komiö að hinum nýja borgar-
stjóra, Davíð Oddssyni, að láta máliö
til sín taka. Honum fannst greinilega
ekki liggja neitt á með umbætur í
heilsugæslu borgarbúa. Hann var
líka að stofna lóðabanka í Grafar-
vogi og vantaði peninga til að mynda
höfuðstól þessa nýstárlega banka.
Þau undur gerðust síðan í janúar
1983 að borgarstjórinn beygði hina
áður skeleggu talsmenn heilsugæslu
í röðum sjálfstæðismanna undir vilja
sinn, og án þess að mæla æðruorö
greiddu þeir allir atkvæði með því að
hafast ekki að árið 1983 og fresta
kerfisbreytingunni til 1. janúar
1984. Þegar komiö var fram í nóvem-
ber 1983, sá þetta sama fólk að því
miður gæti ekkert orðið úr breyting-
um 1. janúar, og 15. desember lagði
það ekki í að styðja tillögu mína um
að miöa þá viö 1. apríl í staöinn. Upp-
ADDA BÁRA
SIGFÚSDÓTTIR
BORGARFULLTRÚI FYRIR
ALÞÝÐUBANDALAGIÐ
gjöfin var alger. Borgarfulltrúar
Sjálfstæðisflokksins létu sér nægja
að samþykkja allir sem einn, að
ítreka þann ásetning sinn að tryggja
borgarbúum viðunandi heilsugæslu,
og lýstu því jafnframt yfir að óraun-
hæft væri að miöa umbætur í þessu
efni við ákveðna dagsetningu.
Það kom glöggt fram á borgar-
stjórnarfundinum 15. desember að
borgarstjóri telur sig ekki þurfa að
hafa stórar áhyggjur af forsvars-
mönnum flokksins í heilsugæslu-
málum. Við framiagningu fjárhags-
áætlunar borgarinnar fýrir 1984 gaf
hann yfirlýsingu um að það heilsu-
gæslukerfi, sem heilbrigðisráð hefur
verið að berjast fyrir að koma á í
borginni, sé þannig að „þótt hentaö
geti í fámennari byggðarlögum”
hljóti hann aö láta uppi efasemdir
um að það „eigi að sama skapi við
hér í fjölmenninu”. Eftir nokkra
hugleiðingu um kostnaðarauka
sveitarfélaga vegna nýja kerfisins
hnykkir hann á með því að segja. „I
þessu máli er því engin ástæða til að
ana út í kerfisbreytingu.”
Til varnar hugsjón
Ekki lögðu heilbrigðisráðsmenn
Sjálfstæðisflokksins í það stórræði á
fundinum að andmæla þessum gal-
vaska forystumanni sínum, en á
næsta fundi gat formaður heil-
brigðisráðs ekki orða bundist og reis
til varnar sinni hugsjón um góða
heilsuvernd fyrir alla borgarbúa,
unga sem aldna. Hún gat þess, að
þeir sem tiðast hefðu samskipti við
heilsugæsluna væru böm og gamal-
menni og meinið væri sennilega að
þarna væri ekki um sterka þrýsti-
hópa aö ræða, og því sæti uppbygg-
ing þessarar þjónustu á hakanum.
Þarna hefur formaðurinn vafalítið
rétt fyrir sér. Davíð gerir ekki ráð
fyrir að tapa mörgum atkvæðum
þótt hann sviki borgarbúa um bætta
heilsugæslu, og þess vegna hefur
hann ákveðið að láta hana lönd og
leið. Þaö vill líka svo vel til fyrir
hann að íhaldið í ríkisstjóminni er
sama sinnis. Það ákvað að verja
mætti eltt hundrað þúsund krónum
til að byggja yfir heilsugæsluna í
borginni á því herrans árið 1984.
Þetta þýðir auðvitað að ekki verður
byrjað á neinni heilsugæslustöö í ár,
ekki einu sinni dregin strik á blað.
Þaö var ekki einungis í þessu til-
tekna stórmáli, sem borgarstjóri
sýndi fulltrúum flokksins í heil-
brigðisráði fullkomna lítilsvirðingu.
Heilbrigðisráð hafði farið fram á
tvær milljónir króna til þess að
þokast eitthvað í áttina að bættri
heilsugæslu á árinu, en borgarstjóri
og borgarráðsmenn hans höfnuðu
því umsvifalaust. Ennfremur
ákváöu þeir aö leggja niöur eina
deild í Heilsuvemdarstöðinni,
atvinnusjúkdómadeildina. Sú deild
hefur ekki haft mikið umleikis til
þessa vegna þess að ekki hefur verið
völ á sérmenntuðum lækni til að
starfa við deildina til langframa. Nú
er ungur læknir að ljúka sémámi í
atvinnusjúkdómum og því allar líkur
á að deildin hefði getað farið að sinna
hlutverki sínu með myndarbrag, og
þá finnst borgarstjóra rétti tíminn
kominn til að leggja hana hreinlega
niður. Sé það höfuðmarkmið hinna
nýju ráðamanna í heilbrigðismálum
borgarinnar aö eyða sem allra
minnstu, er þessi ákvörðun auðvitað
tekin á réttum tíma. Deildin gæti
farið að kosta peninga ef fastráöinn
maður tæki þar til starfa.
Báðar þessar ákvarðanir borgar-
ráðs voru teknar án þess að virða
formann heilbrigðisráðs eða borgar-
lækni viðlits. Borgarstjórinn og nán-
ustu samverkamenn hans telja sig
greinilega geta annast þennan mála-
flokk hjálparlaust. En það er víst
lagaskylda að hafa starfandi bæði
borgarlækni og heilbrigðisráö og því
ekki hægt að gera enn betur í
sparnaöinum og losa sig við hvora-
tveggja.