Dagblaðið Vísir - DV - 20.01.1984, Blaðsíða 18

26
DV. FÖSTUDAGUR 20. JANUAR 1984.
Við leigjum útglæsilegan veitingasal
að Trönuhrauni 8 Hafnarfirði.
Hentar við öll tækifæri, s.s. árshátíðir,
afmælis- brúðkaups- og fermingarveislur,
fundi og hvers kyns aðra mannfagnaði.
öll veitingaaðstaða fyrirhendi.
Upplýsingar og pantanir í síma 51845.
SLIPIROKKUR
Rafdrifnir 3stæröir.
Þyngd 3-8 kg.
Skeljungsbúðin
SíÖumúla33
símar 81722 og 38125
Einhell
vandaðar vörur
SKERJAFJÖRÐ I 0G II
HÁTÚN
TÚNGÖTU
• HÖFÐAHVERFI
• BERGSTAÐASTRÆTI
• GRUNDARSTÍG
EINNIG VANTAR OKKUR SENDLA Á AFGREIÐSLU. VINNUTÍMI
KL. 12-18 AD FULLU EÐA HLUTA. ATH. ÞARF AÐ HAFA HJÓL.
Menning
Menning
Menning
k'ALBAKKAR - ALBAKKAR
s,æ,ðum- braudformsf.
Simi 43969-
'V
Ást, hjónaband,
böm, — í
þessari röð
ing ja Anna er greind, hlaut hæstu eink-
unnir í bamaskóla, en einkunnirnar
fóru hríölækkandi eftir því sem þörf
hennar fyrir aö þekkja sjálfa sig
magnaðist meö vaknandi kynhvöt og í
ljósi yfirlýsinga hinna stálpaöri skóla-
félaga hennar um undarlega feörun.
Bundin, líkt og af spennitreyju, af
skoðanafestu sveitafólks sem ekki
viðurkennir annaö orsakasamhengi en
hiö stofnanabundna — og þá ekki þau
áhrif sem maður hefur á annan. Erföir
hafa séð fyrir þeim málum i eitt skipti
fyrir öll, samkvæmt þeirri trú. „Þaö
upplýstist aö lausaleiksbörn hættu aö
vera lausaleiksböm ef presturinn las
giftingarformálann á undan skímar-
formálanum.. .” Skyggni er skýring-
arheiti slíks fólks yfir innsæisgáfu,
önnu þá t.d. sem aldrei nær svo langt
að finna því orð sem hún nemur í fari
sveitunga sinna og er þeim til vansa.
Hún á langt í land meö aö uppfylla
metnaö sinn úr bamaskóla, ætlaöi þá
að veröa rithöfundur.
Anna trúlofast sveitunga sínum og
skólabróöur úr barnaskóla, dvelja um
hríö á bemskuheimilum sínum
eftir aö svo er orðið en þegar Anna
veröur ófrísk flytja þau til Reykjavík-
ur, setjast aö í leiguhúsnæði og maður-
inn, Helgi, hefur iönnám. A því tíma-
bili veröur Anna tveggja barna móöir
og meðan „Helgi vinnur fyrir meistar-
anum” aflar hún heimilinu tekna meö
því aö gæta annarra manna barna auk
sinna ,,sem ekki er vinna.” Þá er hafin
hippa- og kommúnutíö í byggðarsögu
borgarinnar, þau kommúnistar en
verða „vinstri sinnar” og er lævísleg
lýsingin á þeirri uppdráttarsýki sem
oft leggst á róttækt hugsjónafólk sem
lengi bíður árangurslaust stórtíðinda
af vettvangi þjóömála. Virðing fyrir
gömlum húsum veröur aöaláhugamál
og ekki lengur færaflækja stéttabar-
áttu; íhaldssemi auövitaö. Helgi er
þröngsýnn vinnuþjarkur upp á gamla
íslenska vísu, Anna gestrisin án tillits
til efna eins og sveitasiöur var löngum.
Þessum venslum bændasiðferðis og
róttækni kemur þessi raunsæisskáld-
sagaallvel tilskila.
Um þaö leyti sem Helgi lýkur námi
gerist ótryggt um húsnæðimál þeirra
hjóna. Hann kýs þá að flytja í heima-
hagana, hún er treg til þess og á þeim
árum sem Helgi berst viö að húsa upp
föðurarfleifð sína, hann hafði að sjálf-
sögöu sitt fram, ríkir ósamlyndi meö
þeim en ástríki fram að því. Ofær um
aö sporna gegn þeim áhrifum sem
umhverfiö hefur á hana, þaösníður
henni mynd, persónuleika, sem er
henni ekki eiginlegur, sem er henni
framandi, nöldrar hún, hefur allt á
homum sér og kemst þó ekki lengra en
hafa á tilfinningunni aö eitthvað sé
öðruvísi en þaö á aö vera. Bóndi henn-
ar sér, eftir sex ára fjarveru, fram á
mikla vinnu til að koma sér upp véla-
kosti er svari til landbúnaðar sem orð-
inn er um þær mundir einn hinn vél-
væddasti í heimi. Og þrátt fyrir að
hann dregur ekki af sér vaxa skuldir
hans hjá kaupfélaginu af þessum
ástæðum og þeirri að hann ávaxtar
greiðslur fyrir afurðir sína hjá því á
lægri vöxtum en hann greiðir sama
aðila fýrir lán til uppbyggingar bús
síns. Þær stundir sem hann hefur af-
lögu tekur hann þátt í félagslifi sem
enga stjórnmálalega merkingu hefur.
Þaö segir ekki orö af höfundarmetn-
aði önnu eftir að barnaskólanum
sleppir. Þriöja bamið bætist viö þegar
um hægist meö hin tvö og eftir tvisýna
fæöingu fær hún þaö lifandi í hendum-
ar. Og úr því er allt útlit fyrir að hún
beygi sig fyrir kjörum sínum. Þeim
andlega dauða sem sagan hermir í
rauninni af.
Akaflega áreitið háðsrit sem stendur
fyrir sínu. þa
UEM
I HVERRI
VIKU
SÍMI27022
Sagan um önnu.
Stefanla Þorgrfmsdóttir.
Skóldsaga. 116 bls.
Útg. Iðunn.
Sveitasaga úr nútímanum. Stíllinn
gamaldags. Ogþó.
Heimsóknir sumarleyfisfólks um há-
sláttinn, ættingjar og vinir em drifnir í
heyskapinn. Rjómaskortur um jól sök-
um ófæröar, bændur löngu hættir aö
skilja heima („niðurinn í skilvindunni
lifir hvergi nema í ljóöum”).
Kaupfélagiö er orðið einskis manns,
eflir sig sjálft á kostnað alls sem
mannlegt er. Sveitaskóli undir
strangri stjóm þröngsýnnar skóla-
stým sem segir aö ekki skipti máli
hvaða lifsstarf sé valið, öllu hvemig
þaö er leyst af hendi. Það bryddir á
mörgum þjóðlífseinkennum í þessari
efnismiklu frásögn af umbrotatíð önnu
frá Selsmýri, fyrstu áratugunum í ævi
hennar, en viö það situr.
Stíllinn er sérkennilegur. Dæmigerð
athugasemd frásögumanns er þessi:
„Þegar leið að jólum sýndi sig að
Drottni hafði ekki fipast um stjóm
veðurfarsins frá því sem var á hinum
góðu gömlu dögum, og samgöngur
gerðust erfiðar.” Af klisjukenndum
athugasemdum af þessu tagi er svo
mikið í sögunni aö stór vandræði em aö
þótt hver um sig gefi varla tilefni til
ófriðar. Hafi hinir gömlu dagar verið
góðir getur markmið Drottins ekki
hafa verið að gera mönnum þá sam-
göngur erfiðar eins og gefið er í skyn
með orðunum. En raðþrautin á ekki að
ganga upp, gerir það ekki, höfundur er
að hæðast að sljóleika, forheimskun
þeirra sem hann lýsir, gerir það með
því að slengja sisvona saman marklitl-
um talsháttum þess fólks og gagnrýni
á þá sem sjálf frásögnin ber með sér.
Ádeila. Með undirmálum. Beisklega
kaldhæðnum tón.
Og þaðer gamla sagan: Varðaða leiö
kemst stúlkubarn til manns, leiðin
liggur um skóla, ferming er kenni-
mark, barneign, gifting og svo sættir
hún sig við hlutskipti sitt, húsmóöir og
barnakona, og óvíst hvort hún sé lífs úr
því þótt líkaminn sé það. Með einföld-
um frásöguhætti kerlingabókanna,
sem í eina tíð voru deiluefni, lýsir höf-
undur í þessari fyrstu skáldsögu sinni
heimilisaðstæðum önnu um það leyti
sem hún kemur undir í ráðskonutíð
móður hennar hjá Könum sem þá
höfðu hreiörað um sig á fjalli ekki
fjarri heimasveit síðarnefndrar. Og
Bókmenntir
Þorsteinn Antonsson
umsvifalaust týnir hún þeirri reynslu í
glitvefnað trúarlegra hillinga, kennir
dótturina við föður sinn. Og á Selsmýri
elst Anna upp hjá móður sinni og öðru
skyldfólki og móðirin endurheimtir á
meðan hreinleika sinn ef marka má
gamla kenningu um skírlífi; viður-
kennir þó ekki fyrir önnu annað en hún
sé eingetin. Eg hélt að fólk þyrfti aö
vera af kaupmannastétt til að vera lýst
sem þvílíkum hræsnurum og gildir um
sveitafólk þessarar sögu, A.m.k. af
embættismannastétt. Eg veit ekki
hvað Gestur Pálsson hefði sagt en
broddunum er lætt inn í frásögnina
meö likum hætti og sá sárbeitti höfund-
ur gerði.
Alténd er hér á ferðinni ádeilusaga
um þröngsýnt sveitarsamfélag og læst
frásögumaöur deila lífsskoöunum með
því fólki að því marki að hann nái eyr-
um þess. „Það er viðurkennd staö-
reynd, að allar stúlkur dreymir um
ást, hjónaband og böm — í þessari röð.
Af þessu þrennu er, eins og allir vita,
hjónabandið mikilsverðast, því að án
þess getur hvorugt hitt almennilega
blessast.” Þannig hefst sagan. Aum-