Dagblaðið Vísir - DV - 17.03.1984, Blaðsíða 23

DV. LAUGARDAGUR17. MARS1984.
23
Þaö er skrýtiö hve jamaiski
reggaetakturinn nœr tökum á fólki
um allan hcim. Helfrosnir íbúar
noröurfrerans komast meira að
segja ekki hjá því að hrífast þegar
lokkandi reggaetaktur frá Suður-
höfum læöist inn í hlustina. Fáir eru
þeir þó hérlendis sem þekkja meira
til reggaesins en Bob Marley, Peter
Tosh, Robbie Shakcspeare og Sly
Dunbar og kannski tvö þrjú nöfn í
viöbót. En hljómsveitirnar og lista-
mennirnir skipta hundruðum ef ekki
þúsundum. Og áhrif reggaetónlistar
eru öllum þeim sem til þekkja næsta
kunn.
Þeir sem teljast sérfræðingar í
reggae eru sammála um aö um
Hvert stefnir þaö? Helgarpopp í
dag og þaö næsta í minni umsjón (aö
tveimur vikum iiðnum) verða iögö
undir grein eftir reggaespesiaUsta
bandaríska tímaritsins Musician,
Roger Steffens, þar sem hann út-
málar stööu þess á því herrans ári
1984. Viö gcfum honum orðiö og rétt
er að geta þess að frásögn Steffens er
stytt og umoröuð. Vonandi að
skoðanir hans komist þó sæmilcga til
skiia.
Þegar rætt er um reggaemúsík er
ekki verið að tala um rokk eða popp
enda þótt vinsældir reggae séu engu
minni. Reggae er sérstök menning,
sannfæring, barátta gegn illum
öflum Babylons. Af þeim sökum eru
reggaetextar uppfuUir af trúar-
kenningum, slagorðum og spá-
dómum. Þar er enginn skyldleiki
meö innihaldslitlu rokki og poppi.
I nútíð fæst reggae við dauöann.
„Ever-living, ever-loving Jah” sagði
Bob Marley. Tveimur og hálfu ári
eftir dauða sinn er hann enn leiðtogi
reggaetónlistar og -menningar.
Hann er ekki guð í hugum rastanna,
líklegar spámaður. En burtkaUaður
spámaður er ekki í aðstöðu til að
leiða heilan menningarheim hérna
megin tilverunnar. Reggae hefur
enda veriö sem höfuðlaus her hátt á
þriðja ár. Enn eru gefin út lög á
Jamaica með nöfnum á borð við
„Send Another Bob Marley”. En er
mögulegt að einhver taki upp merki
Marleys og marki brautina? Er
annar Elvis þarna einhvers staðar?
Eöa annar Lennon? Að líkindum
ekki. ,3ob Marley var mikilvægasti
svarti maðurinn á þessari jörð.
Auðvitað urðu þeir að drepa hann,”
er haft eftir gamalU Kingstonkempu.
Þegar farið er út á þá hálu braut að
velta fyrir sér hvert reggae stefni og
hverjir séu líklegastir til að halda
merki Marleys á lofti verður að hafa
í huga að í raun á enginn skilið að
komast þangað með tæmar sem
Marley hafði hælana. Og þegar aUt
kemur til alls eru það reggaeað-
dánedur út um allan heim sem koma
til með að velja eftirmann eða -menn
hans.
Marley söng ekki vegna pening-
anna. Hann var á vissan hátt trú-
boði, boðaði trúna á Jah hinn mikla
og kom boðum hans á framfæri. Og
viðtökurnar voru með eindæmum.
Tónlistin varð baráttutákn minni-
hlutahópa og kúgaðra, hún sam-
einaði svarta, brúna, rauða, gula og
hvíta, þurrkaði út öll landamæri lit-
arhátta. Og tónlistin sem slík, hinn
þungi og áleitni reggeataktur féll alls
staöar í kramið. Allir sem heyrðu í
Bob Marley sáu eitthvað við hann,
hann fékk fólk til að hlusta. En hver
var árangurinn?
Reggae er ekki leikur. Markmiðið
er að breyta heiminum. Það er rödd
þess sem orðið hefur undir. Og það er
einmitt meiningarlaus textagerð
sem heist hefur orsakað þá stöðnun
sem reggae hefur búiö við um
nokkurt skeiö. Eins og rokkið siöustu
tíu ár, er reggae í hættu — það er
hætt að endurnýja s jálft sig.
„Frelsishugsjón 7. áratugarins hér
á Jamaica er horfin, gamli rasta-
fílingurinn frá síðasta áratug er líka
horfinn,” segir Stephen Davies,
skrásetjari ævisögu Marleys. „Þaö
kemur nýtt sánd með nýrri kynslóö,
sem nú er að vaxa úr grasi — við
stöndum einmitt á vegamótum — tón-
listin hljómar öðruvísi í eyrum bama
9. áratugarins en áður,” er haft eftir
öörum Marleypælara, Timothy
White.
Warren Smith, eigandi lítils
reggaefirma i San Francisco segir:
„Eg skelli skuldinni á óraunsæja
afstöðu ungra listamanna á
Jamaica. Peningakröfur þeirra eru
of miklar og þeir vilja helst drukkna
í hljómleikaferöum. Hvað verður þá
af sál tónlistarinnar? ”
Raunar er það svo að á sjálfri
Jamica er erfiðara en nokkru sinni
að lifa af því að vera reggaelista-
maður. Aðgangur að tæknilegu
hliðinni er mjög takmarkaður.
Aðeins eitt stúdíó á eynni stendur
hljómsveitum til boða. „Pródúser-
ar” telja ódýrara aö fljúga einn eftir-
miðdag til Miami og taka upp nokkur
lög. A blómatíma reggaesins, á
síðustu árum 7. áratugarins, seldist
hitlag í 60—70 þúsundum eintaka á
svipstundu. I dag telst gott ef örfáar
dægurflugur ná yfir 10 þúsund.
„Food music” var bransinn eitt sinn
nefndur; listamaðurinn sem ekki
hafði fengið að éta sæmilega í nokkr-
ar vikur, jafnvel laminn í klessu af
Babylon (lögreglunni) á leið í stúd-
íóið, varð að gera lag sitt svo gott að
það skilaöi hagnaði og þar með lífs-
björg fyrir hans nánustu. Oft tók það
aðeins klukkustund að taka upp 4 lög
og er þá innifalinn sá tími sem það
tók að kenna bandinu sönginn.
„01 miklar vinsældir spilla
venjulega tónlistinni. Hafi Jamaica-
menn áhuga á slikum vinsældum
verða þeir að breyta um stíl. En á
móti kemur að þá verður það ekki
sama tónlistin og náð hefur þeirri út-
breiðslu sem hún þó hefur í dag.”
Orð Mel Cheplowitz, útvarpsstjóra
reggaerásar í Bandarikjunum.
Reggaelistamenn eru með margs-
konar þreifingar i gangi og leita
nýrra leiða. Þeir hafa blandað
reggaeáhrifum frá Suður-Ameríku,
og vélrænnar, tilraunakenndrar
tónlistar frá Vesturálfu og allt þar á
milli. Omögulegt er að vita hvar
þetta endar. Við skulum litast um og
• virða fyrir okkur það helsta sem er
að gerast og kanna hvaða forystu-
sauðir eru líklegastir á næstu
misserum og árum.
Einn hinn athyglisverðasti er
gamall í hettunni og venjulega
nefndur einn af feðrum reggaesins,
Clement „Coxone” Dodd, en Studio
One sem er í hans eigu hefur ýtt
flestum stjömunum úr vör. Hann er
svo virtur að meira að segja móðir
hans kallar hann Mr. Dodd. Það var í
Spanishtown, Jamiaca, þar sem
Dodd hefur sínar höfuðstöðvar, sem
móðir hans sagði viö mig: „Mr.
Dodd á þúsundir af lögum sem hann
hefur enn ekki gefið út.” Þar á meðal
munu vera sálmar meö Bob Marley
& The Wailers og 9 breiðskífur meö
frábærri sveit sem kallast Silver-
tones. Það er kannski talandi dæmi
um þróunina að Dodd er að flytja allt
sitt hafurtask til Brooklyn í New
York þar sem verið er að opna nýtt
stúdió hans þessa dagana.
Það er hálfkaldhæðnislegt að hlut-
verki Marleys er ef til vill ekki lokið
þar sem enn eru til fjölmargar
upptökur með honum sem ekki hafa
verið gefnar út á plasti. Væru gefnar
út tvær til þrjár smáskífur árlega
næstu ár á Marley kannski eftir um
áratug. Meðal þess efnis sem er óút-
gefiö má nefna aðra og eldri útgáfu
af Buffalo Soldier (Confrontation)
sem sannir rastar segja að geri
þeirri sem þekkt er skömm til. Aðrir
öruggir listalogar munu vera
„Jungle Fever” og „Like A Wounded
Lion In The Jungle”. Þá eru tugir
gamalla upptaka með þeim Peter
Tosh, Bunny Wailer og Bob Marley,
auk óteljandi upptaka frá hljóm-
leikum. „The King is dead, long live
theKing.”
(frh. eftir hálfan mánuð).
-TT.