Dagblaðið Vísir - DV - 03.05.1984, Qupperneq 10

10
DV. FIMMTUÐAGDR 3. MAI’1984. '’n
Útlönd Útlönd Útlönd Útlönd
Umsjón: Gunnlaugur A. Jónsson
-----;-------rnr-iTi...-i .......
Atburðirnir við sendiráð Líbýu í London eiga eftir að draga dilk á eftir sér:
Höfum rétt til að verja
okkur gegn hryðjuverkum
—segja Bandaríkjamenn og íhuga aðgerðir gegn þeim er styðja við bakið á hryðjuverkastarfsemi
Bandaríkin og Bretland hafa snú-
iö saman bökum í baráttu sinni gegn
hryöjuverkum. Atburöirnir viö
sendiráö Líbýu á dögunum hafa enn
á ný vakið athygli umheimsins á
nauðsyn öflugrar baráttu gegn
hryöjuverkum. Samtímis hafa ráöa-
menn í London sett fram kröfu um aö
forréttindi diplómata veröi tekin til
endurskoðunar.
Viðkvæmt mál
En sjóaðir diplómatar halda því
fram að tilraunir til aö breyta þeim
reglum sem gilda í alþjóöasamskipt-
um séu afskaplega varasamar því
máliö sé svo viökvæmt.
Bandaríkjastjóm hefur íhugaö aö
fara eigin leiöir ef nauösyn krefur til aö
kveða niður „ríkisreknar” hryöjuverka-
stöövar.
George Shultz, utanríkisráöherra
Bandaríkjanna, sagði í ræöu fyrr í
þessum mánuöi að þaö yröi sífellt
ljósara aö ekki væri unnt aö standa
aðgeröalaus gagnvart vanda hryöju-
verkanna.
Bandaríkin kynntust vandamál-
inu á áþreifanlegan hátt er Iranir
tóku stóran hóp Bandaríkjamanna í
gíslingu áriö 1979. Hefridaraögeröir
voru íhugaöar þegar 241 bandarískur
sjóliöi lét lifiö í árás skæruliða í
Beirút í október síöastliönum.
Og nú hafa Bretar látiö frá sér
heyra eftir aö bresk lögreglukona
var skotin til bana af vopnuðum
manni sem var inni í sendiráði Líbýu
í London 17. apríl síöastliöinn. Þegar
hafa Bretar slitiö stjórnmálasam-
bandiviöLibýu.
Grunaðar þjóðir
Shultz hefur nefnt Líbýu í hópi
meö Iran, Sýrlandi og Norður-Kóreu
sem þjóöir er grunaöar séu um aö
styöja viö bakið á hryöjuverka-
mönnum á erlendri grundu. Þá hafa
og bandarískir embættismenn sakaö
Búlgaríu og Austur-Þýskaland um
hiö sama.
Samkvæmt óopinberum, banda-
rískum tölum áttu sér staö á síðast-
hönu ári næstum þrjú þúsund
sprengjutilræði, mannrán, morö, rán
og önnur ódæöi hryðjuverkamanna.
Skotárásin viö sendiráð Libýu í
London varð til þess að diplómatar
tóku aö lesa Vínar-sáttmálann frá
1961 um diplómatísk samskipti. Þar
eru diplómatar lýstir friöhelgir, óháö
því hvaða glæpi þeir kunna aö hafa
gerst sekir um. Sendiráösbyggingar
eru einnig friöhelgar.
„Þaö sem nú hefur gerst vekur
upp margar spurningar um ágæti
þessa sáttmála,” sagöi Leon Brittan,
innanríkisráðherra Bretlands, um
atburöina við sendiráö Libýu í Lond-
on og þá staðreynd aö Bretar gátu
ekki haft hendur í hári morðingjans.
Sjö þjóða fundurinn
fjallar um málið
Raunar haföi Reagan Bandaríkja-
forseti áður hvatt til þess aö hryðju-
verk í heiminum yröi tekin til um-
ræöu á sjö þjóöa fundinum í London
7.-9. júní. Bretar hafa lýst stuðningi
sínum viö þessa tillögu Reagans og
ekki er búist viö aö hinar þjóðirnar
fimm þ.e. Kanada, Frakkland,
Vestur-Þýskaland, Italia og Japan
muni standa í veginum fyrir henni.
Leiðtogar áöumefndra sjö þjóöa
hittast einu sinni á ári til aö ræöa
efnahagsmál en ræða venjulega
einnig einhver pólitísk málefni.
Baráttuna gegn hryöjuverkum hefur
oft borið á góma á þessum fundum,
síöast í Ottawa áriö 1981.
Embættismenn er unniö hafa aö
undirbúningi fundarins segjast
reikna með harðoröri yfirlýsingu þar
sem hryðjuverk séu fordæmd en tæp-
ast sé aö búast viö ákveðnum aö-
gerðum. Italía, sem nú gætir hags-
muna Bretlands í Líbýu, ætti trúlega
mjög erfitt meö aö taka þátt í bein-
um ávítum á stjórn Gaddafis í Líbýu.
Fullvíst er talið að Bretland muni
krefjast róttækra breytinga á Vínar-
sáttmálanum sem 141 þjóö á aöild aö
þegar alþjóöa laganefnd Sameinuðu
þjóöanna kemur saman til fundar 7.
maínæstkomandi.
Sérhver tillaga til breytinga þyrfti
aö ræðast á þessum þriggja mánaöa
árlega fundi áður en henni væri vísaö
til lögfræðiráðs Sameinuðu þjóöanna
sem síðan gæti endursent hana til
frekari útfærslu. Hugsanlegar breyt-
ingar veröa aö hljóta samþykki ráö-
stefnu allra aöildarríkja Sameinuöu
þjóðanna.
Trnafrekt fyrírtæki
„Þetta er afskaplega tímafrekt
fyrirtæki,” sagöi sendiherra eins
Vestur-Evrópuríkis. „Þaö gæti tekiö
mörg ár.”
Breskir embættismenn segjast
sennilega munu fara fram á breyt-
ingar í þá átt aö lögreglu veröi heim-
ilt aö leita í farangri diplómata til aö
ganga úr skugga um aö þar leynist
hvorki skaðleg fíkniefni né vopn.
Forréttindi diplómata varöandi
póstsendingar hafa þrásinnis veriö
misnotuö. Hass og önnur fíkniefni
hafa oft fundist í pósti sem
stimplaöur hefur veriö meö
diplómatastimplum.
Vestrænir embættismenn segja aö
fíkniefni séu „tegund gjaldeyris” í
augum ýmissa þróunarlanda.
Ymsir handteknir hryöjuverka-
menn hafa viðurkennt aö hafa notaö
vopn er smyglað hafi veriö undir
fölsku flaggi diplómata og, eins og
víöfrægt varö, þá fannst gísl í
diplómata-gámi á flugvellinum í
Róm.
Morðvopnið í farangrí
diplómata?
Lögreglan í London fullyröir aö
skotið hafi veriö meö vélbyssu út um
glugga sendiráös Líbýu í London og
þaö skot hafi banaö bresku lögreglu-
konunni. Byssan hafi síöan nær
örugglega verið flutt úr sendiráðinu í
friðhelgum farangri starfsmanna
líbýska sendiráösins er þeir héldu á
brott.
Líklegt er aö Evrópuráöið muni
fljótlega reyna aö komast aö sam-
komulagi um aögeröir gegn hryðju-
verkum. Spænska stjórnin hefur
löngum verið áhugasöm um þetta
efni vegna sífelidra hryöjuverka
skæruliöahreyfingar Baska þar í
landi. Hefur Felipe Gonzáles, for-
sætisráöherra Spánar, notað sér-
hvert tækifæri er gefist hefur til að
ræöa þetta mál viö leiðtoga annarra
þjóöa og fá þá til aö beita sér fyrir
aögerðum þar að lútandi á alþjóöa-
vettvangi.
Bandarikjaþing hefur fengið til-
mæli úr Hvíta húsinu um aö þingið
samþykki löggjöf er ætlaö sé aö
stemma stiga viö hryðjuverkum
bæöi innanlands og utan.
Þegar Vínarsáttmáhnn var upp-
haflega saminn þá létu ýmis
kommúnistaríki og ríki þriöja heims-
ins í ljósi þá skoðun aö hann væri of
takmarkaður og þeirrar skoöunar
eru ýmsar ríkisstjómir ennþá.
Lítil von um samkomulag
Lítil von er um aö samkomulag
takist um breytingar er dragi úr for-
réttindum diplómata. „Endursam-
inn sáttmálinn gæti hæglega oröiö
enn verri,” sagöi sérfræðingur í
London. „Hér verðum viö að fara aö
öllumeð gát.”
Þó aö Hans-Dietrich Genscher,
utanríkisráðherra Vestur-Þýska-
lands, hafi um sinn frestað fyrirhug-
aðri för sinni til Líbýu þá breytir þaö
því ekki aö bæði Vestur-Þýskaland
og Italía eiga mikla viðskiptahags-
muni í Líbýu og munu því fylgjast
vandlega meö hver þróun mála
verður og a.m.k. ekki flana aö neinu
þegar um væri aö ræöa aðgerðir
gegn st jórn Gaddafis í Líbýu.
Diplómatar segja aö ýmsir dyggir
stuöningsmenn Atlantshafsbanda-
iagsins muni standa gegn þrýstingi
Bretlands og Bandaríkjanna um
víötækar hefndaraðgeröir gegn
Líbýu.
En Bandarikin hafa gefið til
kynna að þau muni jafnvel láta til
skarar skríða án þess aö samkomu-
lag um aðgerðir liggi fyrír. „Þegar
viö erum fómarlömb hryöjuverk-
anna þá höfum viö rétt til aö verja
okkur og rétt til aö hjálpa öðrum aö
verja sig,” sagöi Larry Speakes,
talsmaöur Hvíta hússins, nýveriö um
þetta.
Gaddafi, þjóðarleiðtogi Libýu. Hann er sterklega grunaður um að styðja við bakið á hryðjuverkahópum en
erfitt hefurþó reynst að ná samkomulagi meðal vestrænna þjóða um aðgerðir gegn honum.
Lögregluþjónar leita skjóls bak við bifreið sina. Myndin er ef til vill
táknræn fyrir þá varnaraðstöðu sem þjóðir heims hafa verið igagnvart
hryðjuverkunum. Nú er hvatt tilþess að vörn verðisnúið isókn.
Breska lögreglukonan Yvonne Fletscher liggur helsærð eftir að skotið
hafði verið á hana úr sendiráði Libýu i London. Hún lést skömmu siðar
af skotsárunum.