Dagblaðið Vísir - DV - 15.06.1984, Blaðsíða 10

10
DV. FÖSTUDAGUR15. JÚNl 1984.
PERSAFLÓI:
ÁHRIF
INNAN
OPEC?
Saudi-Arabar hafa undanfariö
sýnt klerkastjóminni í íran mikla
þolinmæði og sveigjanleika enda er
þeim mjög í mun aö ýta undir sátta-
umleitanir í stríöinu milli Iran og
Irak. Það er meðal annars þessi
vegna sem Saudi-Arabar hafa ekki
hælst um yfir þvi að hafa skotið niður
íranska orrustuþotu í saudi-
arabískri lofthelgi í fyrri viku. Það
hefur vakið athygli erlendra sendi-
ráðsstarfsmanna í Jedda hversu
mjög stjórnvöld í Saudi-Arabíu hafa
forðast að gera mikið mál úr loftbar-
daganum.
Það er álit flestra erlendra sendi-
manna í Saudi-Arabíu að Iranir hafi
sent orrustuþotuna inn í saudi-
arabíska lofthelgi til þess aö reyna á
taugar stjómvalda þar í landi og aö
ákvörðun Saudi-Araba um aö skjóta
þotuna niöur kunni að hafa áhrif á
hugmyndir sem Iranir kunna að hafa
gert sér um árásir á skotmörk hand-
anflóans.
Eftir síðustu atburði við Persaflóa
hefur mjög hert á friðarviöræðum
þar um slóðir. Utanríkisráðherrar
samstarfsnefndar Persaflóaríkj-
anna héldu nýlega fund í Taif,
sumaraðsetri saudi-arabísku kon-
ungsættarinnar, og ef aö líkum lætur
hafa ioftárásir á olíuflutningaskip á
flóanum verið helsta umræðuefnið.
Þá hefur sáttanefnd samtaka
íslamskra rikja reynt að koma á leið-
toga- eða utanríkisráðherrafundi þar
sem vopnahléstillögur yröu ræddar.'
En þó að hótelpláss hafi verið pantaö
finnist á deilunni áður en átökin
breiðast út. Dagblaöið Al-Nawda,
sem gefiö er út í Mekka, haföi á for-
síðu fyrr í vikunni stóra mynd af
Fahd konungi og Ali Khamenei, for-
seta Iran, og blaðiö greindi frá því að
Saudi-Arabar myndu leyfa 150
þúsund írönskum pílagrímum að
ferðast til Mekka í sumar. I frétt
blaðsins sagði að þetta lýsti vel vilja
Fahds til að halda friði meöai
íslömsku bræðraþjóðanna. Saudi-
Arabar lýsa ekki oft opinberlega
bræðralagi sínu við Irani.
En um leið og Persaflóaþjóöimar
virtust forðast útbreiðslu átakanna í
vikunni gripu þær til aðgerða til að
tryggja olíuflutninga sína. Olíumála-
ráðherrar Persaflóaríkjanna, utan1
Iraks og Iran, héldu fund í Taif
síðastliðinn sunnudag. Aö loknum
fundinum sagði einn ráðherranna aðj
ákveðið hefði verið að bæta olíukaup-'
endum þann skaða sem kynni að
verða á skipum þeirra vegna loft-
árása.
Ósamkeppnishæf olía
Með þessu vilja ráðherrarnir
vinna gegn gífurlegri hækkun
tryggingaiðgjalda sem hafa gert olíu
þeirra ósamkeppnishæfa erlendis.
Hins vegar virðist ekki hafa veriö
ákveðið aö veita afslátt á oUu eins og
Iranir gera en þeir slá aUt að 3
dollurum af verði hvers olíufats
miðað viðgrunnverðOPEC.
Samkvæmt heimUdarmönnum
sem vel þekkja til i oUumálum hefur
Reykur rís upp af oliufíutningaskipi sem varO fyrir árás i Persafíóa i mai.
fy rir næstu viku efast diplómatar um
að á sUkum fundi náist árangur.
Hörð afstaða
Iranir gera þaö enn að höfuðskil-
yrði fyrir friðarsamningum að
Saddam Hussein, forseti Irak, hverfi
af valdastóU. Irakar segjast munu
halda áfram loftárásum á siglinga-
leiðum nærri Kharg-eyju, til þess að
koma í veg fyrir útflutning á oUu frá
Iran, sýni Iranir ekki meirí sveigjan-j
leika. I
Þessi haröa afstaða deiluaðila
boðar ekkert gott varöandi öryggi
flutninga um Persaflóa. Erlendir'
sendimenn í Saudi-Arabíu velta því(
nú fyrir sér hver viðbrögð Arabaríkj-i
anna verða við áframhaldandi árás-
um Irana á oUuflutningaskip þeirra í
hefndarskyni fyrir árásir Iraka á
Kharg-eyju.
En Saudi-Arabar leggja enn höfuð-
áherslu á að sýna þolinmæöi og
sveigjanleika í þeirri von aö lausn
ohuframleiðsla við Persaflóa ekki
dregist saman svo heitið geti þrátt
fyrir styrjöldina. I fyrri hluta þessa
mánaðar var olíuframleiðslan um
9,8 mUljarðar fata á dag, sem er Utið
minna en áöur.
Komi til frekari og alvarlegri
árása á olíuflutninga við flóann gæti
hins vegar orðið erfitt fyrir Saudi-'
Araba og bandamenn þeirra að,
halda framleiðslunni uppi. Heista
áhyggjuefni þeirra nú, að sögn, er
það að reynist þeim erfitt að svara
eftirspum eftir ohu kunni fátækari
oUuframleiðsluþjóðir, svo sem|
Venezuela, Nigería eða Indónesia, að
leiöast tU að auka framleiðslu sina
umfram þann kvóta sem OPÉC-lönd-
in hafa ákveöið sín á mUU. Þá gæti
orðið erfitt fyrir Persaflóaríkin, sem,
þegar eiga við fjárlagahaUa að etja
vegna lítUlar eftirspurnar, að endur-
heimta sinn fuUa kvóta þegar umj
hægistaðnýju. j
Wm
Efnahagur Kampútseu eftir hörmungar áttunda áratugarins er svo bágborinn að þjóðin nær ekki að
brauöfæða sig án eriendrar aðstoOar.
KAMPUTSEA:
SKATTHEIMTAN
SNÝR AFTUR
Skattheimtumaöurinn er kominn á
stjá aö nýju og fuUtrúar rafveitna lesa
á rafmagnsmæla. Þaö er tU merkis um
það að ýmis ytri merki siömenningar
eru að koma í ljós að nýju í Phnom
| Penh, höfuðborg Kampútseu. En eftir
að þjóðin hafði verið rekin með harðri
hendi nánast aftur í miðaldir á valda-
tíma rauðu khmeranna er efnahagslíf.
landsins enn i rústum.
Sérfræðingar alþjóðlegra hjálpar-
stofnana segja að ríkisstjórn Heng
Samrin sé blásnauö. GjaldmiöiU
ríkisins, sem heitir riel, er svo til verð-
laus. Á svörtum markaði fást um 60
riel fyrir doUar, sem er níu sinnum
hærra gengi en það sem opinberlega er
skráð.
Meira en fimm árum eftir að ríkis-
stjómin komst tU valda fyrir tUstUU
Víetnama berst hún enn við að koma
fótum undir efnahagslífið. En án
aðstoðar frá Vesturlöndum gengur það
Ula. Sjálfstæð rannsóknamefnd
skipuð útlendingum, sem nýlega heim-
sótti Kampútseu, komst að þeirri
niðurstööu að „án érlendrar aðstoðar
geti efnahagur landsins ekki einu sinni
gengiðþolanlega”.
Skattheimta að nýju
Ríkisstjóm Heng Samrin nýtur
viðurkenningar fárra rikisstjóma og
sú aðstoð sem kemur frá Vestur-
löndum kemur eingöngu frá
góðgerðarstofnunum. Því hefur rfltis-
stjórnin gripið til þess ráðs að leggja
skatt á hrísgrjónaframleiðslu á þessu
ári tU þess að verða sér úti um tekjur.
Þetta er í fyrsta sinn síðan 1979, þegar
Heng Samrin náði völdum, að skattar
emlagðirá.
En embættismenn segja að skatt-
heimtan verði ekki ýkja ströng vegna
almennrar fátæktar og ónógra opin-
berragagna.
Áður en hersveitir Víetnama veltu
rauðu khmerunum af valdastóli ráku
þeir nánast aUa út úr borgunum, lögðu
gjaldmiðUinn niður og brenndu bækur,
skjöl og annað. Menntamannastéttin
var þurrkuð út og samgöngutækið sem
allir reiddu sig á voru uxakerrur.
Utlendingar sem búa í Kampútseu
líta á hina nýju skattheimtu sem merki
um það að ástandið nálgist nú hið eðli-
lega. Skattar hafa ekki veriö innheimt-
ir frá 1979 og vatn og rafmagn hafa
menn fengiö ókeypis lika. Það hefur
verið hægt aöallega vegna aðstoðar frá
vestrænum góðgerðarstofnunum og
austantjaldslöndum.
En aöstoð frá Vesturlöndum er nú
nánast engin og austantjaldslöndin
hafa annaðhvort ekki getað eða ekki
vUjað taka á sig allar byrðamar af því
að reka þjóðfélagið í Kampútseu. Sam-
kvæmt opinberum tölum komu 60,2%
af allri erlendri aðstoð viö Kampútseu
frá Vesturlöndum áriö 1980 en
afgangurinn frá austantjaldsríkj- •
unum. Á síðasta ári komu 98,8%
erlendrar aðstoðar frá austantjalds-
ríkjunum en aöeins 1,2% frá Vestur-
löndum.
Útlendingar búsettir í Kampútseu
segja að nýlega hafi verið lagður
skattur á eigendur sölubúða á
markaðstorgum en skattheimtan
hefur gengið skrykkjótt. Fyrir
nokkrum mánuðum fóru síðan menn
að lesa af rafmagnsmælum í sendiráð-
um erlendra ríkja og tilraun var gerð,
með hálfum huga, að innheimta gjöld
fyrir rafmagnið en var hætt eftir að
sendiráðsstarfsmenn kvörtuðu yfir því
að reikningarnir væru allt of háir. Þeir
sem til þekkja segja að Kampútseu-
menn verði enn að treysta nærri alger-
lega á Víetnama með þaö stjórna
landinu.
Gjaldeyristekjur
Einn sendiráðsstarfsmaður segir að
tekjur ríkisstjórnarinnar í erlendum
gjaldeyri komi af gistihúsum og leigu
fyrir húsnæöi undir sendiráð ásamt
launum innfæddra starfsmanna er-
lendra hjálparstofnana. Útflutnings-
vörum sé yfirleitt skipt fyrir nauðsynj-
ar.
Það er stefna ríkisstjórnar Heng
Samrin að koma á kommúnísku þjóð-
skipulagi en minningin um rauöu
khmerana hefur valdið því að stjóm-
völd fara sér hægt. Einkaframtakið er
mjög áberandi og nóg f ramboð á lúxus-
vamingi sem smyglað er frá Thai-
landi.
En ástandið er slæmt, vegir og sam-
göngur hroöalegar og starfsmenn
hjálparstofnana álíta að þjóðin þarfn-
ist 12 milljón dollara í aðstoð á þessu
ári aðeins til þess að brauðfæða íbúana
sem eru 7,2 milljónir talsins.
Útlönd Útlönd Útlönd Útlönd
Umsjón: ÓlafurB. Guðnason