Dagblaðið Vísir - DV - 23.07.1984, Qupperneq 10

10
DV. MÁNUDAGUR 23. JULI1984.
Útlönd Útlönd Útlönd Útlönd Útlönd
Umsjón: Guðmundur Pétursson
ísraelskir kjósendur hafa oftast
gengið æstari tii kosninga en núna.
Shimon Peres, leiðtogi Verkamannaflokksins, á kosningafundi, en fíokki
hans er spáð velgengni þótt stjórnarmyndunarmöguleikar þyki óvissunni
háðir.
Yitzhak Shamir, forsætisráðherra og leiðtogi Likudsamsteypunnar, á
kosningaferðalagi.
Ovenjufriðsöm kosninga-
barátta hjá ísraelsmönnum
Israel á viö mörg vandamál aö
stríöa og þau öll ærin. Hvert þeirra um
sig mætti merkjast „Eldfimt: Sprengi-
hætta!” — Mundi vafalítið stjórnum
annarra ríkja þykja hvert eitt þeirra
út af fyrir sig æriö nóg viðfangsefni.
Þaö er efnahagslífiö með óöaverðbólg-
unni, þaö er úthald hers í Líbanon og
hernaðarleg ógnun, sem Israel telur
sér stafa af ástandinu þar og nærveru
sýrlenska hersins. Þaö er framtíðar-
skipan hernumdu svæðanna og
Palestínuarabarnir. Þaö er kynþátta-
ólga innan Israeis og sambúö ofstækis-
fullra rétttrúnaöargyöinga og svo ann-
arragyðinga.
Daufleg kosningabarátta
Jafn þrasgjamir og gyðingar segj-
ast sjálfir vera, þá mundu duga, til
þess aö hleypa hita í þræturnar, ein-
hver minni ágreiningsmál . Þaö ein-
kennilega viö kasningabaráttuna, sem
staöiö hefur undanfamar vikur og lýk-
ur í þingkosningunum í dag, mánudag,
er aö ekkert þessara mála hefur náö aö
magna upp kosningaæsing. — Daniel
Elazar prófesso;, stýrir óháðri stofnun
í Jerúsalem, sem fæst við samfélags-
rannsóknir, segir aö engu sé líkara en
þetta þyki ekki nógu hentug kosninga-
mál, jafnörlagaríkar og ákvaröanir í
þeim hljóta þó aö veröa.
Olíkt fyrri kosningum, eins og til
dæmis 1981, hefur ekki komiö til neinna
teljandi uppþota og enn síöur blóösút-
hellinga í þessari kosningabaráttu.
Segir prófessorinn aö úrslit kosning-
anna munu aö miklu leyti ráöast af því
gegn hverjum kjósendur vilja beita
atkvæði sínu.
24 framboðslistar
Þaö er kosiö um 120 þingsæti á
Knesset, eins og Israelsþing er kallaö,
og eru bomir fram tuttugu og fjórir
listar. Þaö eru ekki nema tveir þriöju
þeirra sem eiga raunhæfan möguleika
á því aö koma einum eöa fleiri á þing.
En í rauninni er ekki um aö ræða nema
tvo flokka eöa tvær flokkasamsteypur
sem geti tekið að sér stjómarforystu.
önnur er Likud-flokkasamsteypan,
sem setið hefur viö stjórnvölinn síðan
1977, fyrst undir forsæti Menachem
Begins og nú undir forsæti Yitzhak
Shamir forsætisráöherra. Hinn er
Maarach (Verkamannaflokkurinn)
undir formennsku Shimon Peres, sem
tapaöi í síöustu tvennum þingkosning-
um.
Beinast heföi legið viö fyrir Verka-
mannaflokkinn að setja efnahagsmál-
in á oddinn í kosningabaráttunni. En
engu er líkara en stjórnarandstööufor-
ystan kvíði því aö fæla frá sér atkvæði,
ef hún legði fram ítarlegar áætlanir
um að ná verðbólgunni niöur. Hún er
hvorki meira né minna en um 450% á
ársgrundvelli.
Ef litið er til Líbanon og framtíöar-
skipanar hemámssvæðanna viröist
lítiö skilja á milli þessara tveggja
höfuðkeppinauta í ísraelskri pólitík.
Og hvaö varðar sambúö ofstækisrétt-
trúnaöargyðinga og annarra, þá
segir Elazar prófessor aö hvorugur
flokkurinn þori aö hafa uppi neinar
yfirlýsingar þar um. Hvor um sig gerir
sér ljósan möguleika þess að þurfa að
ganga til samstarfs viö einn eða fleiri
þeirra sex smáflokka sem upprunnir
em úr trúarbragðahreyfingum, ef þeir
taka aö sér stjórnarmyndun.
Verkamannaflokknum
spáð velgengni
Eins og horfir núna fyrir helgina,
bendir allt til þess að Verkamanna-
flokkurinn veröi stærsti flokkurinn. En
jafnvel þótt hann „ynni” þannig kosn-
ingarnar, getur forysta hans komist aö
því fullkeyptu þegar hún ætlar aö
steypa saman nýja ríkisstjóm. Á sama
máta gæti þaö reynst erfitt fyrir Likud-
samsteypuna aö mynda aftur stjórn,
án þess aö þurfa hjálp fleiri en núver-
andi samstarfsflokka.
Tveir möguleikar gætu þá blasað
við þeim flokknum sem umboð fengi til
aö reyna stjórnarmyndun. Annar er sá
að leita út fyrir sína fyrri bandamenn
og kaupa sér stuöning fleiri flokka
fyrir þá ærið hátt pólitískt gjald, eins
og búast mætti viö af þeim höröu
samningaviðræðum og hrossakaupum,
sem fylgja slíkum fæöingarhríöum.
Reynslan hefur sýnt aö ríkisstjómir
sem þannig verða til hafa lítiö svigrúm
til athafna. Hinn möguleikinn er sam-
starf beggja stóra flokkanna í eins
konar þjóöstjómartilraun með stuðn-
ingi eins eöa fleiri smáflokka.
25% óvissir
Um þetta geta valdiö miklu þeir
kjósendur sem enn hafa ekki gert upp
hug sinn um hvaöa lista þeir ætla aö ljá
atkvæöi sín. Samkvæmt skoðana-
könnunum fyrir viku var þaö þá allt aö
fjórðungur kjósenda. Og stór hluti þess
hóps kaus áöur Likud-samsteypuna, en
er óánægöur meö stefnu stjórnarinnar
í efnahagsmálum.
Augljóslega hefur kosningabaráttan
snúist um aö ná til þessa hóps, enda
dregur hún dám af því.
Kynþáttaskipting
I kosningunum 1981, þegar Likud-
samsteypan hélt naumum meirihluta,
þótti kosningabaráttan sérdeilis hörð,
ómálefnaleg og næstum óþverraleg.
Þá var þaðkynþáttaólgan, sem gerjast
hefur í Israel síöari árin, sem réö úr-
slitum. Þaö er ekki einvörðungu hinn
arabíski minnihluti í Israel sem telur
sig hjá settan í kjörum. Innfluttir
gyðingar frá löndum í Afríku og Asíu
njóta minni menntunar, minni tekna
og lakari kjara. Þeim hefur í gegnum
tíðina fjölgaö ört og til þeirra sótti
Likud aöalfylgi sitt. Kjósendur af
evrópskum uppruna, sem betur era
staddir flestir bæöi í menntunarlegu
tilliti og í lífskjörum, kusu aöallega
Maarach.
Það var Yoehanan Peres, félags-
fræðiprófessor viö háskólann í Tel
Aviv, sem sundurgreindi niðurstööur
kosninganna 1981 á þennan máta.
Hann spáði því aö þessi klofningur
ísraelsku þjóöarinnar ætti eftir aö
verða enn merkjanlegri í framtíöinni,
einkanlega vegna hinnar öru fjölgunar
Asíu-ættaöra gyðinga. — Núna heldur
hann því hins vegar fram aö þessa
muni þó ekki gæta í kosningunum
framundan. Ástæöu þess telur hann
liggja í baráttuaöferö Verkamanna-
flokksins. I kosningabaráttunni hafa
þeir líkt og lækkaö róminn, kælt blóðið
og kaffært umræöur í staöreynda- og
talnastagli. Verkamannaflokkurinn
telur sér hag í því, ef kjörsókn yrði lítil,
og vill ekki magna upp kosningahita
eöa æsa óráöna fyrri fylgismenn Likud
til þess að skila sér á k jörstaö.
Likud fór
hægt af stað
Þaö þykir undarlegt hve lengi
framan af kosningabaráttunni Likud-
menn létu höf uðkeppinautinum eftir aö
gefa tóninn. Það var rétt fyrir viku að
þeir hófu gagnsókn meö greinilegum
tilraunum til þess aö blása eldmóði í
sína fyrri stuðningsmenn. Að nokkru
leyti telja menn þaö hafa stafað af
Yitzhak Shamir leiötoga sem er maður
hæglátur og lítiö fyrir stímabrakiö. Aö
sumu leyti er kennt um innanflokks-
deilum, sem eru sagöar hafa leitt til
þess að maður eins og Ariel Sharon,
fyrrum varnarmálaráðherra, hefur
látið minna á sér kræla. Sharon var
eldhugi, sem gat meö mælsku sinni
blásið flokksbræðrum og fylgisfólki
baráttuanda í brjóst, fyrrum stríðs-
hetja úr Yom Kippur-stríöinu. En eftir
réttarhöldin út af fjöldamoröunum í
flóttamannabúðum Palestínuaraba í
Beirút stóö slíkur styr um Sharon og
ábyrgð hans á atferli Israelshers í
Líbanon og Beirút að hann varö aö
víkja úr varnarmálaráðherraembætt-
inu. Flokksbræður hans margir
kröföust þess að hann véki að fullu úr
ríkisstjórninni og hefur flokkurinn
taliö réttara aö Sharon heföi sig minna
í frammi. Sem hershöföingi þótti
Sharon ekki of agaður undir yfirher-
stjórninni, og sem þingmaöur og ráö-
herra ekki heldur of leiðitamur í
flokkstaumunum, en andstaða flokks-
systkina hefur eins og dregið úr honum
móö.
Eins og kosningabaráttan hefur
þróast er líklegt aö smáflokkamir
muni hafa mestan hag af því hve erfitt
kjósendur eiga með aö gera upp á milli
stóru flokkanna. Þeir vænta sér góðs
brautargengis í kosningunum aö þessu
sinni. Eftir kosningamar 1981 virtist
Israel á leiö til tveggja flokka kerfis.
Mánudagurinn leiðir í ljós hvort sú
þróun heldur áfram eða hvort
klofningsflokkadrættimir halda
áfram.