Dagblaðið Vísir - DV - 01.09.1984, Qupperneq 10

10
DV. LAUGARDAGUR1. SEPTEMBER1984.
Menning Menning Menning Menning
segir E. Jacobsen í viötali viö Ole
Hyltofts: „Eg mála alltaf myndir
mínar í huganum. Þegar ég ætla aö
byrja á málverkinu sjálfu bregö ég
oft plötu á fóninn, Mozart eöa
Stravinsky, til aö losna úr viðjum
vanabundinnar hugsunar, finna til
nýrrar hrynjandi og hlusta á hiö ó-
meövitaða innra meö mér.”
Carl Henning Pedersen er sjálf-
menntaöur listmálari. Hann málaöi
fyrst geometrískar myndir en
ireyttist síðan eftir kynni sín af þeim
E. Jacobsen og Miró. Hann málar
Ijóörænar fantasíur og undur
neimsins eða reisn og hann segir
sjálfur í sýningarskránni: ,,Eg vil
fanga sólina þegar hún gengur yfir
himinbogann og þrýsta henni aö mér
meðan ég mála. Og ég vil nota sólar-
geislana, einn og einn, og bræða þá
inn í léreftið hjá mér. Eg vil halda
sólinni fastri svo dagurinn hverfi
aldrei.”
Franskur Dani
Mogens Andersen er abstrakt-
málari sem á aö baki merkan list-
feril. Hann tileinkaöi sér snemma
franska myndhefð og vann fyrst í
anda Braque og síðar í tengslum viö
Parísarskólann. Þá haföi franski
listamaðurinn Soulages töluverð
áhrif á listsköpun Andersens. Lista-
maðurinn málar nú persónulegar
lýrískar afstraktmyndir þar sem
línan í breiðum strokum liöast um
myndflötinn, hlaðinn ótal innri lita-
samsetningum. I sýningarskrá skrif-
ar Villads Villadsen um lista-
manninn: „1 myndum Andersens
fær svarta strikið samt aldrei á sig
tvöfeldni táknsins, heldur er þaö út-
fært í stórum, ómþýöum arabeskum,
þar sem það birtist sem taktföst
hönnun í hinum ýmsu tóntegundum
litanna. Þaö er túlkunarform meö
samþjöppuöum áhrifum. Abstrak-
málverkið hefur náð því stigi aö vera
ekki lengur lýsandi heldur er þaö
oröiö sefjandi eins og tónlistin.”
Robert Jacobsen er einna merk-
asti myndhöggvari sem fram hefur
komiö eftir seinna stríö. Hann
innleiddi nýjar rýmisspurningar í
skúlptúrinn og vann úr og setti í nýtt
samhengi ýmiskonar leifar nútíma
tæknisamfélagsins. I gegnum stór-
kostlegan feril hans sjáum viö marg-
víslegar tilbreytingar og uppfinning-
ar sem lýsa óþrjótandi sköpunar-
gleði listamannsins.
Fyrsta flokks sýning
Sýningin „Fimm danskir lista-
menn” er sannarlega mikill listviö-
burður og kærkomin öllum list-
unnendum og þá kannski sérstaklega
yngstu kynslóö íslenskra listmálara
sem í meiri hluta vinna nú meö
myndrænar spurningar, ættaðar frá
þessum frumherjum. Þá ber aö geta
sýningarskrárinnar sem er fyrsta
flokks.
-GBK.
Listvioburður í
Listasafni íslands
Egill Jacobsen: Sacre du príntemps, 1984.
Robert Jacobsen: Margiitur skúlp-
túr, 1970.
Nú fer senn aö ljúka meiri háttar
listviöburði í Listasafn Islands en
þar hefur staöiö yfir sýning á
verkum eftir fimm heimskunna
danska listamenn: Mogens Ander-
sen, Ejler Bille, Egill Jacobsen,
Robert Jacobsen og Carl Henning
Pedersen. Sýningin er haldin í til-
efni af aldarafmæh Listasafns
Islands.
Stolt Norðurlanda
Þeir listamenn sem nú sýna verk
sín í Listasafninu eru hluti af
listrænu stolti Noröurlanda. Þeir eru
fáir af stórum hópi listamanna á
Norðurlöndum, sem náö hafa alþjóð-
legri viöurkenningu. Flestir þessir
listamenn eiga sameiginlegan
uppruna, eru nánast jafnaldrar og
ólu hver annan upp, einangraöir í
dönsku listalífi á 4. áratugnum. Allir
vildu þeir hverfa frá hefðbundinni
myndgerö og hugsun og tendra list-
tegund — mál — sem byggði á
frelsishugsjónum surrealismans og
kristallaöist í einstakri myndlist,
sem átti eftir að öðlast alþjóölega
eftirtekt í gegnum listhreyfinguna
Cobra. E. Bille, E. Jacobsen og
C.H.Pedersen voru allir hluti af
Cobraævintýrinu, listhópi sem braut
blaö í listasögunni langt á undan
amerísku expressionistunum og
franska skólanum. Fram til skamms
tíma hefur lítiö veriö gert úr sögu-
legri stærö Cobrahreyfingarinnar og
þaö er ekki fyrr en á síöustu árum
sem þessir listamenn hafa veriö
virtir aö verðleikum og þeirra sögu-
lega hlutverk rétt metið.
Mogens Andersen: Málverk, 1982.
Þó svo aö þessir listamenn og
þeirra myndmál sé nokkuö komiö til
ára sinna er sýningin í Listasafni Is-
lands einstakt tækifæri til að kynnast
frábærum listamönnum í gegnum
nýleg verk sem vitna um mikla
reynslu, professionalisma og djúpt
innsæi í möguleika málverksins.
Cobramenn
Ejler Bille er einn af frum-
kvöðlum danskrar nútimalistar og
einn af stofnendum Lienen árið 1934.
I fyrstu málaöi hann einfaldar
geometrískar myndir en eftir
Parísardvölina 1938-1939 tileinkaði
hann sér myndmál sem á rætur sínar
aö rekja til Kandinskys, Míró og E.
Jacobsen. Ot úr þessu óx hans
Ejier Bille: Mynd frá Baií, 1984.
fljúgandi fugli eöa ljósrák sem fær
myndgátuna til að ganga upp í einni
sjónhendingu.”
Egill Jacobsen var í fyrstu leitandi
listamaöur og málaöi einkum í takt
við surrealískar og expressionískar
hugmyndir. Áriö 1934 kynntist hann
verkum Picassós í París og haföi þaö
umtalsverð áhrif á listsköpun hans.
Hann sá nýja möguleika í alþýðu- og
forsögulegri list en einmitt þessi
frumstæða list er forsendan að þeim
verkum sem hann kallaði „Grímur”
Carl Henning Pedersen: Rauðir fuglar og gult skip, 1973.
persónulega málverk, tilviljunar-
kenndur expressionismi þar sem
myndverkin byggjast oft á spíral-
formum, og dýnamískum hrynjandi
þeirra. Þó svo að E. Bille hafi
nokkra sérstööu innan Cobra-
hreyfingarinnar, sérstaklega hvaö
varöar inntak verkanna, þá má finna
viss Cobra einkenni eins og mikla
efnisvirkni og andstæöumar milli
samrööunar og spuna. Um verk hans
skrifar Eske K. Mathiesen í sýning-
arskrá: „Málverk hans eru byggð
upp af fjölmörgum pensildráttum,
formum sem renna saman og
sundur, nátengdum myndbygging-
um og af mörgum litum sem sam-
hverfast einum lit sem á að rúma þá
alla en skynjast aðeins sem skuggi af
Myndlist
Gunnar Kvaran
og „Hlutir”. Þessar myndir eru nú
taldar vera ein af forsendum
abstrakt-expressionismans í
Evrópu. Jacobsen tók þátt í tíma-
ritinu Helhesten og síöar i Cobra-
hreyfingunni. Hann er einn af
fremstu listamönnum Dana. Myndir
hans lýsa furðuveröld þar sem
maðurinn, dýriö og náttúran eru eitt
í oft tilviljunarkenndri hreyfingu
myndverksins. I sýningarskránni