Dagblaðið Vísir - DV - 27.10.1984, Qupperneq 8

8
DV. LAUGARDAGUR 27. OKTOBER1984.
1
mn Frjalst. óháð dagblaö
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aðstoöarritstjórar: HAUKUR HELGASONog ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON.
Fréttastjórar: JÓNAS HAR ALDSSON og ÓSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR.P. STEINSSON.
Ritstjórn: SÍDUMÚLA 12—14. SÍMI 686611. Auglýsingar: SÍÐUMULA 33. SÍMI
27022.
Afgreiðsla, áskriftir,smáauglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLTI11. SÍMI 27022.
Sími ritstjórnar: 686611.
Setning, umbrot, mynda og plötugerð: HILMIR HF., SÍÐUMÚLA 12.
Prentun: Árvakur hf„ Skeifunni 19.
Áskriftarverðá mánuöi 275 kr. Verð í lausasölu 25 kr. Helaarblað28 kr.
Rúnir kerfiskarlar
Verstu kerfiskarlarnir á Alþingi æpa á rannsóknarrétt
og reyna að bregða fæti fyrir ný og frjálsari útvarpslög.
En almenningur hefur sagt, hvað hann vill.
Ölöglegt brotthlaup starfsmanna Ríkisútvarpsins og
lokun þess, jafnvel áður en til formlegs verkfalls kom,
leiddi til stofnunar frjálsra útvarpsstöðva bæði í Reykja-
vík og víöa úti um land. Almenningur hafði hvorki haft
blöð né útvarp. Hann var upplýsinga- og varnarlaus
gagnvart ýmsum ógnum, sem að hefðu getað steðjað.
Slíkt var óviðunandi með öllu. Ríkisútvarpið fyrirgerði
rétti sínum til einokunar í þessari stöðu. Utvarpslögin eru
nú raunar ekki í gildi vegna undanþágna og afskipta-
leysis um útvarpsrekstur víðs vegar um land. I verk-
fallinu gerðist það, að mikill meirihluti landsmanna gat
hlýtt á einkastöðvar. Útsendarar kerfisins stöðvuðu
sumar þeirra. Á Alþingi finnast þeir, sem láta eins og
stofnun einkastöðva hafi verið ófélegt lögbrot.
Nýtt útvarpslagafrumvarp kom fram í fyrravor og
aftur í haust. Samkvæmt því yrðu stigin spor í frjáls-
ræðisátt, þótt víða yrði skammt gengið. Máliö hefur
velkzt í kerfinu árum saman, þótt ætla mætti, að það nyti
þingmeirihluta. Enn er reynt að drepa því á dreif.
Almenningur hefur í skoðanakönnunum, sem DV birti
nú í vikunni, átti þess kost að segja álit sitt á frjálsu
stöðvunum.
Skoðun almennings á frjálsu útvarpi sem slíku hefur
árum saman komið fram í könnunum ýmissa aðila.
Jafnan hefur mikill meirihluti verið fyrir afnámi
einkaréttar Ríkisútvarpsins og frjálsum útvarpsrekstri.
Mikill meirihluti hefur einnig í skoðanakönnunum lýst
því áliti, að kapalsjónvarp skyldi leyft.
Enginn þingmaður þarf að efast um skoðun meirihluta
þjóðarinnar: Meirihlutinn hafnar einokun Ríkisút-
varpsins.
Nú í verkfallinu kom upp sú sérstaka staöa, að frjáls-
ar útvarpsstöðvar urðu til í skyndingu. Varðhundar hins
steinrunna kerfis nutu síðustu dagana stuðnings Ríkisút-
varpsins, sem hafði vegna nýju stöðvanna verið neytt til
að hefja útsendingar. Ríkisútvarpið rak strax áróður
gegn frjálsu stöðvunum og beitti einhliða, neikvæðum
fréttaflutningi af hinum svokölluöu „ólöglegu stöðvum”.
Fréttir Ríkisútvarpsins einkenndust af BSRB-áróðri en
aðrir fengu lítið rúm.
Hvað gerðist? Gleypti almenningur við áróðri Ríkisút-
varpsins? Hann gerði það ekki.
Skoðanakannanirnar síðan segja alla sögu. Spurt var,
hvort menn væru ánægöir eða óánægðir með útvarps-
sendingar einkaaðila að undanfömu. Niðurstaöan var,
að þrír af hverjum fjórum, sem tóku afstöðu, sögðust
hafa verið ánægðir með útsendingar einkastöðva.
Athuga verður, að einkastöðvar uröu til víðs vegar um
landið. Ýmsir, sem ekki áttu kost á aö heyra í þeim, hafa
einnig tekið afstöðu með þeim af „prinsippástæðum”.
Enn mikilvægari var könnunin, þegar spurt var, hvort
fólk hefði viljað hafa þessar stöðvar áfram eða væri sam-
þykkt því, að þeim var lokað.
Tveir af hverjum þremur, sem tóku afstöðu, sögðust
vilja hafa stöðvarnar áfram og voru andvígir lokun
þeirra. Þjóðin hefur veitt svör sín. Hún krefst frelsis.
Kerfiskarlarnir á Alþingi standa eftir rúnir fylgi.
Haukur Helgason.
FYRSTA
SÍGARETTAN
Þeir koma, einn af öörum utan úr
myrkrinu. Fölir, reikulir í spori,
óstyrkir í fasi ganga þeir upp aö af-
greiösluboröinu og spyrja einhvers í
hálfum hljóðum. Afgreiösludaman
hristir höfuðið, hægt og dapurlega,
og svarar í hálfum hljóöum, einnig,
en það má lesa svariö af vörum
hennar langa vegu aö. Þaö er ,,nei”.
Þaö er sorgleg staöreynd, en staö-
reynd samt, og óttalaus leit okkar að
sannleikanum kemur í veg fyrir aö
viö getum dregiö yfir hana f jöður, aö
meirihluti íbúa Stór-Reykjavíkur-
svæðisins ver nú öllum frítíma sínum
til þess aö leita uppi tóbak. Tóbak,
hvaöa tegundar semer! Tóbak,hvaö
sem þaö kostar! I guös bænum, á
ekki einhver tóbak, sýnið deyjandi
manni miskunn!
Þannig er komiö fyrir af-
eftlrverkfall
Ólafur B. Guðnason
og holdafar sauöfjár en síöan komið
aö efninu, sumsé hvort ekki sé nóg af
tóbaki í kaupfélaginu á staönum og
hvort blessaöur elsku frændinn vildi
nú ekki gera frænda sínum greiða og
kaupa eins og tíu karton af sígar-
ettum og senda honum meö fyrstu
ferð.
„Þeir vita ekki hvaö þeir hafa þaö
gott úti á landi,” sagöi skjálfradd-
aður vindlamaöur viö mig um dag-
inn. Hann bætti því við aö hann
ætlaöi aö flytjast út á land strax og
verkfallið leystist svo hann þyrfti
ekki aö ganga í gegn um þennan
hreinsunareld aftur.
Hagspekingar halda því fram aö
verkfallsmenn veröi ekki ríkir af
þessu verkfalli. Það kann að vera
rétt. Þaö er enda sagt að þeir sem
urðu ríkir á gullæðinu i Kalifomíu

komendum þrekmikilla bænda og
víkinga sem voru ógnvaldar Evrópu
um aldir. Nú fella þeir tár, eiga erfitt
með svefn og heimta samninga.
Samninga strax, eöa lagasetningu aö
öðrumkosti.
Menn, sem fyrir mánuöi reyktu
volduga vindla kúbanska aö upp-
runa, finna nú hamingjuna ef ein-
hver býöur þeim handvaföa
sigarettu. Menn, sem hafa varið til
þess æmum tíma og drjúgum hluta
tekna sinna að safna pípum af fínum
geröum, tilreykja þær og nostra viö á
allan hátt, fá ekki í þær tóbak og hafa
sumir látið sig hafa þaö aö tyggja og
taka: neiíö.
öllum ber þessum mönnum
saman um það að nú veröi að semja,
og þaö strax, eöa setja lög aö öðrum
kosti. „Þjóðarhagur leyfir ekki
svona verkföll,” segja þeir og fitla
viö gullsleginn kveikjarann.
Það er kannski ekki öllum ljóst, en
þaö er ekki með öilu hættulaust aö
hætta aö reykja. Þess finnast dæmi
að menn sem hætt hafa aö reykja
hafi hlaupið í spik og þannig lent í al-
varlegum vandræðum vegna hjarta-
álags. Svo má ekki vanreikna kostn-
aðinn af því aö kaupa ný föt, því
flestir sem hætta að reykja fitna eitt-
hvaö og verða aö fata sig upp aö
nýju.
Þaö er einnig vitað mál aö menn
sem hætta aö reykja v?rða ákaflega
geövondir fyrst á eftir. Mér er
kunnugt um einn sölumann sem
hætti aö reykja og komst á vonarvöl
því hann varö svo uppstökkur aö hon-
um gekk engan veginn aö lynda viö
kúnna sína.
Þaö er af þessu ljóst aö þó svo þaö
sé óhollt aö reykja, og þess vegna
hollustuauki aö verkfalli opinberra
starfsmanna, er sá ávinningur ekki
meö öllu ágalialaus.
Sjálfur hef ég tekiö þessum nikó-
tínskorti meö ró. (Eg varö mér úti
um píputóbak.) En því er ekki aö
neita aö það er sorglegt aö horfa upp
á fólk á besta aldri, fólk, sem nú
laumast út á hverju kvöldi þegar
skyggir, í síðum yfirhöfnum, meö
trefilinn vafinn um neðri hluta
andiitsins og þræðir sölubúðirnar, í
leitaötóbaki.
Ég hef sjálfur horft upp á af-
greiðslustúlku hrista höfuðið í
fimmtán mínútur stanslaust, meö
vorkunnarsvip á andlitinu, meöan
löng röö vondaufra og gugginna
nikótínista skjökti framhjá. Enginn
sagði eitt einasta orö. Þess geröist
ekki þörf. Hún bara hristi höfuöiö og
þeir fóru út aftur og í næstu sjoppu.
Ættfræði hefur skyndilega orðiö
vinsælli stúdia en áður var. Nú rifja
menn upp úr hvaða landshluta þeir
eru ættaðir og fletta upp í gömlum
skræðum. Þegar þeir síðan hafa
fundiö sér nöfn, hringja þeir út á
landsbyggöina og kynna sig fyrir ein-
hverjum bóndanum og segja aö þeir
muni víst vera skyldir aö þriöja og
fjóröa. Síöan er rætt ögn um heyfeng
1849 voru ekki þeir sem grófu eftir
gulli, heldur hinir sem seldu þeim
skóflur, haka og vistir. Eins er sagt
aö þeir sem eiga sígarettur geti selt
þær nú með margföldum hagnaöi, til
aöframkominna nikótínista. Þannig
er hagnaöarvon í verkföllum.
En meöan verkfalliö stendur
munu hópar frávita og örvæntandi
reykingamanna ráfa um stræti
höfuðborgarinnar og nágranna-
byggöa og neita aö gefast upp. Þeir
eru niöurlútir, þar sem þeir skjótast
meðfram húsveggjum og foröast
ljóspollana undir ljósastaurunum.
Þeir vita aö ekki horfa allir á þá meö
vorkunnsemi. Til eru þeir harðlyndu
áhorfendur sem glotta kalt og láta
sér vel líka enn eina sönnunina fyrir
veiklyndi mannsins. Þeir afgreiöa
stundum, þessir harðlyndu mannhat-
arar, og taka á móti reykinga-
mönnum meö falskri glaðværð,
hrópandi: „Sigarettur? Nei, þú ert
aöeins of seinn, þaö var maöur aö
ganga út meö síðasta kartoniö sem
égátti.”
Og þeir horfa á eftir niðurlútum
viðskiptavininum, sem aldrei var, og
hlæja inn í sig og þykjast hafa unnið
sigur.
Reykingamenn eiga engra kosta
völ annarra en að bíta á jaxlinn,
minnast þess aö þolgæði er dyggö og
hafa það hugfast aö fyrsta sigarettan
verður „algert æði”, eins og einn
þeirra sagði, og iöaði af tilhlökkun.