Dagblaðið Vísir - DV - 22.03.1985, Blaðsíða 15

DV. FÖSTUDAGUR 22. MARS1985.
15
FltAMTIÐ StOEFNA VINNSL-
UNNAR Á REYKJANESI
Iönaöarráöherra hefur fyrir
skömmu lýst því yfir aö hann hyggist
ekki leggja þaö til að lokið veröi við 8
þús. tonna áfanga Sjóefnavinnslunn-
ar hf. á Reykjanesi en við þann
áfanga var miöað þegar lögin um
Sjóefnavinnsluna voru samþykkt á
Alþingiárið 1981.
Til grundvallar þeirri ákvöröun
liggur m.a. skýrsla Iðntæknistofnun-
ar um rekstrarafkomu og framtíðar-
áætlanir fyrirtækisins. Þar er boöiö
upp á tvo kosti. Annars vegar aö
leggja á hilluna öll áform um upp-
byggingu efnavinnslu Sjóefnavinnsl-
unnar um fyrirsjáanlega framtíð.
Hins vegar aö ljúka 8 þús. tonna
áfanganum, og er sú leiö talin mun
erfiðari.
Lok yfirstandandi áfanga
Hér skal sú skoðun látin í ljós aö
þrátt fyrir erfiða fjárhagsstööu
fyrirtækisins varöi þaö miklu að ekki
veröi hætt viö verk þetta í miöju kafi.
I fyrsta lagi mun þá tapast nær allt
þaö fjármagn sem til rannsókna og
uppbyggingar Sjóefnavinnslunnar
hefur verið lagt til þessa, en það var
um áramót 325 millj. króna, þar af
var kostnaöur viö orkumannvirki
einn þriöji. I öðru lagi yrði þá loku
fyrir það skotiö að í framtíðinni yröi
um þann fjölefnáiönaö aö ræða á
Reykjanesi sem saltvinnslan er
grundvöllur fyrir. I þriöja lagi er
kostnaöur vegna eignavörslu og viö-
halds verulegur ef reksturinn veröur
stöövaöur, miöaö viö að ljúka 8 þús.
tonna áfanganum, eöa 6—8 millj. kr.
áári.
I fjórða lagi er rétt aö minna á eft-
irfarandi niðurstöðu Iðntæknistofn-
unar í skýrslu sinni þar sem rætt er
um þann kost aö ljúka 8 þús. tonna
áfanganum: „Ljóst er, að eftir miklu
getur verið að sækjast fyrir þjóðar-
búiö i heild, ef notkun úrvalssalts
getur aukið verðmæti útfluttra salt-
aðra sjávarafurða, þó ekki væri
nema um nokkur prósent. Saltveröiö
vegur aðeins 2—3% í framleiöslu-
kostnaöi saltfisks.”
Tekjur af orkusölu
Af þessum ástæðum sýnist þaö
æskilegt að ljúka þeim áfanga, sem
Kjallarinn
GUNNAR G. SCHRAM
ÞINGMAOUR FYRIR
S JÁLFST ÆÐISFLOKKINN
,,Þar sem fyrir liggur að rikið mun ekki leggja það fjármagn fram verður
að leita annarra leiða i þessu efni."
A ,,Af þessum ástæöum sýnist það
æskilegt aö ljúka þeim áfanga,
sem hér hefur veriö rætt um, en falla
hins vegar frá áformum í bili um
frekari framkvæmdir.”
hér hefur veriö rætt um, en falla hins
vegar frá áformum í bili um frekari
framkvæmdir. Kostnaöur við að
ljúka honum er talinn vera um 40
millj. króna. Þar sem fyrir liggur aö
ríkiö muni leggja þaö f jármagn fram
verður aö leita annarra leiða í þessu
efni. Um þaö hefur þegar veriö rætt
aö hið sameiginlega fyrirtæki sveit-
arfélaganna á Reykjanesi, Hitaveita
Suöumesja, kaupi orku af Sjóefna-
vinnslunni á svæðinu, en þar er m.a.
um að ræða öflugustu borholuna í
heimi, um25mw.
Einnig kæmi til greina sá kostur,
sem bent er á í skýrslu Iðntækni-
stofnunar, en þaö er samvinna um
orkuframleiöslu og sölu viö Hita-
veitu Suðumesja eöa aö stofnað
verði sérstakt orkuöflunar- og sölu-
fyrirtæki. Þær orkuframkvæmdir
sem þegar hafa átt sér stað við Sjó-
efnavinnsluna eru metnar á 100—150
millj. króna. Ef af slíku yrði myndi
skapast fjárhagslegur grundvöllur
til þess að ljúka viö yfirstandandi
áfanga verksmiöjunnar, svo sem
gert var ráð fyrir þegar Alþingi setti
löginumhana.
Of neikvæð afstaða
Við allt mat á stöðu Sjóefnavinnsl-
unnar í dag og framtíöarhorfum er
eðlilegt að staönæmst sé við fyrr-
greinda skýrslu Iðntæknistofnunar.
Á það hefur veriö bent að þar sé ekki
nægilega horft til þeirra forsendna
sem Alþingi lagði til grundvallar
stofnunar Sjóefnavinnslunnar hf. á
sinum tíma og heildarmyndin veröi
því neikvæðari en efni standa til. Hér
skulu nokkur þessara atriöa nefnd.
• Verö á fisksalti er nú um 15% hærra
en lagt er til grundvallar í skýrsl-
unni en þaö hefur bein áhrif á
rekstrarafkomuna.
•I skýrslunni eru notaðar aðrar af-
skriftir fyrir verksmiöjuna en í for-
sendum Alþingis, þ.e. 5 ár í staö 15
ára.
•Skýrslan tekur ekki tillit til tekna af
sölu gufu og raforku til annarra
aöila, t.d. til fiskeldis og framleiöslu
á fiskimjöli. Kaupendur eru þegar
fyrir hendi.
•Skýrslan tekur ekki tillit til gæöa
saltsins sem reynst hafa mikil við
söltun síldar, tandurfisks og söltun
á gærum. Niöurstöður Rannsókna-
stofnunar fiskiönaöarins, sbr.
Tæknitíöindi nr. 145, benda til 2,61%
verðmætaaukningar saltfisks, en
verð saltsins er um 3% af fiskverði.
•I skýrslunni til Alþingis segir að
gengiö sé út frá 100% hlutdeild ís-
lenska saltsins i rekstraráætlunum
Sjóefnavinnslunnar, en þar er hins
vegar aöeins reiknaö meö um 60%
markaöshlutdeild.
•Skýrslan gerir ekki ráð fyrir mögu-
legri notkun kalcium klóriös til viö-
halds malarvega, til viðbótar því
sem nú er notað í rykbindingu.
•Þegar fjallaö er um fjármagns-
kostnað verksmiðjunnar verður að
hafa í huga áhrif visitöluhækkana
og gengisröskunar á upphaflegar
áætlanir. Frá 1. apríl 1981 hefur
byggingavísitalan hækkaö um 320%
og hækkun á dollara er 62% umfram
innlent verðlag en uppbygging
fyrirtækisins hefur aö mestu veriö
fjármögnuö meö erlendum lánum.
Sé þessa gætt er arösemin af rekstri
Sjóefnavinnslunnar aðeins 2%
minni en upphaflega var ráð fyrir
gert samkvæmt mati hönnuða.
Arösemin var í upphafi metin 7,3%.
Tillaga Iðntæknistofnunar
um framhaldið
Með þetta í huga er full ástæöa til
þess að spyrja hvort ekki sé rétt að
framkvæma síðari kostinn sem Iðn-
tæknistofnun leggur þó til í skýrslu
sinni en hann er þessi:
„Gerð verði ítarleg framkvæmda-
og kostnaðaráætlun um lúkningu og
prófanir á 8000 t. áfanganum, þar
sem m.a. væri tekiö tillit til eftirfar-
andi þátta:
a) Uppsetning á þurrkunar- og sigti-
búnaöi ásamt fullnægjandi
geymslu fyrir afurðir fyrirtækis-
ins, meö þaö fyrir augum aö fram-
leiöa og selja fínsalt til matvæla-
iðnaðar.
b) Tilraunaframleiösla á því magni
af fisksalti, er þarf til aö fá úr því
skoriö, hvort gæði Reykjanessalts-
ins skili sér í hærra veröi á söltuð-
um sjávarafurðum. Verksmiðjan
gæti haft forgöngu um slíkar til-
raunir, m.a. í samvinnu viö SlF og
Rannsóknastofnun fiskiðnaöarins.
c )Kannaðar verði markaöslegar og
tæknilegar forsendur þess aö
framleiða dýrari salttegundir, svo
semléttsalt (NaCl+KCl), bíósalt
(úr hreinum sjó), saltstein (fóöur-
salt) og önnur skyld efni, er til
greina g ætu komið. ”
Gunnar G. Schram.
Höggvinn
Gordionshnútur
Lífeyrissjóöur verslunarmanna
hefir tekið frumkvæði í aö létta af oki
því sem hv&t hefir á bæöi launþegum
og atvinnurekendum i landinu vegna
óstjómar í peningamálum. Vanda-
málið í hnotskurn má segja aö stafi
af veröbólguáhrifum á afborganir
lánskjaravisitölulána sem síðan eru
ekki í samræmi viö kaupmátt ráö-
stöfunartekna. Þessi staða er
reyndar löngu komin i ljós og birtist í
almennum vanskilum.
Nú hefir stjórn Lífeyrissjóðs
verslunarmanna höggviö á hnútinn
með tilboöi um skuldbreytingu lána
sem eru reyndar að knésetja og gera
þúsundir f jölskyldna eignalausar.
Formaður sjóösstjórnar, Guö-
mundur H. Garðarsson, sem um ára-
bil var formaður Verslunaimanna-
félags Reykjavikur, gjörþekkir kjör
verslunarmanna, jafnframt því sem
hann er vel kunnugur öllum viö-
skipta- og peningamálum vegna
menntunar og starfssviös. Honum
hljóta launþegar og atvinnurekendur
aö færa þakkir og reyndar sjóö-
stjóminni allri fyrir að höggva á
þennan Gordionshnút sem alla er að
sliga.
Mannúðarstefna
i peningamálum
Þaö má reyndar spyrja í þessu
sambandi, vissi ríkisstjórnin ekkert
um áhrif þess aö lánskjaravísitala
mælist af framfærsluvísitölu og
byggingarvisitölu sem hækka stöö-
ugt á sama tíma og kaupmáttur
lækkar um alltaö 25%?
skoða þarf á hvern hátt fjármagn
veröi verðtryggt án þess aö þjóð-
félagiö standi í meiriháttar okur-
lánastarfsemi gagnvart sjálfu sér.
Friður á vinnumarkaöi
Á sama tima og þetta væri gert
Kjallarinn
^ „Endurskoöa þarf á hvern hátt
™ fjármagn veröi verötryggt án þess
aö þjóöfélagiö standi í meiriháttar
okurlánastarfsemi gagnvart sjálfu
sér.
11
HAUKUR HJALTASON
FORSTJÓRI
DREIFINGAR S/F
Peningamálastefna Nauösynlegt er að lög um peninga-
Mörkuö hefir veriö stefna sem mál geri bönkum og sparisjóðum
ríkisstjórn ber skylda til að taka föst- kleift að breyta skuldum í lengri lán
um tökum og setja lög sem leysir meö minnkandi bindiskyldu eöa sér-
fjölda fjölskyldna frá gjaldþrota-, , stöku framlagi Seölabankans, jafn-
hamrinum vegna pólitískra mistaka. vel með erlendu fjármagni. Endur-
væri óskaö friðar á vinnumarkaði en þessi vísitala var upphaflega sett
um 18—24 mánaöa skeið og jafn- til þess aö verötryggja peninga og
framt gæti t.d. SDR viðmiðun tryggt þar af leiðandi sparifé landsmanna.
kaupmáttlauna. Þó aö kaupmáttargrundvelh hafi
öll breyting á viömiöunarreglum verið breytt hefir verötryggingin
lánskjaravísitölu er mjög viökvæm sannað gildi sitt og ekki megum við
hverfa frá verötryggingunni nema
því aðeins að raunvextir komi í stað-
inn.
Stöðugleiki í efnahags-
málum til lengri tfma
Sennilega gæti slík verðtryggð
skuldbreyting i langtímalán eða
raunvextir (verðbólga + 2%—3%)
komiö í veg fyrir algjöra kollsteypu í
efnahagsmálunum vegna verkfalla
og tryggt stööugleika sem nú viröist í
seilingarfjarlægö.
Stöðugleiki sem gerir stjómvöld-
um, stjómendum fyrirtækja og öll-
um almenningi kleift að gera
áctlanir til lengri tima og hafa st jórn
á efnahafs- og peningamálum ætti aö
vera meginmarkmiö. Meö þessum
aðgerðum veröa atvinnurekendur aö
sætta sig viö þrengri möguleika á út-
vegun rekstursfjár til skemmri tima
og stööugleika til lengri tíma eöa
langvarandi verkföll, neyðarsamn-
inga og óstööugleika í bráö og lengd.
Verkalýðsforingjar geta valið um
aö ráðast í langvinn verkföll, verð-
lausa samninga og óhefta veröbólgu,
eða veröa að liði meginþorra um-
bjóöenda sinna og stuðla að aukinni
öryggiskend og lifshamingju þús-
unda launþega.
Reglur um þessar ráöstafanir í
peningamálum mætti setja af efna-
hagsráðgjöfum rikisstjómar í al-
vörusamráði við fulltrúa atvinnurek-
enda og launþega, banka og annarra
lánastofnana.
Haukur H jaltason