Dagblaðið Vísir - DV - 24.08.1985, Blaðsíða 6

42
DV. LAUGARDAGUR 24. ÁGUST1985
Áflur en gengifl var til leiks vifl bola i nautahringnum i Ciudad Real á Spáni i ágúst 1959. Í forgrunni, talifl frá vinstri: Ernest Hemingway
og nautabanarnir Luis Miguel Dominguín og Antonio Ordonez. Annar frá hægri er ritari og ævisöguhöfundur Hemingway, A.E.
Hotchner (i nautabanabúningi).
Það var sumarið 1980. Undirritaður
var á ferð norður Spán, akandi eftir
sveitavegum og reyndi að treina sér
ferðina, draga allt á langinn því að
fyrir dyrum var langur, íslenskur
vetur og óvíst hvenær maður kæmist
aftur til Spánar — nema þá í mýflugu-
ellegar túristamynd.
„Næst þegar ég verö á Spáni,” lofaöi
ég sjálfum mér — „þá kem ég hingaö
til þess að skrifa bók — helst um nauta-
at.”
Islenskir lesendur bíöa víst ekki í
eftirvæntingu eftir lesningu um nauta-
at. Hér á landi finnst mönnum fátt
skemmtilegt við kýr, nema kannski
værðin sem yfir þær færist eftir
mjaltir. Og mannýgir bolar hafa
jafnan þótt hvimleiðir og lítið gaman
verið reynt af þeim að hafa.
„Hemingway var einn örfárra út-
lendra manna, sem lærði margt um
nautaat,” sagði barþjónn einn í
Pamplona (Mekka nautaatsins — má
kannski segja), en mér finnst að
honum hafi ekki tekist að skrifa um þá
list (því list er það) svo gagn eða
gaman væri að.” Þessi barþjónn stóð
fyrir bar einum í miðborg Pamplona
sem er norðarlega á spænsku
hásléttunni í miðju landbúnaðar-
héraði, þar sem þreskivélarnar þyrla
upp kornrykinu á sóllieitum haust-
dögum. Á torginu þar sem barinn er
hafa Pamplónumenn komið fyrir
fallegri brjóstmynd af „Papa” eins og
Ernest Hemingway var jafnan
kallaður á þeim slóðum.
„Papa var mikill maöur,” sagði
barþjónninn. „Enn kemur þaö fyrir að
menn koma hingað á barinn og biðja
um uppáhaldsdrykkinn hans. Hann
kenndi mér sjálfur að blanda hann:
romm, ósköp af rommi, ögn af sætum
vermúð, sítróna, ólíva ís.” — Það
verður víst seint frá Hemingway
tekið að hann kunni að meta drykkinn.
Þegar hættan vofði yfir
Eigi alls fyrir löngu kom út hjá
Scribner’s í New York bók eftir
Hemingway heitinn. „The
dangerous summer” nefnist hún. Sú
bók á sér nokkuð skrítna sköpunar-
sögu. Hemingway ætlaði sér
einhvern tíma að semja eftirmála við
bók sem fjallaöi um nautaat, eða
nautaats-tíð sína kringum 1932. Þessi
eftirmáli lengdist mjög og varð áður
en lauk heilt bókarhandrit, samtals 688
handritssíöur eða 108.746 orö. Þaö sem
gerðist á meðan meistarinn sat og
skrifaði meintan eftirmála var, aö
handritiö breyttist i eins konar minn-
ingargrein um — eigin æsku, eigin
hetjudýrkun, ódauðleika hans sjálfs;
þvi að þegar hann sat og skrifaði var
hann mjög farinn að hröma, bæöi lík-
amlega og andlega og virðist hafa vit-
að um það mikla hrun.
Blaðamennska Heming-
ways
Hemingway byrjaði ritmennsku-
feril sinn í blaðamennsku. Og þótt
hann hafi síðar á ævinni talað á fremur
niðrandi hátt um vort göfuga starf
(„Blaðamennska hjálpar manni að
vissu marki, en þegar því marki er
náð, er hætt viö að hún verði aöeins
dagleg sjálfseyðing fyrir sérhvern
skapandi skríbent. . .”) þá virðist
meistarinn í raun aldrei hafa horfið úr
þeirri grein skrifta. Þannig voru
síðustu tvær bækur hans, þær sem
hann vann að árin fyrir sjálfsmorðið, í
raun hin besta tegund blaðamennsku:
„Veisla í farangrinum” og „The
Dangerous summer” (Sumariö þegar
hættanvofðiyfir).
I „Sumrinu” fjallar Hemingway
um þaö sem á spænsku kallast „mano a
mano” (hönd gegn hendi — einvígið).
Kannski var líf hans allt allsherjar
einvígi — einvígi skáldsins og blaða-
mannsins. En vissulega trúöi
Hemingway á skáldskapinn og yfir-
burði hans yfir allt staðreyndatal.
Einhvern tíma sagði hann við
kunningja sinn: „Þú notar ímyndunar-
aflið til að búa eitthvað til og sá
tilbúningur er ekki tákn einhvers í
lífinu heldur sannari en lífiö sjálft,
eitthvað nýtt og sannara en allt sem
lifir, og þú gefur þessum tilbúningi líf
og takist þér það nægilega vel hefur þú
búið til eitthvað sem lifir að eilífu.”
I athugasemd við bók sína um villi-
dýraveiðar í Afríku (The green hills of
Africa, 1935) sagði hann:
„Höfundurinn hefur reynt að skrifa
algerlega sanna bók til þess aö kanna
hvort landslag og athafnir í einn
mánuð geta, ef vel er fram sett, keppt
viö hinn hreina skáldskap.”