Dagblaðið Vísir - DV - 26.07.1986, Blaðsíða 16

vel klæddar
... komu þær eftir Vesturgötunni
í Reykjavík og höfðu svolitlar
áhyggjur af bílaumferðinni, enda
1111! ekki vanar annarri eins örtröð og er
í miðbænum þessa heitu, björtu sum-
ardaga. Þær ætluðu yfir götuna, inn
í Hlaðvarpann, kvennahúsið. Þær
eiga nefhilega heima þar um þessar
mundir, aðalhlutverkin í Hin sterk-
||| ari eftir Ágúst karlinn Strindberg frá
Svíþjóð og það er skýringin á alda-
mótaklæðnaði þeirra. Leikritið, sem
þær eru ættaðar úr, var nefnilega
skrifað á ofanverðri síðustu öld, sa-
■* mið sérstaklega fyrir leikkonu sem
var eiginkona höfundarins.
Hin sterkari tilheyrir þeim hluta
leikbókmenntanna sem fæstir eru
III kunnugir. Það má nefna leikinn
„kammerleikrit" því hann er stuttur,
persónur aðeins þijár, og hann er í
einum þætti, tekur ekki nema hálf-
tíma að renna sér í gegnum stykkið
og Margrét Ákadóttir (sú til vinstri
á myndinni) hefur orðið allan tím-
ann. Salnum í Hlaðvarpanum hefur
; verið breytt í kaffihús. Eini karlmað-
urinn í sýningunni, þ.e. þjónninn,
gengur um beina og skenkir gestum
kaffi - og konumar tvær hittast
þama inni á kaffinu (þar sem jafh-
III framt er myndlistarsýning) og
leikurinn rúllar af stað.
Hljómar skemmtilega. Og er trú-
lega skemmtilegt. Það var að
minnsta kosti ekki annað að heyra
á leikkonunum, Margréti og Önnu
Sigríði Einarsdóttur. Og leikstjór-
III inn, Inga Bjamason, var til í að
! fullyrða stóra hluti um verkið - en
H við förum vægt í að hafa þá eftir hér
því að leikstjórar em nú einu sinni
leikstjórar og lenda gjaman á kafi
í viðfangsefhinu og sjá það loks du-
; lítið öðrum augum en sá almenni
leikhúsgestur.
Strindberg og kvenfólkið
Strindberg er gjaman nefhdur höf-
undur nútíma leikritunar. Hvernig
| sem því er farið þá er hitt víst að
afstaða hans til kvenna er sérstakt
rannsóknarefni bókmenntafræðinga
og samtalsefni þeirra sem beita sér
; í réttindabaráttu kvenna. Hann á
því vel heima í Hlaðvarpanum, vett-
vangi íslenskrar kvenna-menningar.
Leikrit þessa fyrirferðarmikla Svía
eru'stöðugt flutt á Norðurlöndum.
Hér á landi hefur farið lítið fyrir
þessum kraftajötni norrænna bók-
mennta. Ekki er gott að segja til um
hvers vegna leikhúsin hafa verið
: hrædd við að velja verk hans til sýn-
inga. Hann hefur stundum þótt
A myrkur, karlinn, erfiður að skilja og
þar með óhollur fyrir kassann. En
sú er auðvitað ekki skýringin - ekki
einhlít. Hann skrifaði löng og mikil
verk um kóngafólk fyrr á öldum,
■P átakamikil verk sem stundum minna
á kóngaleikrit Shakespeares - og
skrifaði ógrynni af hvers konar text-
um, skáldsögur, ritgerðir og smásög-
ur.
flf Þegar Strindberg var orðinn aldr-
aður skröggur og full yfir að hafa
ekki fengið nóbelsverðlaunin (borg-
aralega þenkjandi landar hans höfðu
hom í síðu hans) tók sænska al-
* þýðusambandið sig til og safnaöi
meðal félagsmanna sinna. Hver fé-
%. lagi greiddi eina krónu sem var látin
:! renna til Strindbergs. Samtals urðu
þetta yfir 40 þúsund spírur, mun
hærri upphæð eri nóbelsverðlaunin
vom þá - og gamla skáldið gladdist
loksins yfir löndum sínum.
Málari og gullgerðarmaður
Sænska bókmenntatröllið á sér
marga lærisveina út um heiminn.
Óhætt mun að fullyrða að þegar
hann lifði og skrifaði áttuðu Svíar
sig naumast á því hve stórbrotið
skáld hann var. Að honum látnum
vaknaði hins vegar skilningur þeirra
hægt og hægt og síðustu áratugina
hafa verið skrifaðar um hann marg-
ar og þykkar bækur, ótal ritgerðir,
haldnar Strindberg-hátíðir og ráð-
stefnur.
Skáldskapurinn var ekki eina við-
fangsefni meistarans. Hann málaði
líka - og myndir hans skjóta stund-
um upp kollinum á málverkaupp-
boðum. Hann mun ekki þykja
merkur listmálari - en liðtækur.
Strindberg bjó um langt skeið í
Þýskalandi, eimiig í Sviss og í
Frakklandi. Á því tímabili sýslaði
hann margt utan ritstarfanna. Hann
stundaði náttúrurannsóknir og
blandaði sér í iðju gullgerðarmanna,
sem þá voru nokkuð áberandi. Gull-
gerðarmenn einsettu sér að búa til
gull úr öðrum málmum og efhum -
voru kallaðir alkemistar. Þótt þeim
hafi ekki tekist að búa til gull í raun
og veru þá voru þeir ekki fáir sem
töldu sig hafa búið það til á pappím-
um; þeir vissu uppá hár hvaða efnum
þeir ættu að blanda saman til að út
kæmi gull, en tilraunimar fóru jafii-
an út um þúfur.
Feluskáld skrifar
Sýningin á Hin sterkari er einföld
í sniðum. Leikstjórinn, Inga Bjama-
son, segir hana upplagða farandsýn-
ingu.
„Annars er þessi sýning eiginlega
upptaktur að amiarri sýningu. Nú
situr þekktur höfundur við og skrifar
fyrir okkur i Alþýðuleikhúsinu verk
sem verður sett á svið með haustinu.
Það má líta á þessa sýningu á Hin
sterkari sem eins konar forleik að
þeirri sýningu."
- Hver er að skrifa?
„Það er leyndó.“ -GG