Dagblaðið Vísir - DV - 15.11.1986, Blaðsíða 10

54
LAUGARDAGUR 15. NÓVEMBER 1986.
Kínverjar eru duglegt hjólreiðafólk. Á breiðstrætum borgarinnar er hjólareiðabrautin ámóta breið og bílabrautin.
Heiðurssveit kinverskra hermanna i nýjum búningi á göngu eftir Torgi hins
himneska friðar.
GLOTUÐ
KYNSLÓÐ
Yfir tvö hundruð milljónir ungra
Kínverja hafa áþreifanlega orðið
fyrir áhrifum af menningarbylting-
unni. Um tíu ára skeið, frá 1966 til
dánardægurs Maós formanns 1976,
var fraeðslukerfið brotið niður.
Þúsund ára gamlar hefðir voru
rofnar í heiftúðugum árásum og
margar milljónir fiuttar nauðung-
arflutningi.
Allt þetta hefur í för með sér að
börnin, sem voru of lítil til að skilja
það sem var að gerast, eiga foreldra
sem hafa orðið að gera sér grein
fyrir viðburðunum að minnsta
kosti tvisvar sinnum. í fyrra skiptið
meðan byltingin stóð yfir og síðar
eftir að tímabili hennar lauk.
Kínverskt samfélag hvílir á tveim
meginstoðum: landbúnaðí og fjöl-
skyldusamfélagi. Meðan menning-
arbyltingin stóð yfir skyldu bæði
lúta í einu og öllu hugmyndakerf-
inu. Hollustan við kommúnista-
flokkinn var stórum mikilvægari
en ræktin við fjölskylduna og góð-
ur jarðargróði.
Kennaraskipti
í hinni miklu endursköpun
gegndu kennararnir iykilhlut-
verki, og um þá skipt, ýmist voru
þeir umskólaðir eða iátnir hverfa.
Þeir sem notíð höfðu betri mennt-
unar voru sendir út á landsbyggð-
ina „til þess að læra af bændunum“
og traustir flokksmenn tóku við
kennslunni þar og 'hvers konar
stjórnun.
Útkoman er hálf kynslóð Kín-
verja sem les og skrifar illa (í
störum dráttum er talið að tveir
þriðju hlutar kunni að lesa, og
skrifa þar að auki nokkur hundruð
rittákn). Það er kynslóð sem týnt
hefur tilfinningunni fyrir fjöl-
skyldusamfélaginu en lifir annars
góðu lífi að konfúsískri hefð. Það
er kynslóð sem tortryggir yfirvöld,
bæði ný og gömul.
Hið síðara kann að vera kostur,
en er nýtt og óþekkt fyrirbrigði í
Kína.
Vonsviknir
Margir þeirra sem voru fluttir til
meðan á menningarbyltingunni
stóð bíða stöðugt leyfis að fá að
hverfa heim aftur. Sumir eru send-
ir út í áróðursskyni og til þess að
fæla fólk frá glötunarvegi kapítai-
ismans. Þeir hafa að sjálfsögðu
orðið fyrir miklum vonbrigðum.
Aðrir eru sendir út í þeim til-
gangi að læra af fólkinu og ef vel
tekst til að öðlast einhverja þekk-
ingu á landbúnaði. Þeir mega vera
ánægðir, því að í þessari atvinnu-
grein búa menn við góða atvinnu
eins og stendur. Þeir einu sem hafa
möguleika til þess að eignast bíl í
Kina eru ríkir bændur. Engir aðrir.
Meðal þeirra sem urðu illa úti í
byltingunni var yfirleiðtogi Kína,
Deng Xiaoping. Sonur hans varð
örkumla maður fyrir það að honum
var kastað út um glugga í háskól-
anum í Peking. Og sjáifur leið-
toginn varð að vinna nokkur ár í
verksmiðju er harðstjómin var sem
mest.
Varúðin best
Þeir Kínverjar, sem neyddir eru
til þess að skipta um skoðun tvi-
svar, eða ei' til vill þrisvar, hafi
þeir verið virkir á sjötta áratugn-
um, fara nú að öllu með gát. Hver
veit nema „fjórmenninga“klíkan
eða áhangendur hennar komist aft-
ur til valda? Stjórnmáialínan er
ekki sjálfri sér samkvæm og stöð-
ugar kappræður fara fram innan
flokksins um mörk uppbyggingar-
innar og deilunnar gætir í opinberu
lífi.
Tuttugu og fimm milljónir Kín-
verja eru nú á aldrinum frá 14 til
25 ára. Fyrir þá sem búa úti á lands-
byggðinni, sera eru um áttatíu
hundraðshlutar þjóðarinnar, hefur
lífið tekið miklu minni breytingum
en í borgunum. í Kína sem annars
staðar í heiminum hraðvaxa þær
og boðskapur nýrra tíma breiðist
út frá þeim til hrísgrjóna- og hirs-
iakranna.
Nýtt frelsi
Ef kínverskur ungdómur réði yfir
Steinljón á verði fyrir framan eina af keist