Dagblaðið Vísir - DV - 04.12.1986, Síða 15

FIMMTUDAGUR 4. DESEMBER 1986.
15
Voru húsnæðiskaupendur
vísvitandi blekktir?
Nokkuð hefur verið ijallað um þá
ákvörðum ríkisstjómarinnar frá
september 1983 að draga úr hækkun
lána frá Húsnæðisstofnun um 3% í
september það ár. Nú reynir félags-
málaráðherra ásamt embættismönn-
um í kerfinu að gera sem minnst úr
þessari ákvörðun og eru skýringam-
ar með ólíkindum.
Til fróðleiks fyrir lesendur verður
nú birt það bréf sem félagsmálaráð-
herra sendi stjóm húsnæðisstofhun-
ar þann 2. september 1983. „Félags-
málaráðuneytið tilkynnir hér með
stjóm húsnæðisstofnunar ríkisins,
að þrátt fyrir ákvörðun og tilkynn-
ingu um að lánskjaravísitala fyrir
septembermánuð 1983 skuli hækka
um 8,1%, hefur ríkisstjómin ákveðið
að tilsvarandi álag á lán, veitt úr
Byggingarsjóði ríkisins, skuli aðeins
nema 5,1% fyrir september 1983.“
Bréfið er undirritað af Alexander
Stefánssyni og Hallgrími Dalberg.
Nú er það þannig að lánskjaravísi-
talan segir til um hækkun lána í
hverjum mánuði, óháð því hvort um
gjalddaga er að ræða eða ekki, sam-
ahber uppgjör til skatts um áramót
þar sem allar eftirstöðvar lána em
umreiknaðar miðað við árslok.
Sú túlkun á umræddu bréfi að
lækkunin skuli einungis gilda á þeim
lánum sem vom á gjalddaga í sept.
’83 getur engan veginn staðist, í ljósi
þess að lánskjaravísitalan mælir
breytingar á lánum, óháð því hvort
um gjalddaga er að ræða eða ekki.
Einnig er beinlínis sagt í bréfinu
„... að tilsvarandi álag á lán, veitt
úr Byggingarsjóði ríkisins, skuli að-
eins nema 5,1% fyrir september
1983“. Þetta orðalag....tilsvarandi
álag...“ segir beinlínis að fara skal
eftir sömu reglum við þessa lækkun
og gildir að öðm leyti mn lánskjara-
vísitöluna.
Aðdragandi málsins
Rifjum nú aðeins upp það sem lá
að baki þeirri ákvörðun ríkisstjóm-
arinnar að draga úr hækkun lán-
skj ar aví sitölunnar.
Haldinn var mjög frægur fundur
húsnæðiskaupenda og byggjenda
Kjajllariim
Sturla
Þengilsson
i samtökum áhugamanna
um úrbætur i húsnæðismálum
haustið 1983 í Sigtúni og myndaðist
þá svokallaður Sigtúnshópur sem
hefur starfað meira og minna fram
á þennan dag.
Á þessum fundi var ríkisstjómin
harðlega gagnrýnd fyrir þá ákvörð-
un að taka launavísitölu úr sam-
bandi en láta lánskjaravísitölu vaða
óhindrað áfram. Þannig myndaðist
misgengi upp á tugi prósenta og það
misgengi hefur á engan hátt verið
lagfært.
I framhaldi af fundinum og um-
ræðum fulltrúa Sigtúnshópsins við
ráðherra ákveður ríkisstjómin að
draga úr hækkun lánskjaravísi-
tölunnar um 3 prósentustig.
Ríkisstjómin kynnti þessa aðgerð
mjög rækilega á blaðamannafundi
26. ágúst 1983 og sagt er m.a. í Morg-
unblaðinu þann 27. ágúst: „Hins
vegar hefur ríkisstjórnin ákveðið að
ganga til móts við húsnæðisbyggj-
endur og námsmenn með þeim hætti
að nýja lánskjaravísitalan gildi strax
gagnvart þeim og verði því 5,1% í
september".
Núverandi túlkun Alexanders
Stefánssonar á ákvörðuninni er sú
að þeir einir verði aðnjótandi lækk-
unarinnar sem greiddu af lánum
sínum í september 1983. Nú er upp-
lýst að einungis eitt lán féll undir
þessa túlkun.
Hvað vildi ríkisstjórnin?
Ef við gefum okkur að ríkisstjóm-
in hafi ákveðið þetta til að draga
úr því misgengi sem orðið var þá
verðum við að álykta að ríkisstjóm-
in hafi ætlast til að þessi aðgerð
næði til allra þeirra sem skulduðu
fullverðtryggð lán hjá Byggingar-
sjóði. Hafi þetta verið meiningin er
með ólíkindum að ríkisstjómin sætti
sig við núverandi túlkun félagsmála-
ráðherra á málinu.
Ef hins vegar ríkisstjómin hafði
túlkun félagsmálaráðherra í huga í
upphafi þá er ljóst að ákvörðunin
er ein sú mesta blekking sem nokkur
ríkisstjóm hefur reynt að beita.
Eftir langvarandi baráttu Sigtúns-
hópsins við skilningsleysi ríkis-
stjómarinnar ætti þessi afstaða ekki
að koma á óvart og verður ríkis-
stjómin að gera upp við sig hvort
réttmætt sé að nefna hana mestu
blekkingarstjórn sem setið hefur á
Islandi.
Einnig er mjög vafasamt, svo ekki
sé meira sagt, hvort mismunun sú á
þegnum landsins, sem felst i túlkrni
félagsmálaráðherra, er ekki brot á
stjómarskránni.
Það vom þúsundir fjölskyldna sem
trúðu þvi að ríkisstjómin stæði við
það sem hún lofaði en nú er annað
komið í ljós. Við krefjumst þess að
ríkisstjómin standi við loforðin og
viljum fá skýringar á því hvers
vegna ekki er löngu búið að efha
þau. Sturla Þengilsson
„Það voru þúsundir fjölskyldna sem trúðu þvi að ríkisstjórnin stæði við
það sem hún lofaði en nú er annað komið í Ijós. Við krefjumst þess að
rikisstjórnin standi við loforðin og viljum fá skýringar á því hvers vegna
ekki er löngu búið að efna þau.“
„Ef hins vegar ríkisstjórnin hafði túlkun
félagsmálaráðherra í huga í upphafi þá er
ljóst að ákvörðunin er ein sú mesta blekk-
in$sem nokkur ríkisstjóm hefur reynt að
beita.“
Mannréttindi og friður
Þann 10. desember næstkomandi
rennur upp sá dagur sem Sameinuðu
þjóðimar hafa útnefnt sem hinn ár-
lega mannréttindadag. Dagurinn er
helgaður viðleitni allra þeirra sem á
einn eða annan hátt vilja stuðla að
mannréttindum eins og þau em skil-
greind í yfirlýsingu Sameinuðu
þjóðanna. Athyglisvert er að fylgjast
með því hversu mannréttindamál
hafa í auknum mæli á síðustu árum
blandast umræðunni um frið í heim-
inum.
Svo langt hefur verið gengið i
þessu efni að æðstu menn stórveld-
anna hafa sett ýmis skilyrði á sviði
mannréttindamála sem forsendu fyr-
ir aívopnunarviðræðum oy öðrum
friðarumleitunum.
Samfara þvi að þetta sjónarmið
hefur náð að festa rætur. þ.e. að
mannréttinda- og friðarmál i inn-
byrðis tengd, gera -lam.-mdi þver-
stæður vart við sig í manui u lífi.
Annars vegar lýsir fólk ai' öIh: pjóð-
emi þvi yfir að það sé t-kki ins
reiðubúið að lifa sa: og
virða fullkomlega innréltindi
hvert annars, svo að þeírri ski’ifmgu.
og ógn linni sem daglega volfr fir
lífi þess. Hins vegar oi ng
meðtekin gagnrýnislaust :>.ð niunn-
imir séu sjálfeelskir i úr
að eðlisfari og geti - pp
þjóðfélag sem í raun i'rumliira-
sinnað, friðsamt og ; ar
sem mannréttindi séu að í'uilu t irt.
Þar sem þörfin fy
um verður sífellt brv’ini kivfr.l þe.-si
grundvallarþversög , sem i raun
kemur í veg fyrir að ii ið ir ;i>ti orðið
að veruleika, endurmats á þeim hug-
myndum sem ríkjandi sjónarmið á
sögulegu hlutskipti mannkynsins
byggir á. Ef málsgögnin eru vand-
lega skoðuð kemur á daginn að
hegðun, sem leiðir af sér styrjaldir,
arðrán og fordóma, sem em helstu
ástæður mannréttindabrota, tjáir
ekki raunverulegt eðli mannsins
heldur er skrumskæling á anda hans.
Þegar mennimir hafa látist sann-
færast um þetta verður þeim
megnugt að leysa úr læðingi iákvæð
þjóðfélagsöfl sem stuðla munu að
samvinnu og samræmi einmitt vegna
þess að þau em í fullkomnu sam-
hljóði við mannseðlið. - Að velja
þessa leið felur í sér skilning á fortíð
mannkynsins en ekki afneitun.
Mannréttindi brotin í öllum
löndum heims
Sameinuðu þjóðimar hafa á ámn-
um síðan 1948 samþykkt á fimmta
tug yfirlýsinga og sáttmála, gmnd-
vallaða á mannréttindayfirlýsingu
sinni. Samt sem áður er vart hægt
að finna það land í heiminum sem á
einn eða annan hátt. hefur ekki rofið
þessar samþykktir og þar á meðal
er ísland. Þess ber að sjálfsögðu að
gæta að allar samþykktir Samein-
uðu þjóðanna á að skoða sem tillög-
ur frekar en bindandi samkomulag,
enda skortir þær stofnanir sem sjá
um að slíku samkomulagi sé fylgt.
Þrátt fyrir þessa augljósu van-
kanta Sameinuðu þjóðanna hafa
þessar yfirlýsingar og samþykktir
gefið venjulegu fólki von um tæki-
færi til nýs og betra lífs. Alþjóðlega
KjaUaiinn
Svanur Gísli
Þorkelsson
í starfshópi
Bahá’ía um frið
að vemdun allra manna gegn pynt-
ingum, útrýmingu hungurs og
næringarskorts, beitingu visinda og
tækniframfara í þágu friðar til hags-
bóta fyrir mannkynið, - ef öllum
slikum samþykktum er fylgt eftir af
hugrekki og þær gerðar að vem-
leika, fiýta þær þeim degi þegar
stríðsógnin missir áhrifamátt sinn i
alþjóðlegum samskiptum.
Vilji þjóðarleiðtoga lamaður
Það skortir því ekki að þjóðarleið-
togamir viðurkenni tilveru þeirra
vandamála sem í vegi standa fyrir
almennum mannréttindum og friði.
Um það vitna allar þessar ályktanir.
Á hinn bóginn er viljinn lamaður,
og það er einmitt þessi lömun viljans
sem verður að kanna með kostgæfiii
og ráðast gegn með einbeitni. Hún
„Athyglisvert er að fylgjast með því hversu
mannréttindamál hafa í auknum mæli á
síðustu árum blandast umræðunni um frið
í heiminum.“
mannréttindayfirlýsingin, samþykkt
um stöðvun og refeingu fyrir þjóðar-
morð og aðrar svipaðar samþykktir,
sem beinast að því að uppræta hvers
kyns aðgreiningu á gnmdvelli kyn-
þáttar, kynferðis eða tmarskoðana;
sem staðfesta rétt barnsins, stefria
á rætur sínar að rekja, eins og áður
var sagt, til djúprar sannfæringarum
eðlislæga þrætugimi mannkynsins,
sem hefur haft í íör með sér að menn
hika við að hugleiða möguleikana á
því að beygja eiginhagsmuni þjóð-
anna undir svo víðtækar kröfur sem
stothun sameinaðs framkvæmda-
valds, sem fylgt gæti eftir samþykkt-
unum, mundi gera. - Hana má einnig
rekja til vangetu hinna óupplýstu
milljóna um allan heim sem opin-
skátt gefa til kynna þrá sína eftir
nýju skipulagi. þar sem þeir geti lifað
í öryggi, friði og valmegun með öllu
mannkyni.
Þeir sem þola önn fyrir framtíð
mannkynsins gerðu rétt að íhuga
eftirfarandi hollræði sem tekið er úr
„Fyrirheit um heimsfrið" sem er frið-
arávarp allsherjarhúss réttvísinnar,
æðstu stjómfarslegu stofnunar Ba-
há’í trúarinnar, en þær hugmyndir
sem reifaðar em í þessari grein em
þangað sóttar.
„Ef við sjáum að mikilsvirtar hug-
sjónir og rótgrónar stofnanir, félags-
legar kenningar og trúarsiðir stuðla
ekki lengur að velferð alls þoira
mannkynsins og fullnægja ekki
lengur þörfum mannkyns, sem er í
stöðugri þróun, látum þetta þá
hverfa veg allrar veraldar og vísum
því út í myrkur úreltra og gleymdra
kennisetninga. Hvers vegna ættu
þessir hlutir að vera undanþegnir
hnignuninni sem hlýtur að koma
yfir sérhveija mannlega stofnun í
veröld, sem lýtur óbifanlegu lögmáli
hnignunar og breytinga? Því að
lagaákvæði, stjómmála- og hag-
fræðikenningar em aðeins til þess
gerðar að vernda hagsmuni mann-
kynsins í heild; það á ekki að
krossfesta mannkynið til að varð-
veita óbreytt eitthvert lagaákvæði
eða kenningu.“
Svanur Gísli Þorkelsson