Dagblaðið Vísir - DV - 16.02.1987, Blaðsíða 19

MÁNUDAGUR 16. FEBRÚAR 1987.
19
Menning
Danskar óhemjur
Nýtt danskt mátverk í Norræna húsinu
Myndlist
Aðalsteinn Ingólfsson
Það er til marks um það sambands-
leysi, sem enn ríkir í samnorrænu
samstarfi um myndlist, að við skul-
um vera allsendis grunlausir um þá
þróun sem átt hefur sér stað í
danskri málaralist á síðustu fimm
árum. Nú, þegar okkar ungu villing-
ar í kúnstinni eru lengi búnir að
halda að þeir séu villtastir allra á
norðurhjara, birtist allt í einu hópur
af trylltum Dönum í Norræna hús-
inu og slær þá út í óhemjuskap.
Það skal viðurkennt að þessi
óhemjuskapur þeirra kemur líka
flatt upp á harðnaðan kúnstkrítíker
hér uppi á íslandi sem stóð í þeirri
trú að Danir ættu sér ekki annan
ákafamann í málaralistinni en Per
Kirkeby.
Allt um það er eitthvað að hinu
samnorræna upplýsingaflæði, íyrst
við látum svona sýningu koma aftan
að okkur. Mættu þeir sem stýra því
flæði athuga sín markmið.
Á grundvelli þessarar dönsku sýn-
ingar er bæði iróðlegt og skemmti-
legt að bera saman nýstefiiu í
málaralist á íslandi og í Danmörku.
Líkast til hafi. ungir málarar í báð-
um þessum löndum verið að bregðast
við hugmyndalist og naumhyggju
(mínímalisma) með malerískum
sprengingum sínum, líkast til hafa
þeir einnig litið til sömu átrúnaðar-
goða, sérstaklega Þjóðverjanna.
Að gera at
En eins og áður er sagt, bendir
sýningin í Norræna húsinu til þess
að Danir hafi brugðist við af meira
offorsi en Islendingar. Með sýning-
um sínum voru þeir gagngert að
gera at, gera sprengjuárásir á dansk-
an myndlistarsmekk, sjá ögrandi
heiti á sýningum, harðorð manífest
og þvergirðingslega upphengingu á
listaverkum - svo ekki sé minnst á
óvenjulegan efriivið og frágang
verkanna sjálfra.
Það er til dæmis sláandi hve mjög
uppsetningu á frumsýningu danskra
villinga „Hnífúrinn á höfðinu", 1982
(sjá ljósmynd í sýningarskrá) svipar
til uppsetningar dadaista á fyrstu
sýningum sínum í Köln en sem
kunnugt er töldu þeir sig nokkurs
konar skæruliða í listaheiminum.
Nýstefhumenn í íslenskri málara-
list töldu sig ekki þurfa að ráðast
gegn ríkjandi menningarástandi
með sams konar brauki og bramli.
Sú sýning íslensk sem helst má líkja
við „Hnífinn á höfðinu“, „Gull-
ströndin andar“, 1983, var tiltölulega
pen útlits og það andóf, sem fram
kom á henni, var ekki sérstaklega
beinskeytt.
Það er líka markvert að ffá upp-
hafi héldu ungir íslenskir listamenn
sig innan ákveðinna marka i mynd-
list sinni. Þeir fóru lítið út fyrir
málningu og striga og fígúratífa
skírskotun.
Tjörubæsað garn
Þeir voru ekki að búa til myndir
úr pólýúretanfroðu, stálþráðum,
trefjagleri, steinull og skæruliða-
trefli, malbiki, steintaui og tjörubæs-
uðu gami, eins og Danimir í
Hníf-hópnum gerðu.
Né heldur em þeir að búa til mynd-
ir um ástandið í alþjóðastjómmál-
um, forsögu mannsins, vestræna
goðafræði og hjónaskilnaði, eins og
sömu Danir gera á árunum 1982-85.
Skýringar á tiltölulega stillilegri
nýstefnu okkar íslendinga kunna að
liggja í því að við vorum fyrir margt
löngu búnir að ganga í gegnum okk-
ar myndlistarbyltingu - það gerðum
við á áttunda áratugnum - og melta
hana.
Uppistaða í byltingu okkar var
hugmyndalistin sem skýrir að hluta
hvers vegna hugmyndatengsl og
ljóðræna er svo ríkur þáttur í „nýja
málverkinu" okkar. Og þar sem
hvorki hugmyndalistin né ljóðrænan
eru í eðli sínu ágeng eða hávaðasöm
fyrirbæri, hlaut þetta sama málverk
að verða fremur friðsamlegt.
En það skýrir samt ekki hvers
vegna listamenn okkar em þröng-
sýnni en Danir, þegar að verkefna-
vali kemur.
Eigum við sem eyþjóð erfiðara með
það en Danir að sjá út fyrir eigið nef?
Nýr lífskraftur
Eins og Kasper Monrad bendir á
í sýningarskrá fólst mikilvægi Hníf-
sýningarinnar, sem sýningin í Norr-
æna húsinu er að mestu byggð á,
„ekki svo mjög í gæðum eða fi-um-
leika þeirra verka sem sýnd vom
heldur fremur í þeim tjáningarmögu-
leikum sem hún bauð upp á“.
Ennffemur segir Monrad að í dag
hafi margir listamennimir „snúið
aftur til þess sem þeir risu gegn
1982“.
Var þá Hnífurinn alveg bitlaus?
Nei, segir Monrad, því „mörgum
þótti villta málverkið færa danskri
list nýjan innblástur og nýjan lífe-
kraft“.
Svo mikillar sveiflu gætir tæplega
i íslensku málverki á sama tíma, en
þar hafa menn hægt og bítandi unn-
ið að því að rækta garðinn sinn með
þeim fræjum sem sáð var á ámnum
1982-84.
Það er auðvitað erfitt að vega og
meta andóf. Auðveldara er að leggja
dóm á listræn tilþrif. Því mundi ég
ætla að Anette Ábrahamson, Nina
Sten-Knudsen, Kehnet Christian
Nielsen og Kristian Dahlgárd Lar-
sen ættu öll framtíðina fyrir sér.
Sérstaklega þótti mér mikið til um
málverk Ninu Sten-Knudsen sem
em eins og drög að leiðarvísi inn í
forsöguna.
Forsögulegar eða frumstæðar til-
vísanir em annars algengari í
myndverkum þessara ungu Dana
heldur en hjá okkur. Ætli það sé
vegna þess að hátækni og tölvuiðn-
aðurinn séu þar öflugri heldur en
hér?
Við höfum gott af svona sýningum.
Vonandi heldur Norræna húsið
áfram og kvnnir nýstefhur meðal
Svía, Norðmanna og Finna. -ai
• HÁSKÓLI ÍSLAIMDS
- Árnagarður
- Hugvísindahús
- Félagsstofnun
stúdenta
- Nýi Garður
- Gamli Garður
• BORGARSPÍTALINIM
-Grensásdeild
• LAIMDSPÍTALINIM
- Móttaka
• LAIMDAKOTSSPÍTALI
• HJUKRUIMARHEIMILI
REYKJAVÍKUR
• S.Á.Á
- Vogi
- Sogni
- Staðarfelli
• VÍFILSSTAÐASPÍTALI
• PÓSTUROGSÍMI
- Landssímahúsinu
v/Austurvöll
• HÓTEL LOFTLEIÐIR
.-.Móttaka

• VERSLUIMARSKÓLIIMIM
- Ofanleiti 1
• B.S.Í.
• KAFFIVAGIMIIMIM
- Grandagarði 10
• FLUGLEIÐIR
- Innanlandsflug
• S.V.R.
- Hlemmi
- Lækjartorgi
• HVAIMIMEYRI
• HVERAGERÐI
- Heilsuhæli.NLFÍ
• ÓLAFSVÍK
- Hótel Nes
• AKRAIMES
- Sjúkrahúsið
- Fjölbrauta-
skólinn
• VESTMAIMIMAEYJAR
- Vinnslustöðin
- Fiskiðjan
- ísfélagið
’
PÓST-OG SÍMAMÁLASTOFNUNIN
Gefíir gott samband!