Dagblaðið Vísir - DV - 21.03.1987, Blaðsíða 7

LAUGARDAGUR 21. MARS 1987.
49
Leikarinn Donal Donnelly fylgist með þegar Huston ræðir hugmyndir sínar við myndatökumanninn Fred Murphy.
Möl erra Madre, Afríkudrottning-
unni, Malbiksfrumskóginum og
Rauðu myllunni.
Hann er hjálparvana án þeirra.
Þau bæta honum upp það sem
vantar á líkamlega getu hans og
sjá til þess að allt sé til reiðu þegar
hann mætir til vinnu klukkan 10 á
morgnana og hjálpa honum heim
að vinnu lokinni klukkam fimm.
Tony víkur ekki frá föður sínum
allan daginn. Hann hefur kallað til
gamla vini til að gamli maðurinn
hafi félagsskap. Þar á meðal eru
klipparinn Stephen Grimes, sem
vann með Huston að 12 myndum,
og Dorothy Jeakins sem eitt sinn
hlaut óskarsverðlaunin fyrir bún-
inga í einni af myndum Hustons.
„Er þetta í lagi, John?“
„Er þetta í lagi, John?“ í stað
þess að svara staulast Huston á
fætur og gengur í áttina að sviðinu
og leggur einum af leikurunum
ráð. Leikararnir á sviðinu hljóðna.
Þetta er í fyrsta sinn sem Huston
stendur upp af sjálfsdáðum i
nokkra daga. Eina hljóðið sem
heyrist er í öndunarvél meistarans.
Jafnvel þótt það sé freistandi að
líta á Huston sem Lear konung þá
er það ekki nákvæm líking. Til
þess vantar Huston bæði heiftina
og sjálfsvorkunnina.
„Þegar ég var að alast upp man
ég ekki eftir að hann hefði sinnu á
að kaupa svo mikið sem tannkrem
fyrir sjálfan sig,“ segir dóttirin
Anjelica. „Það var full vinna að
annast hann, jafnvel þótt hann
væri ekki veikur. Nú er eins og
hann sé orðinn mannlegri og opn-
ari. Hann er opnari og hlýrri en
hann hefur nokkru sinni verið.“
„Þér finnst það bara af því að nú
kem ég fram við þig sem leikkonu
en ekki dóttur,“ svarar Huston
hæðnislega. Hann vill enga samúð
og þó er hann maður sem sér eftir
að geta ekki héðan af farið til Kína
eða á Suðurskautslandið þótt hann
hafi annars séð mikið af heiminum.
í The Dead, Under the Volkano
og Prizzi’s Honor er dauðinn uppi-
staðan. Samt neitar Huston því að
þetta efni sæki á hann vegna þess
að hann veit að dauðinn nálgast.
Er hann ekkidauður?
„Er Huston enn á lífi?“ var það
fyrsta sem framkvæmdastjórinn
við gerð myndarinnar spurði um
þegar framleiðandinn Schulz-Keil
réð hann til vinnu. Hann var hissa
að heyra að sá gamli var ekki dauð-
ur enn. Ekki svo að skilja að það
skipti ýkja miklu máli því hug-
myndin að myndinni var vonlaus
hvort eð var. Það leggur enginn
framleiðandi peninga í þessa mynd.
Samt er svo komið að gerð myndar-
innar er á lokastigi og írski snjór—
inn fellur á hinn dauða og þá sem
síðar fara.
Schulz-Keil og félaga hans, Cris
Silvernich, tókst að fá rúmar 200
milljónir til að gera myndina. Pen-
ingarnir koma frá Vestron, sem er
nýtt fyrirtæki í dreifingu kvik-
mynda í Bandaríkjunum, og enska
fyrirtækið Zenith. Helsti vandinn
við fjármögnunina var að engin
leið var að fá Huston tryggðan
meðan á töku myndarinnar stæði.
Það er venja þeirra sem leggja pen-
inga í kvikmyndir að tryggja þá
sem að þeim standa svo bæta megi
tjónið ef þeir falla frá. Lausnin var
að tryggja annan leikstjóra sem fús
var til að taka að sér leikstjórnina
ef Huston félli frá. Því er það Kar-
el Reisz sem er hinn tryggði leik-
stjóri myndarinnar. Hann hefur
gert myndir á borð við Morgan og
The French Lieutenants Woman.
Fiskur á þurru landi
Það er langt liðið á daginn og
Huston verður enn að fá skammt
af súrefni. Hann virðist vondaufur
og líkir sér við fisk á þurru landi.
Hann er veiklulegur að sjá og
grannar hendurnar titra. Þetta
kemur á óvart því við vinnu virðist
hann sterkur. Þá er röddin sterk
og djúp. Það má skýra þetta með
hinni sterku skapgerð meistarans
og þó er það ófullnægjandi skýring.
Það er öðru fremur hugsunin sem
ekki hefur látið á sjá þótt líkaminn
sé veikur. Þótt líkaminn hafi látið
undan þá er hugsunin skörp og
minnið óbrigðult.
„Af hverju lét Visnonti bróður
hetjunnar í Death in Venice vera
bókara í stað tónlistarmanns?"
Huston undraðist þetta í samræð-
um sem hann átti um sögu sem
hann las árið 1937 og kvikmynd frá
árinu 1971. Hann þekkir til flestra
markverðra bóka sem koma út og
hefur lesið margar þeirra.
..Við vorum að tala um Kleopötru
og hann mundi á augabragði eftir
sögu um hana sem hann las 17 ára
gamall. Nafn höfundarins mundi
hann einnig og er þetta þó löngu
gleymd saga," segir Schulz-Keil.
Gamli maðurinn hefur ekki heldur
gleymt snilli sinni í fjárhættuspil-
um. Þar standast samstarfsmenn-
irnir honum ekki snúning.
Það skiptir þó mestu að hann
hefur heldur ekki glatað hæfileik-
anum til að móta heilar kvikmynd-
ir í huga sér. Höfundur mvndarinn-
ar The Roots of Heaven. sem tekin
var við hrikalegar aðstæður í Afr-
íku, segir að The Dead sé erfiðasta
verkið sem hann hefur tekist á
hendur. Hún gerist þó á einu kvöldi
í samkvæmi fimmtán manna.
75.000 fet affilmu
Þegar Schulz-Keil pantaði 75
þúsund fet af filmu þá taldi filmu-
salinn að þeir kæmust aldrei af með
minna en 300 þúsund fet. En Hus-
ton vissi hvað hann þurfti. Fyrir-
fram gerði hann sér grein fvrir
hvað þyrfti í hverja senu og hann
hefur alltaf verið spar á filmurnar.
Þó hefur hann ekki fyrir sið að
skrifa hverja senu nákvæmlega
áður en tökur hefjast. Hann spinn-
ur út frá fyrsta skotinu og lætur
framhaldið ráðast af stemmning-
unni.
Þegar rúm vika var eftir í upp-
töku þá hafði Huston notað 57
þúsund fet. Þá var búið að taka
upp 80% af myndinni. Verkið hefur
gengið samkvæmt áætlun þótt
leikstjórinn vinni aðeins sex tíma
á dag. Hann áætlar að búið verði
að grófklippa myndina fjórum vik-
um eftir að tökum lýkur og sýning-
ar eiga að hefjast síðsumars.
„Af hverju heldur hann áfram að
gera myndir? Hvernig stendur á að
hann virðist nánast barnalega á-
kafur þegar hann segir fyrir um
hverja hrevfingu mvndavélarinn-
ar?“ spur Schulc-Keil.
„Af hverju heldur málari áfram
að mála allt þar til vfir lýkur?"
svarar Huston með annarri spurn-
ingu. „Málari í helgum stein?
Kjaftæði!"
Vinnan heldur honum gang-
andi
„Læknarnir vilja halda honum á
sjúkrahúsi." segir dóttirin Anj-j
elica. „En hann veit betur. Það er
vinnan sem heldur honum gang-
andi".
Bæði Anjelica og bróðir hennar.
Tonv. segja að þegar gamli maður-
inn hafi ekkert fyrir stafni þá hraki
honum fljótt. „Þegar hann er iðju-
laus og leiðist þá þarf hann strax
miklu meiri umönnun." segir Anj-
elica.
Huston er sjálfur á öðru máli.
„Það veitir mér enga sérstaka
ánægju að leikstýra." segir hann.
„Þetta er ekkert annað en klisja.
Ég er sáttur við sjálfan mig ef mér
tekst vel upp en ánægjan er tak-
mörkuð.
Eg hef mest gaman af að lesa og
að vera ekið um Norton Simon
safnið í hjólastólnum með einn af
súrefniskútunum í fanginu."
Huston ef kaldhæðinn í tilsvör-
urn það er einnig kaldhæðni í
nöfnunum sem hann hefur gefið
súrefniskútunum þremur. „Þetta
er fjölskylda. faðir, móðir og barn."
segir hann.
„Ég verð ekki vör við að hann
hafi einangrast þrátt fyrir fötlun
sína," segir Dorothy Jeakins. „Það
er eins og að hann komi riddara-
lega fram við sjálfan sig. I stað
þess að draga sig í hlé og bíða dauð-
ans hefur hann enn áhyggjur af
hégómlegum hlutum. Hann spyr
hvernig hann líti út og vill fá að
vita hvað fólki finnst.“
Hégóminn einn
„Það væri nú hégómleikinn einn
sem kæmi í veg fyrir að þú létir sjá
þig í hjólastól," svarar Huston vin-
konu sinni. „En mér er sama. Sá
sem kýs að láta aka sér um safn í
hjólastól í stað þess að sitja heima
er ekki búinn að vera.”
Huston hefur glöggt auga með
leikurunum meðan á upptökum
stendur og lætur það ekki trufla
sig þótt hann missi andann öðru
hverju og verði að leita á náðir
öndunarvélarinnar. Hann er með
hugann við leikinn.
Huston hefur alltaf verið kröfu-
harður leikstjóri. Hann hættir ekki
fyrr en leikararnir hafa gert það
sem hann ætlast til. Þegar hann
þarf að leiðbeina notar hann nafn
persónunnar fremur en leikarans.
„Við erum búin að tapa Brown.
Ef Brown hefur runnið í brjóst þá
er betra að hann geri það fvrir
frarnan myndavélina."
Laust eftir klukkan fimrn lýkur
tökum hvern dag. Huston fær frí
frá öndunarvélinni um stund en
notar þess í stað léttan súrefniskút
meðan honum er hjálpað burt."
„Ég fór frá írlandi vegna þess að
ég gat ekki lengur riðið út með
hundunum mínum.” segir Huston.
„Nú langar mig á hestbak. Á veið-
um verður maður hluti af dýri.
hluti af hesti í öðrum heimi."
Draumar um hesta
En þessi tími er liðinn. Þegar
hann kemur heim á hótelið verður
hann enn að glíma við öndunarvél-
ina. Það er eina íþróttin sem hann
getur stundað. Maricela Hern-
andez færir honum matinn. Hún
hefur búið með honum síðustu 10
árin. Samband þeirra hefur staðið
lengur en nokkurt af hjónaböndum
hans.
Huston hefur losað sig við forn-
gripina frá veldistíma indíána í
Ameríku. Hann hefur einnig selt
húsið á Irlandi. Hann á nú aðeins
bókasafnið eftir. Að lokinni vinnu
les hann eða spilar bakkamon við
son sinn. Þeir leggja mikið undir
en reikningarnir eru aldrei gerðir
upp. Hann horfir á fréttirnar í sjón-
varpinu og fær sér í staupinu. Þá
gengur hann til náða - og dreymir
hesta?
Snarað/GK