Dagblaðið Vísir - DV - 30.05.1987, Síða 11

LAUGARDAGUR 30. MAÍ 1987.
11

Landinn sleikir solskinio og litur a stjornarmyndun sem hvert annað
DV-myndir GVA
sport.
Hvernig er óskastjórnin?
Hvemig ríkisstjórn vill landinn?
Hvaða kosti þarf hún að hafa til að
bera? Nú er biðstaða í viðræðum um
nýja stjóm. Ekki hefur gengið sam-
an. Hafa menn kannski misst af
óskastjóminni?
Flestir landsmenn hafa haft það
gott að undanfómu. Fjöldinn sækir
í sólarlandaferðir eða aðrar utan-
ferðir í sumar. Bílasala er í hámarki.
Lóðir á Reykjavíkursvæðinu ganga
hratt út, svo hratt, að hið opinbera
nær því ekki með skólabyggingum.
Ekkert atvinnuleysi er. Kaupmáttur
tekna fólks hefur vaxið mikið síð-
ustu ár. Fleiri hafa gerzt áskrifendur
að Stöð tvö en við var búizt í byrj-
un. Flest öldurhús ganga. Mikill
fjöldi borðar úti annað veifið. Það
er því nokkur velsæld. Telja mætti
að fólk vildi ekki glata þessu. En
margir hafa setið eftir.
Hvað sögðu atkvæðin?
Menn veltu því fyrir sér fyrir kosn-
ingar, hvað landinn mundi segja með
atkvæði sínu. Vom flestir ekki á-
nægðir? Var þá ekki rökrétt, að
landinn legði ekkert undir en kysi
sömu stjóm áfram. Nú virtist ekki
tími til að taka áhættu. Nú sýndist
rökrétt að halda því, sem unnizt
hafði. Ýmis hættumerki sáust. Aug-
ljóst var, að varlega þurfti að fara,
ætti verðbólgan til dæmis ekki að
tútna út. Aðrir sögðu, að það væri
einmitt á velsældartímum, sem
landinn legði út 1 hættuna. Þá væm
menn reiðubúnir að veðja. Við búum
á gömlu kerfi sjávarútvegs og bú-
skapar, þar sem happdrættissjónar-
miðið komst í blóð okkar. Þeir
atvinnuvegir áttu sitt undir happ-
drætti, veðri og vindum og afla-
brögðum, sem lítt sáust fyrir. Við
erum enn happdrættisþjóð. Við
byggjum enn íbúðir okkar með
skuldaklafa þrátt fyrir verðtrygg-
ingu lána og vexti þar ofan á. Við
sláum lán til að kaupa bíl. Við setj-
um heimsmet í kaupum á lottómið-
um. Við viljum taka þátt í öllum
happdrættum, ef vinningsvon er ein-
hver teljandi. Lukkumiðar Háskól-
ans hverfa úr sjoppunum löngu fyrr
en háskólamenn virðast hafa búizt
við. Því sögðu sumir fyrir kosning-
ar, að nú mundi það gerast í velsæld-
i'nni, að landinn reyndist reiðubúinn
til að taka sjansinn. Hann mundi
ekki velja hinn einfalda kost að end-
urkjósa sömu stjómarflokka, heldur
reyna sitthvað nýtt.
Þetta reyndist rétt.
Guðrún Helgadóttir segir að visu
í kjallaragrein, að kjósendur hafi
valið gömlu stjómina, því að flokkur
Alberts verði að teljast þar með.
Þetta munu fæstir samþykkja. Al-
bert var í raun vikið úr stjóminni.
Stuðningur við hann sýnir ekki
stuðning við stjórnarflokkana, þótt
margt sé svipað. Flokkur hans er
nýtt afl. Skoðanakannanir sýndu
alltaf, að meirihlutinn studdi ríkis-
stjómina. En Borgaraflokkurinn
hefur að minnsta kosti ekki enn fall-
ið inn í þá mynd. Sjálfstæðisflokkur-
inn fékk þvert á móti ráðningu í
kosningunum. Þetta þarf að skoða
betur.
Kannski ævintýri
Hvemig vilja menn, að ný stjóm
verði? Vilja menn, að hún gangi á
vit ævintýra? Vilja menn, að hún
hækki laun í landinu? Ýmsir hafa
setið eftir, en afstaða einstakra laun-
þega í fyrirtækjum og verkalýðs-
félögum gerir ólíklegt, að lögbinding
lágmarkslauna til dæmis við 40 þús-
und á mánuði skili sér. Slík hækkun
lægstu launa mundi ganga gegnum
kerfið og koma fram í almennum
launahækkuruun og verðbólgu. Er
það kannski það, sem menn vilja?
Svarið er vafalaust nei.
Landinn vill vafalaust, að stöðug-
leiki haldist í efnahagsmálum og
hann verði styrktur. Landinn vill
vafalaust ekki, að verðbólgan au-
kist. Menn vilja ekki, að vextir
hækki, sem mundi verða með au-
kinni verðbólgu. Hver einstakur
mun barma sér yfir erlendum lántök-
um. Hann mun ekki vitandi vits
mæla með kauphækkuniun og ger-
vikjarabótum, sem greiddar væru
með meiri slætti erlendis. Hann mun
ekki mæla með því, áð skuldaklaf-
inn, sem hvílir á næstu kynslóðum,
verði aukinn. Hinn almenni borgari
mun segja, að ríkissjóð eigi ekki að
reka með halla, heldiu eigi að skera
niður. Flestir hljóta að álíta, að
minnka eigi austur í landbúnað.
Landinn mun ekki mæla með því,
að við eyðum meiru en við öflum.
Hann mun ekki samþykkja. að ríkis-
hallinn sé greiddur með lántökum
innanlands, þegar hann gerir sér
ljóst, að það þýðir hækkun vaxta.
Landinn mun mæla með hækkun
lægstu launa, en hann mun ekki
fallast á slíka hækkun. ef hann skil-
ur, að hún þýðir oftar en ekki meiri
verðbólgu, meiri ríkishalla. Laun-
þeginn fellst ekki á, að hlutfall hans
lækki í því fyrirtæki. sem hann vinn-
ur hjá. - Kannski því miður.
Laugardags-
pistill
Haukur Helgason
aðstoðarritstjóri
Ég w.ui, að landsmenn leggi mest
upp úr framansögðu. Auk þess vilja
flestir vera í Atlantshafsbandalaginu
og hafa herinn. Margir vilja sem
mestar framkvæmdir kringimi her-
inn. Það gefur meiri tekjur og fleiri
sólarlandaferðir. Menn jánka kjam-
orkuvopnalausu svæði. ef þeir em
kjánalega spurðir. en vilja vafalaust
flestir. að við genun ekkert. sem
skaðað getur NATO. Menn vilja sem
mesta menntun og sem ódvrasta.
Líklega vilja fæstir vinda mikið ofan
af því svokallaða velferðarkerfi, sem
gildir í mennta- og heilbrigðismálum.
Spyrja má, hvort menn vilji draga
úr velferðarkerfinu. ef þeir fái
skattalækkun fyrir. Þetta er erfið
spurning og líklega ósanngjörn. I
raun má lækka skatta með nægilegu
aðhaldi í ríkisrekstrinum og fjarlæg-
ingu gjafa til gæluverkefna. land-
búnaðar. skuldakónga og Kraflna.
Bílar og vídeó
Við þykjumst \áta. hvernig stjórn
landsmenn vúlji ekki. Þráinn Bert-
elsson Þjóðviljaritstjóri sagði rétti-
lega eftir kosningamar. að fólk hefði
hafnað Alþýðubandalaginu. af þvf
að flokkurinn hefði verið sakaður
um að vera á móti vídeói. sjónvarpi.
útvarpi. bílum. einbýlishúsum og
fleiru. Þetta er það. sem fólk sækist
eftir. líka verkafólkið. Attatíu pró-
sent landsmanna búa í eigin íbúð.
Því hlutfalli vilja menn halda. Þann-
ig hlaupa Islendingar í lífsgæða-
kapphlaupinu. Þeir vilja fá bættan
kaupmátt ár eftir ár eins og var í
fyrra og hittifyrra. Þó er ástæða til
að ætla að meirihlutinn vilji ekki
kaupa bætt tímabundin kjör því
verði að sökkva dýpra í skuldafen.
hvorki innanlands né erlendis.
Tvískinnungur
Kannanir sýndu allt fi'am til kosn-
inga að ríkisstjórnin naut meiri-
hlutafylgis. Menn vildu vafalaust
mannabreytingar. Menn voru
þrevttir á Alexander og Sverri. enda
fengu báðir skell i kjördænnmi sin-
urn í kosningunum. Fólk vildi
úrbætm- í húsnæðismáhmi. meiri en
orðnar voru. Landsmenn voru leiðir
á ofi'íki Sverris. Auðvitað er nokkur
tvískinnungm'. að gjalda ríkisstjóm-
inni jáyrði en setja stjómarflokkana
í bullandi minnihluta. sama fólkið í
sömu könnun. Meirihluti stuðnings-
manna Borgaraflokksins hafði ekki
gert upp við sig. að sá meirihluti
væri í stjórnarandstöðu.
Steingrínnu' Hermannsson forsæt-
isráðhema hlaut persónulega feikn-
arstuðning i kosningum. Sigur hans
bjargaði í horn fyrir Framsókn. Sig-
urinn sýndi. að forsætisráðherra
þessarar ríkisstjórnar naut almenns
fylgis. Hið sama sýndu skoðana-
kannanir.
Því má af öllu þessu ætla. að
landinn vilji fá stjórn. sem er ekki
ósvipuð þeirri sem nú situr. Menn
vilja kannski reyna nýja menn og
nýja flokka. En líklegast er óska-
stjórnin sú, sem ekki breytir mjög
miklu frá því sem verið hefúr til
dæmis síðustu tvö árin.
Albertsmálið skipti miklu í kosn-
ingunum. Hinn nýi flokkur hans
vann sigm. Með því vom menn að
mótmæla flokksforvstu Sjálfstæðis-
flokksins fyrir meðferðina á Albert.
Albert sat í stjórninni þar til undir
lokin. Hann hefur borið ábyrgð.
ásamt hinum. á þeirri stjómai-stefnu
sem fylgt hefur verið.
Óskastjóm landans er vafalaust
sú. sem viðheldur stöðugleika í efna-
hagsmálum. hindrar uppgang
verðbólgu. heldm- genginu stöðugu.
eyðir ríkishallanum og viðskipta-
hallanum þegai' menn skilja. að með
viðskiptahalla söfhum við skuldum
erlendis. Menn vilja líka. að óska-
stjómin bæti kjör þeirra. sem varla
geta framflevtt sér nú. Menn vilja
að hún leiðrétti húsnæðismálin. til
dæmis fyrir þá. sem eftir sátu síðustu
ár.
Erfitt verðiu' að samræma sum
þessi markmið.
Það er ekki auðvelt að hækka
lægstu laun. Það gengur til dæmis
gegn markmiðinu um hjöðnun verð-
bólgu og eyðingu ríkishaUa og
viðskiptahalla við útlönd. Úrbætm
í húsnæðismálum kosta févana ríkis-
sjóð stórar fúlgur.
Stjómmálamennirnir munu enn
revna á næstunni að koma einhverri
stjóm saman. Sú stjóm kann að falla
í kramið hjá landsmönnum í fyrstu.
þar sem fólk verður fegið að fá ein-
hverja stjóm. Hvað síðar verðm
vitum við ekki.
Meðan þessu vindm fram sleikir
margm landinn sólskinið og lítm á
tilraunir til stjómarmvndunar sem
hvert annað sport. Almenningur
hefur um þessar mundir ekki miklar
áhvggjur af stjórnarmyndun. Þetta
er mál sem gaman getur þótt að
fylgjast með í fjöhniðlum, eins og
fótbolta eða söngvakeppni. í raun
hlýtm þetta að vera hið alvarlegasta
mál því að staðan er um margt tæp.
Ekki þarf mikið út af að bera, til
þess að við follum aftm í sömu eymd-
ina og var fyrir 3-4 árum og árin
þar á undan. Það veltur á svonefnd-
um landsfeðrum, sem brátt koma
fram í nýrri ríkisstjóm.
En landinn getm hvort sem er
ekkert gert nú nema látið sér líða
sem bezt.
Haukur Helgason.