Dagblaðið Vísir - DV - 27.06.1987, Blaðsíða 10

10
LAUGARDAGUR 27. JÚNÍ 1987.
Frjálst.óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELiAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÚLFUR P. STEINSSON
Rustjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, SiMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: HILMIR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ARVAKUR HF. - Askriftarverð á mánuði 550 kr.
Verð í lausasölu virka daga 55 kr. - Helgarblað 65 kr.
Braggablús í Tjörninni
Braggarnir tveir, sem borgarstjórnin ætlar að reisa
í Tjörninni og kallar ráðhús, eru tiltölulega látlausir
og skemmtilegir. Beztir eru þeir þó fyrir að bera engan
veginn utan á sér, að þeir séu veizlu- og monthús. Þeir
eru ekki þrúgaðir af þykjustuleik hefðarinnar.
Merkilegt er, hversu illa fjölmiðlar hafa sinnt úrslit-
um verðlaunasamkeppninnar um ráðhús í Tjörninni.
Yfirleitt hafa þeir aðeins sýnt almenningi, hvernig
braggarnir tveir munu líta út í augum flugmanna, sem
eru búnir að hefja sig á loft eftir 02 flugbrautinni.
Aðeins hér í DV hafa verið birtar myndir, sem sýna,
hvernig ráðhúsið blasir við vegfarendum um Tjarnar-
götu, Vonarstræti og Fríkirkjuveg. Þær sýna, að fleira
er við ráðhúsið en braggaþakið eitt. Þær sýna tiltölu-
lega hógvært og létt hús, sem fellur að umhverfinu.
Ekki er allt gott við þetta ráðhús. í fyrsta lagi er það
síður en svo fallegra en húsið, sem stendur fyrir á lóð-
inni. Er því enn einu sinni ástæða til að ítreka spurning-
una um, hvenær borgarstjórn hyggist láta af niðurrifi
gamalla og fagurra húsa til að rýma fyrir öðrum lakari.
Áður hefur hér í blaðinu verið bent á, að umhverfis-
stefna borgarstjórnar er mjög neikvæð gagnvart gamla
miðbænum í Kvosinni. Þar er ráðgert að láta sögulega
fræg hús víkja fyrir hollenzkum síkishúsum, sem raðað
er upp, svo að þau myndi mannfjandsamlegar stormgjár.
I öðru lagi verða hinir fyrirhuguðu ráðhúsbraggar
byggðir langt út í Tjörnina, því að núverandi lóð er
ekki nógu stór. Þar með skerðist Tjörnin. Það er skað-
leg iðja, ekki sízt, ef hún er skoðuð í samhengi við áform
um að breikka Fríkirkjuveginn út í Tjörnina.
Ætlunin er að bæta skerðingu Tjarnarinnar með
smátjörn að ráðhúsbaki við hornið á Tjarnargötu og
Vonarstræti. Það er út af fyrir sig fallega hugsuð tjörn,
eins konar lón úr Tjörninni með ós milli bragganna,
en bætir þó ekki upp skerðingu stóru Tjarnarinnar.
í þriðja lagi virðast braggarnir fyrirhuguðu ekki vera
svo einstakir, frábærir eða merkilegir, að þeir megni
að eyða efasemdum um, að rétt eða þarft sé að hola
ráðhúsi niður í Tjörnina. Margoft hefur verið bent á
betra svigrúm til ráðhúss annars staðar í borginni.
Miklu ódýrara væri til dæmis fyrir borgina að kaupa
Landsbókasafnið, þegar það flyzt í Þjóðarbókhlöðuna.
Það er fallegra hús og hentar vel til veizluhalda. Og
svo má ekki gleyma, að borgin á fyrir eins konar veizlu-
ráðhús í Höfða og að Kjarvalsstöðum. Þarf hið þriðja?
í fjórða lagi stríðir ráðhúsið gegn því, sem ætti að
vera grundvallarlögmál borgarskipulags, að nýja mið-
bæi skuli ekki byggja ofan í gamla. Um allan heim er
algilt, að heppilegast og fegurst hefur reynzt að leyfa
gömlu miðbæjunum að halda sér, þótt fátæklegir séu.
Öll stefna borgarstjórnar um fjögurra hæða síkishús
í miðbænum er gegnsýrð af minnimáttarkennd hinna
nýríku menningarleysingja, sem ímynda sér, að gamlir
timburskúrar, eins og þeir í Bakarabrekkunni, séu eins
konar fátæktarmerki, er stingi í stúf við nútímann.
Þrátt fyrir þessa fjórþættu gagnrýni felst í fyrir-
huguðu ráðhúsbröggunum tveim í Tjörninni mun skárri
misþyrming á Kvosinni en í hinum hræðilega alþingis-
kassa, er nú á að fullhanna fyrir nokkrar milljónir
króna, sem sljóir þingmenn veittu í vetur sem leið.
Bezt væri að losna við byggingu ráðhússins. En þol-
anlegt væri að skipta á því og alþingiskassanum fyrir-
hugaða. Margt mætti þola til að fá hann úr sögunni.
Jónas Kristjánsson
Leiðir alþjóðlegt
samstarf til ósjálf-
stæðis í hugsun?
Það fer ekki frarn hjá neinum, sem
hefur rýnt í sína eigin þjóð og kynnst
öðrum þjóðum að einhverju eða
miklu leyti, að alþjóðlegt samstarf á
hinum ýmsu sviðum hefur ekki að-
eins slævt þjóðarvitund manna,
heldur hefur það líka vakið nýja
tegund af minnimáttarkennd hjá al-
menningi og jafnvel ruglað hann svo
að hann veit ekki almennilega hvar
hann stendur.
Menn þekkja ekki lengur stöðu
sína sem einstaklingar. Menn vita
ekki hvaða hlutverki þeir gegna inn-
an heildarinnar. Menn vita ekki
hver staða þeirra er í lífinu, and-
spænis eilífðinni, trúnni og dauðan-
um.
Og enn síður veit almenningur
hvaða hlutverki hann gegnir i
stjómmálum.
Það eina sem almenningur veit er
að hann er ekki sjálfráður. Það
stafar ekki af því að hann er, eins
og forðum, í almáttugri hendi guðs
sem öllu stjómar, heldur skynjar
hann óljóst að honum sé stjómað,
ekki af afli innan takmarka ættlands
síns, heldur af einhveijum stofnun-
um á erlendri grund, stofnunum sem
heita kannski ekki neitt sérstakt en
auðkennast af skammstöfunum:
OECD, EBE, SÞ, NATO.
Alþjóðahyggjan, sem var boðuð
forðum eins og afl sem sameinaði
þjóðir, hefur sundrað hugsun
manna, svo þeir hafa misst áttir,
þótt hún hafi sameinað þær, en að-
eins á einu sviði: efiiahagssviðinu.
Og það hefur leitt til þess að almenn-
ingur heldur að í rauninni hafi þjóð
hans glatað efnahagslegu sjálfstæði.
Öllu er stjómað frá hinum dularfullu
skammstöfunum. Og það gerir fólk
ábyrgðarlaust.
Þótt ísland sé ekki enn sem komið
er að öllu leyti undir ofurvaldi hinna
ýmsu skammstafana, þá gætir hér
sama öngþveitis í hugsun hjá al-
menningi og í löndum Vestur-Evr-
ópu. Og þetta nær meira til
stjómmálamanna, kannski vegna
þess að þeir em í nánari tengslum
við andrúmsloft skammstafananna,
eða hafa orðið fyrir geislavirkni
þeirra. Gleggst kemur þetta fram í
vissri bölsýni hvað varðar sjálfstæði
Guðbergur
Bergsson
þjóðarinnar og eigið ákvörðunar-
vald. Þeir trúa því ekki lengur að
þeir ráði málum sínum sjálfir. Og
það er einhver hin versta uppgjöf
stjómmálamannsins. Ef hann trúir
ekki því að hann ráði málum sem
þjóðin hefúr gefið honum umboð til
að ráða, bæði í stríði og friði, þá
hefúr hann gefist upp gagnvart hlut-
verki sínu.
Þetta hefur komið glöggt fram síð-
ustu vikumar þegar forsætisráð-
herra „gerðist svo djarfur" að lýsa
þvi yfir að ísland yrði kjamorku-
vopnalaust land, bæði í stríði og
friði.
Margir stjómmálamenn lýstu þá
yfir bölsýni sinni - sem er afar ríkj-
andi líka hjá almenningi - þeirri að
„við yrðum ekki spurð ráða ef til
styrjaldar drægi“.
Slíkar yfirlýsingar tel ég bera vott
um pólitíska uppgjöf. Sérhver þjóð
ræður málum sínum, bæði í stríði
og friði, nema á hana sé ráðist.
Það athyglisverða í málinu er að
uppgjafarmennimir halda í rauninni
ekki að á þjóðina verði ráðist af
óvini sem flytur þá með sér kjam-
orkuvorpn, hvort sem okkur líkar
betur eða verr, heldur skeyti vina-
þjóðimar ekkert um vilja okkar, þær
hljóti að fara sínu fram. Og þær
hljóta að hafa betra vit á því hvað
okkur er fyrir bestu en til að mynda
við sjálf. Slíkur er uppgjafartónninn
í lýðveldinu.
Það langathyglisverðasta er að
smáþjóðir í austri og vestri em þjak-
aðar af sömu skoðun: algem varnar-
leysi gagnvart alþjóðahyggju
stórveldanna, alþjóðahyggju sem
hefur breyst í nýja nýlendustefnu.
Ýmsir gætu haldið að skoðanir
stjómmálamanna beri vott um að
þeir séu raunsæir, sem kann vel að
vera að einhveiju leyti, en þeir
ganga klofnir til leiks með vantrú á
sig. Það gildir jafnt um stjómmál
og önnur mannanna verk: sá sem
flakar fisk verður að trúa að hann
ráði við það, hvað sem verkstjórinn
tautar og raular.
I kjölfar velmegunarinnar fer nú
um hinn vestræna heim ný tegund
af djúpstæðri bölsýni. Fólk er lang-
skólagengið, en það ræður ekki við
gróna menntun. Langskólagengin
vitleysa hefur því náð tangarhaldi á
hugsun og verki mannsins. Maður-
inn heldur að hann ráði sér ekki
sjálfúr. í rauninni veit hann fátt
annað lengur. í sannleiksleit vísind-
anna hefur mannvitinu tekist að
falsa næstum allt, jafnvel kjama
mannsins, sköpunarverkið, erfða-
frumumar, án þess að nokkuð bendi
til þess að svar fáist við því hvað
lífið er í raun og vem. Trúarbrögðin
geta litla huggun veitt, þau em öll-
um stundum að reisa hinar ytri
kirkjur, til að halda þar tónleika,
leiki og messur, en hafa gleymt
manninum sem er kirkja guðs með
messugerð lífsins, og Marxisminn og
Auðvaldið bjóða bæði aðeins upp á
það sama: ytri kirkju - von um hag-
vöxt sem kemur samt að engu gagni.
Og þá er opin leið til hins lang-
skólagengna (en ekki menntaða)
einræðis þar sem uppfrædd vitleysa
situr að völdum.
Alþjóðahyggjan, sem átti að sameina þjóðirnar, hefur sundrað hugsun manna.