Dagblaðið Vísir - DV - 27.06.1987, Síða 12

12
LAUGARDAGUR 27. JÚNÍ 1987.
Vísur
Einhvern tímann mun ég hafa látið
í ljós þá skoðun mina að Páll Ólafs-
son, 1827-1905, hafi verið vanmetinn
sem skáld. Lengst af hafa þeir sem
skipa ljóða- og vísnasmiðum í ha-
gyrðinga- og skáldaflokka valið
honum gott sæti meðal hinna fyrr-
nefndu en ekki talið hann til hinna
andríku þjóðmæringa. Ég nefni hann
LANASJOÐUR ISLENSKRA NAMSMANNA
LAUGAVEGI 77-101 REYKJAVÍK
SÍMI: (354-1) 25011 • ÍSLAND
UMSÓKNIR UM NÁMSLÁN
SKÓLAÁRIÐ 1987-1988
HVERJIR EIGA RÉTT Á NÁMSLÁIMUM?
Nám á háskólastigi
Lánað er til náms á háskólastigi og náms sem gerir sambærilegar kröfur til undirbún-
ingsmenntunar og háskólanám.
Háskóli íslands.
Kennaraháskóli íslands.
Tækniskóli íslands: tæknifræði- og heilbrigðisdeild.
Bændaskólinn á Hvanneyri: búvísindadeild.
Tónlistarskólinn í Reykjavík: kennara- og tónsmíðadeild.
Nám í sérskólum.
Lánað er til náms í sérskólum á íslandi sem skilgreint er af menntamálaráðherra í reglu-
gerð. Nám í fjölbrautaskólum eða öðrum skólum sem útskrifa stúdenta er að jafnaði
ekki lánshæft.
Fiskvinnsluskólinn, 2. og 3. ár.
Fósturskóli íslands.
Iðnskólar: framhaldsdeildir.
íþróttakennaraskóli islands.
Myndlista- og handíðaskólinn.
Leiklistarskóli íslands.
Stýrimannaskólar.
Tónlistarskólar: kennaradeildir Tónlistarskólans í Reykjavík og sambærilegt nám. Auk
þess geta tónlistarnemar á 7. og 8. námsstigi skv. námsskrám menntamálaráðuneytis-
ins fengið lán.
Tækniskóli fslands: raungreinadeild og iðnbrautir.
Vélskólar.
Þroskaþjálfaskóli íslands.
Annað sérnám.
Heimilt er að veita lán til sérnáms, enda hafi námsmaður náð 20 ára aldri á því alman-
aksári sem lán er veitt. Nám telst að jafnaði ekki sérnám þegar það er liður í stúdents-
prófi. Dæmi um skóla þar sem stundað hefur verið lánshæft nám skv. þessari reglu:
Bændaskólar: bændadeildir
Fiskvinnsluskólinn 1. ár
Garðyrkjuskóli ríkisins
Hótel- og veitingaskóli Islands
Iðnskólar: allt nema almennt
nám og fornám
Ljósmæðraskóli Islands
Lyfjatæknaskóli íslands
Meistaraskóli iðnaðarins
Sjúkraliðaskólinn
Tækniskóli íslands: tvær fyrstu
annir frumgreinadeildar.
Nám erlendis.
Lánað er til háskólanáms erlendis, en þó gilda sérstakar reglur um lán fyrir skólagjöld-
um til nemenda í fyrrihlutanámi. Heimilt er að veita lán til sérnáms erlendis verði
hliðstætt nám ekki stundað á íslandi, enda sé um nægilega veigamikið nám að ræða
að því er varðar eðli þess og uppbyggingu, námslengd og starfsréttindi.
Umsóknarfrestur.
Námsmenn eru sérstaklega hvattir til að sækja um námsaðstoð að minnsta kosti tveim-
ur mánuðum áður en nám hefst. Hver umsókn gildi', fyrir eitt námsár eða það sem eftir
er af námsárinu þegar umsókn er lögð fram. Eigi er veitt aðstoð til framfærslu á tíma
sem liðinn er þegar útfylltri umsókn er skilað.
Námsmenn, sem hefja lánshæft nám í haust, eiga rétt á láni að loknu fyrsta misseri,,
enda hafi þeir lagt inn umsóknina áður en nám hefst að hausti og skilað 75% af full-
um námsafköstum á fyrsta misseri.
Eftir 1. mars 1988 verður ekki tekið við umsóknum um almenn námslán vegna yfir-
standandi námsárs.
hiklaust meðal betri skálda.
1984 kom út á vegum Skuggsjár í
Hafnarfirði tveggja binda útgáfa á
ljóðum Páls, ekki þó heildarútgáfa.
Um hana hefur séð, valið efni, ritað
formála og skýringar Sigurborg
Hilmarsdóttir. Þetta eru fallegar
bækur en ekki dæmi ég þetta verk
að öðru leyti. Útgáfusögu á ljóðum
Páls frá aldamótum til okkar tíma
læt ég líka án umfjöllunar að þessu
sinni. Ég vel í þáttinn með mínum
hætti. Það er ekkert venjulegt úrval.
Enginn vísnaþáttamaður kemst
hjá því að sækja í bækur Páls. Fyrir
mér hefur hann verið nokkurs konar
banki, þar sem ég veit að ég á vinum
að mæta, og oft gripið til einnar og
einnar stöku, stundum tveggja eða
þriggja í einu. En nú ætla ég að ger-
ast stórtækari.
Grímur Thomsen var eitt af höfuð-
skáldum landsins og samtímamaður
Páls, umdeildur mjög á þeim dögum.
Vel á við að minnast hans fyrst.
Þegar mín er brostin brá,
búið Grím að heygja,
Þorsteinn líka fallinn frá
ferhendurnar deyja.
Þorsteinn Erlingsson á helming
vísunnar en með honum og Páli var
mikil vinátta. Mörgum þótti hér
gæta óþarfa svartsýni og mótmæltu
sumir.
Hér kemur vísa til Þorsteins Erl-
ingssonar. Þar þakkar Páll fyrir bréf:
Feginn var ég frá þér
þessum fáu línum.
Bót við öllum meinum mínum
mér finnst liggja í orðum þínum.
Þetta er þríhenda hjá Páli. Þar
verða línur of langar fyrir blaðadálk
og þess vegna skipti ég oft fyrstu
ljóðlínunni. Eins fer ég með vísu sem
Páll sendi Jóni Ólafssyni bróður sín-
um:
Ég öfunda þig allra mest
af íslenskunni.
Um hana get ég sagt með sanni
það svipar til þín engum manni.
Það má sjá á þýðingum Jóns og
blaðagreinum að hann hefur mjög
vandað mál sitt en síðasta ljóðlínan
mun nú samt vera oflof. Nokkuð
ógætinn ræðumaður þótti Jón. Hann
þótti í öruggara sæti á skáldabekk í
samtíðinni en hálfbróðir hans. Nú
er Jón í óþarflega miklum skugga.
Skáldpresturinn Björn Halldórs-
son í Laufási við Eyjafjörð var einn
áf bestu vinum Páls. Milli þeirra fóru
mörg bréf og vísur. Hann dó 1882.
Páll orti:
Dauðans gekkstu fótmál fljótt
fyrr en nokkurn varði,
hjá Svöfu og Laufey sætt og rótt
sefur í Laufásgarði.
Síðan hef ég saknað þín,
sálin heitt þig tregar,
svo einatt hafa augu mín
ekki séð til vegar.
Athafnamaðurinn mikli, Tryggvi
Gunnarsson, útgerðarstjóri á Akur-
eyri, bankastjóri í Reykjavík, prests-
sonur frá Laufási, var líka góðvinur
Páls. Sýnishorn af vísum til hans:
Heilsan þrýtur,
þar af flýtur aftur,
að sitthvað bítur særða lund,
sjaldan lít ég glaða stund.
Ég er, Tryggvi,
oft svo hryggur allan daginn,
veit það guð, ég vildi feginn
vera kominn hinum megin.
Vísnaþáttur
Kvíði ég fuglakvakinu
þá kemur vorið.
Nú er heilsa og fjörið farið,
flöktir eins og ljós um skarið.
Nóttin græðir margt
sem mæðir mann á daginn,
lífs ég þræði veikur veginn,
verð því næði og svefni feginn.
Þær vísur, sem til viðbótar koma,
verða um höfundinn og kærustu
einkamál hans. 19. mars 1897 yrkir
hann:
Fram á mína lífsins leið
líta má ég hryggur.
Héðan af verður hún ei greið
hvernig sem hún liggur.
Páll var prestssonur og giftist ung-
ur merkiskonu sem þá var sæmilega
efnuð ekkja í góðri byggð á Austurl-
andi. En áður en hún var öll höfðu
tekist ástir með skáldinu og annarri
konu sem hann síðar giftist og átti
með börn. Aðeins einn sonur komst
til fullorðinsaldurs. Páll varð al-
þingismaður og umboðsmaður
konungsjarða. Hann dó fátækur í
skjóli bróður síns í Reykjavík. Ragn-
hildur kona hans lifði þar nokkru
lengur. Enn frá 1897:
Áður bar ég létta lund,
lék við hvern minn fingur.
Sjaldan glaða sé nú stund,
sannur vesalingur.
Varla hefur nokkurt íslenskt skáld
ort fleiri né fallegri vísur um konu
sína en Páll:
Ég skal kveða um þig
meðan augun kvika,
enda hrýtur stöku staka
stundum þó þau hætti að vaka.
Helga skal ég hugsanirnar
hverju sinni
og hegðan mína úti og inni
ævileið til gæfu þinni.
Engin fegri finnst þér kona
á fróni klaka
né yndislegri, að ég vona,
á að taka.
Jón úr Vör,
Fannborg 7, Kópavogi.