Dagblaðið Vísir - DV - 17.09.1987, Blaðsíða 12

FIMMTUDAGUR 17. SEPTEMBER 1987.
12
Hvað kostar heimilishaldið?
i
Vinsamlega sendið okkur þennan svarseðil. Þannig eruð þér orðinn virkur þátttak- |
andi i upplýsingamiðlun meðal almennings um hvert sé meðaltal heimiliskostnaðar |
fjölskyldu af sömu stœrð og yðar. |
I
Nafn áskrifanda________________________________________ j
i
Heimili________________________________________________ j
i
Sími___________________________________________________ j
i
Fjöldi heimilisfólks__________
Upplýsingaseðill
til samanburðar á heimiliskostnaði
Kostnaður í ágúst 1987:
Matur og hreinlætisvörur kr.
Annað kr.
________ __ Alls kr.
I
I
I
I
I
I
I
I
Heillaráð dv
Ljósir litir spara rafmagn
Ljósir litir spara rafmagn. Svo
sannarlega, því þú þarft minna ljós
í herbergi sem málað er í ljósum
litum heldur en dökku herbergi.
Einnig er gott að þurrka rykið,
sem vill safnast á ljósaperur, af og
til. Það gefur betra ljós.
Þá er líka gott að láta ofurlítið
af kölnarvatni í afþurrkunarklút-
inn. Þá ilmar herbergið þegar
kveikt er á Ijósinu.
Hvítari föt
Ef örlitlu af uppþvottavéla-
þvottaefni er bætt út í sápuhólfið
á þvottavélinni þegar hvít bómull-
ar- eða nælonföt eru þvegin verða
fötin miklu hvítari. Þetta á ugg-
laust einnig við um venjulegan
þvott, en fyrir alla muni farið var-
lega með þetta uppþvottaefni því
það getur verið stórhættulegt ef
það kemst í hendur á óvitum.
Salt í stéttina
Gott ráð er að strá salti í raufam-
ar á milli hellnanna í garðstéttinni.
Það kemur í veg fyrir að óæskileg-
ur gróður eins og arfi og gras
spretti.
Smyrjiö grillgrindina
Úðið feiti á grillgrindina áður en
hafist er handa við glóðarsteiking-
una. Það auðveldar þrif á grindinni
að matseld lokinni.
Burt meö mölkúlulyktina
Hægt er að ná mölkúlulykt úr
fötum með því að láta fatnaðinn í
þurrkarann með einu blaði af mýk-
ingarefni og rökum þvottapoka.
Látið þurrkarann ganga í ca 5 mín-
útur. Þá verður öll lykt á bak og
burt.
Risaísmolar
Ef þig langar að búa til risaís-
mola til þess að hafa í stórri
bolluskál er tilvalið að láta vatn í
muffinsform og frysta. Þá getur
líka verið sniðugt að láta einhvern
ávöxt í hvert form, t.d. vínber, jarð-
arber eða einhvern annan ávöxt.
Ávextir punta upp á bollur, hvort
sem þær eru áfengar eða ekki.
Samsetning 100 g af soðnum kartöflum og frönskum
SOÐNAR FRANSK- AR
Hitaeiningar 80 253
Hvita 1.4 g 3.8 g
Kolvetni 19,7 g 37.3 g
Fosfór 29 mg 72 mg
Kalsíum 4 mg 14 mg
Járn 0,3 g 0,9 mg
Natríum 3 mg 12 mg
Kalíum 330 mg 1020 mg
Magníum 15 mg 43 mg
Vítamín B, 0,08 mg 0,1 mg
b6 0.18 mg 0,18 mg
C 9 mg 10 mg
Þama má sjá svart á hvítu hvemig
næringargildiö breytist við að djúp-
steikja kartöflumar í feiti. Takið eftir
þeim gífurlega mun sem er á hitaein-
ingainnihaldinu!
SIÐAR Á ÆV
uppgötvar maður jafnvel að maður er alls
segir séra Rögnvaldur Finnbogason, prestur á
annars i
38. tbl, 49. árgangur. 1 7.-23. &
De Stsjí
Be/gmál
brtíöarinnar
Skeffíng
á skurð-
stofúnni
rieiðni
Skelfingá
skurðstofunni.
Rannsóknirsýna
að 85-90 prósent
þeirra sem gangast
' meiri
uppskurði hræðast
eða hugsanlegeft-
irköst hennar. ítar-
um
spítalahræðslu.
Ofurleiðni við hátt
dr Sverri Ólafsson
fortíðarinnar.
Kvartmíluklúbbur-
inn kitlar pinnann.
Madonna í
poppinu.
fylgir Vikunni.
Matreitt á
kínverska vísu í
Viku-eldhúsinu.
Vikan er hress
Vikan er blaðið
Vikan
HRESST BLAÐ VIKULEGA
Nú þurfa íslendingar að bregða und-
ir sig betri fætinum og vera duglegir
að borða kartöflur til þess að ekki
þurfi að henda þeim verðmætum sem
felast í bestu uppskeru um árabil. Það
er heldur ekki neinn vandi því kartöfl-
ur eru bæði hollar og góðar ef þær eru
matreiddar á réttan hátt.
Kartöflur eru heldur ekki fitandi
eins og margir halda fram. Það gegnir
hins vegar öðru máli þegar búið er
t.d. að steikja þær í feiti og þær orðn-
ar að „frönskum“ kartöflum. Þá eru
þær fitandi.
Þær drekka í sig fituna og i stað
þess að innihalda 80 hitaeiningar í
venjulegu soðnu ástandi innihalda
franskar kartöflur 253 hitaeiningar
(pr. 100 g). Annað næringargildi breyt-
ist einnig en þetta má sjá á meðf. töflu
sem við fundum í litlu kveri um kart-
öflur, gefið út af Iðunni.
Þar er einnig að finna ýmsan
skemmtilegan fróðleik um kartöflur
og sögu þeirra.
Kartöflur í 2 þúsund ár
Talið er að kartöflur hafi fyrst verið
ræktaðar í Andesfjöllum fyrir um það
bil 2 þúsund árum. Talið er að bændur
af Inkaþjóðflokki hafi þróað nýtt af-
brigði af kartöflunni er þeir fluttust
hærra og hærra í fiöllin. Þær kartöfl-
ur, sem við þekkjum í dag, eru
kynbættir afkomendur þessara stofna.
Spánverjar fluttu kartöfluna með sér
frá Vesturheimi um miðja 16. öld.
Kartöflum var tekið með mikilli tor-
tryggni í Evrópu og voru meira að
segja bannaðar í Frakklandi árið 1619.
Kartöflumar voru taldar valda holds-
veiki og meltingarkvillum. Rúmlega
100 árum seinna voru þær einnig
bannaðar í Skotlandi. Var það gert
vegna þess að kartöflur voru af ill-
ræmdri náttskuggaætt og ekkert á
hana minnst í Biblíunni!
Borðaðar með valdbeitingu
Þýskur kjörfursti dreifði kartöflum
til leiguliða sinna um miðja 18. öld og
þurfti að beita valdi til þess að fá fólk-
ið til þess að borða þær. Aflétta átti
hungursneyð í þýskri borg með því að
flytja þangað kartöflur. En jafnvel þá
neitaði fólk að borða þær.
írar voru eina Evrópuþjóðin sem tók
kartöflur snemma í sátt og urðu sífellt
háðari þeim. Er talið að kartöflur hafi
haldið lífinu í írum og þegar uppsker-
an brást vegna kartöflumyglu árið
1846 ríkti hungursneyð í landinu og
fiöldi fólks dó eða flúði land.
Um það leyti fóru Evropubúar að
læra að borða kartöflona. Kartöflu-
rækt jókst til muna á 19. öldinni. Á
síðari hluta 19. aldar lærðu Bretar að
steikja „franskar" kartöflur af Frökk-
um og þar með var kartaflan orðin
landföst í Bretlandi.
íslendingar hafa því tekið fljótt við
sér í kartöfluræktuninni því talið er
að fyrstu kartöflumar hafi verið rækt-
a' jc á Bessastöðum árið 1758. Var það
p-snskur barón, Frederich Wilhelm
Hastfer sem danska landsstjómin
sendi hingað til þess að leiðbeina ís-
lendingum um ýmislegt varðandi
búskap. Bjöm Halldórsson í Sauð-