Dagblaðið Vísir - DV - 14.12.1988, Qupperneq 12

12.
MIÐVIKUDAGUR 14. DESEMBER 1988.
Frjálst.óháÖ dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÖLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÓRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, SlMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugeró:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 800 kr.
Verð i lausasölu virka daga 75 kr. - Helgarblað 90 kr.
Fjárlög fyrir áramót
Það er ekki nýtt að handagangur sé í öskjunni á al-
þingi á þessum tíma árs. Sérstaklega á það við um af-
greiðslu fjárlaga. Tíminn frá miðjum október til jóla er
ekki langur, en það er sá tími sem alþingi og fjárveitinga-
nefnd hafa íj árlagafrumvarpið til meðferðar. Nú dróst
framlagning frumvarpsins fram í byrjun nóvember
vegna stjórnarskiptanna og var það eðlileg töf. Sam-
kvæmt stjórnarskránni og langri hefð er gert ráð fyrir
að fjárlög séu afgreidd áður en þing fer í jólaleyfi.
Spurningin er hins vegar sú hvort þessi tími sé ekki
orðinn of stuttur. Fjárlög verða viðameiri með hverju
árinu og þegar við afgreiðslu þeirra bætist mikill fjöldi
þingmála, staðfesting bráðabirgðalaga, tekjuöflunar-
frumvörp í tengslum við fjárlögin og mikil efnahagsum-
ræða er ekki við því að búast að þingmenn og þingnefnd-
ir hafi nægan tíma til að ganga vel og ítarlega frá öllum
endum fjárlaga. Tengist sú spurning við sumarleyfi
þingmanna og þá venju að hefja þingstörf tíunda októb-
er. Þinghald mætti að skaðlausu standa lengur yfir ár
hvert enda er fimm mánaða þinghald alltof stutt og er
arfleið frá fyrri tímum þegar þingmenn stunduðu flestir
hverjir önnur störf og þingmál voru færri og einfaldari.
Stjórnarskiptin í haust raska að vísu allri hefðbund-
inni vinnu við undirbúning og afgreiðslu á fjárlagafrum-
varpi en allajafna stendur kjörtímabil í fjögur ár og
þegar allt er með felldu á ekkert að vera því til fyrir-
stöðu að ríkisstjórn og fjármálaráðuneyti geti undirbúið
Úárlagafrumvarp með betri fyrirvara og haft það tilbúið
strax í ágúst. Þá ætti alþingi að hefja störf og þannig
gæfist betri tími til að ræða og skila frá sér fjárlögum,
sem mark er á takandi.
Þrátt fyrr skamman tíma og óeðlilegar aðstæður á
þessu hausti er það fráleitur kostur að fresta afgreiðslu
fjárlaga fram á næsta ár eins og sumum hefur dottið í
hug og raunar lagt til í yfirstandandi fjárlagaumræðu.
Ef þingið frestar afgreiðslunni á annað borð fram yfir
áramótin er aldrei að vita hvenær fjárlög verða sam-
þykkt. Það getur dregist von úr viti, allri stjórnsýslunni
og annarri starfsemi til óþurftar og óvissu. Það dregur
úr festu og seinkar ákvarðanatökum og rýrir það traust
sem almenningur hefur til alþingis og ríkisstjórnar.
Það er eðlilegt að stjórnarandstaða hverju sinni setji
fram skoðanir sínar á fjárlagafrumvarpi. Stjórnarflokk-
ar geta ekki ætlast til að stjórnarandstaðan hjálpi þeim
málum í gegn með atkvæðum sínum sem hún lýsir
andstöðu við. En stjórnarandstaðan á að sameinast
stjórnarsinnum í þeirri viðleitni að ljúka Qárlagaaf-
greiðslunni fyrir áramót. Hún á ekki að tefja fyrir þing-
störfum eða nýta sér veika stöðu stjórnarsinna í deildum
til að gera fjárlögin marklaus. Tekjuöflunarfrumvörpin
orka auðvitað tvímælis og stjórnarandstaðan getur haft
á móti einstökum skattaálögum, en fólk gerir sér grein
fyrir að sú tekjuöflun er á ábyrgð stjórnarinnar og það
er stjórnin sem tekur afleiðingunum af ijárlagagérð-
inni. Ekki stjórnarandstaðan. Stjórnarandstaðan ber
hins vegar sameiginlega ábyrgð á því að alþingi taki
hlutverk sitt alvarlega.
Það er engum til góðs að afgreiða marklaus fjárlög
og það er heldur engum til góðs að fella ríkisstjórnina
eins og á stendur. Þjóðin þarf á allt öðru að halda held-
ur enn einni stjórnarkreppunni. Það er ærið nóg að
hafa efnahagskreppu þótt stjórnarkreppa bætist ekki
við. Með vorinu koma tímar og koma ráð.
Ellert B. Schram
Mælirinn fylltur?
Ég hef fyrir löngu lagt af að ergja
mig yfir dómum einstaklinga og
íjölmiðla um embættisstörf mín.
Þeir hafa oftast verið þannig að
mér hefur best vegnað með því að
láta þá sem vind um eyru þjóta.
En orð hafa mátt þess er mælir.
Helgi Seljan er landskunnur maður
og hefur virðingu þeirra er til hans
þekkja. Grein Helga, er birtist hér
í blaðinu sl. miðvikudag, knýr mig
til svara.
í nefndri grein víkur Helgi að
setu minni í nefnd sem skipuð var
samkvæmt bráðabirgðaákvæðum
áfengislaganna og á að gera tillögur
er stuðlað gætu að því að draga úr
heildarneyslu áfengis. Jafnframt
víkur Helgi að starfi mínu sem for-
stjóra Áfengis- og tóbakseinkasölu
ríkisins. Ég skil grein Helga þannig
að hann telji mig ganga þvert á þau
markmið sem mér sé ætlað að ná
í störfum mínum með því að halda
uppi „illa dulbúnum áfengisá-
róðri“ ug draga að sjónvarps-
myndavélum „einhvern þýskan
þefara", sem „stóð slefandi yfir
menningarlegum vínglösum..."
Þessum ummælum Helga uni ég
illa en get tekið undir flest annað
er lesa mátti í grein hans.
Hver á að skóla starfsmenn?
Þau tvö og hálft ár, sem ég hef
gegnt starfi forstjóra ÁTVR, hef ég
tekiö á móti fjölda gesta. Flestir
þeirra koma tii fundar við mig til
að bjóða vín eða tóbak. Þeir hafa
komiö sér upp safni háfleygra orða
um ágæti vöru þeirrar, sem fram
er boðin, og mælist þeim oft svo
vel aö jafnt mér sem þeim er það
ráðgáta undir lok viðræöna hvers
vegna þessi gæðavara skuli ekki
fyrir löngu komin í allar verslanir
ÁTVR.
Gestir mínir láta sér ekki nægja
að greina frá fágætu bragöi og ljúf-
um ilmi. Þeir hafa einnig umboð
almennings upp á vasann, sem
krefst þess að fá einmitt þessa teg-
und keypta, svo og skilríki um að
hér sé rétta tískuvínið eða vindl-
ingarnir er leiöa muni íslenska
þjóð frá kothætti til heimsmenn-
ingar. Það er ekki ég einn sem nýt
þessara heimsókna. Verslunar-
stjórar ÁTVR eru ekkert afskiptir
hvað þessar heimsóknir varðar og
ekki heldur starfsmenn búöanna.
Áfengis- og tóbaksverslunin mun
selja vörur fyrir rúma 7 milljarða
króna á ári því er senn lýkur. Var-
an er dýr og útgjöld neytandans
mikil. Ég tel að viðskiptavinir
ÁTVR eigi heimtingu á að fá þær
upplýsingar um þann varning, sem
þeir eru að kaupa, sem unnt er að
láta í té og alls ekki lakari upplýs-
ingar en kaupmanni, er selur fatn-
að eða byggingarvörur, er ætlað að
veita. En til þess að unnt sé að
miðla upplýsingum um áfengi og
tóbak þarf þekking aö vera til stað-
ar. Á sú þekking að koma frá áður-
nefndum gestum okkar, umboðs-
mönnum eða á ÁTVR aö skóla sína
starfsmenn?
Smökkun, ekki drykkja
Ég hef þann metnað að það sé
ÁTVR sem veita eigi starfsmönn-
um sínum þá vöruþekkingu sem
nauðsynleg er í starfi. Það var því
ÁTVR sem fór þess á leit við Sam-
band þýskra vínútflytjenda að það
legði til mann er flutt gæti fyrirlest-
ur fyrir verslunarstjóra fyrirtækis-
ins um þýsk vín. Sambandið sendi
hingað dr. Frans Werner Michel,
forstjóra útflutningsdeildar sam-
bandsins.
Erindi hans fjallaöi um vínhéruð
Þýskalands, vínberjategundir,
framleiðsluaðferðir og afrakstur
þessarar starfsemi, vínin. Smökk-
uð voru 15 vín með þeim hætti sem
smakka á vín til að þekkja þau, en
ekki til að drekka þau. Dómar um
hvað væri gott eöa vont voru ekki
felldir, heldur vakin athyglí á sér-
kennum hverrar og einnar tegund-
ar og að hverju skyldi hugaö teldu
viðskiptavinir vín ekki þeirra gæða
Kjallariim
Höskuldur Jónsson
forstjóri Áfengis- og
tóbakseinkasölu rikisins.
er þeir hefðu vænst. Ég tel það sam-
dóm allra, sem tóku þátt í nám-
skeiði þessu, að þar hefði verið veitt
fræðsla en ekki rekinn áróður. Það
er langt í frá að ég skammist min
fyrir frumkvæöið. Miklu heldur
kitlaði það metnaö minn að fjöl-
miðlar skyldu gefa þessum gjörð-
um mínum gaum. Hins vegar stýri
ég ekki myndavélum fjölmiðla eða
orðum fréttamanna. Þaö er vístnóg
að bera ábyrgö á eigin orðum.
Mér þykir þaö afleitt að verið sé
að blanda saman framkomu minni
sem forstjóra ÁTVR og setu minni
í nefnd „sem fjalla á sérstaklega
um vernd gegn vá áfengisbölsins".
Það læðist að mér aö verið sé að
koma því inn hjá lesendum að for-
stjóri ÁTVR og aðrir starfsmenn
þess fyrirtækis megi aldrei fjalla
um störf sín nema með grátstaf í
kverkum. Og það er ekki Helgi einn
sem ýtir undir þá skoðun.
Afþreyingarefni
í skammdegi
Nýlega barst mér bréf frá heil-
brigðisráðherra þar sem hann
framsendir mér til fróðleiks svo-
fellt bréf dags. 10. nóv. 1988, er hon-
um barst frá Áfengisvarnaráði.
Nýverið hefur verið skipuð
nefnd til „að gera tillögur er
stuðlað gætu að því að draga
úr heildarneyslu áfengis".
Um svipað leyti og sú nefnd
hefur störf tekur ÁTVR upp þau
nýmæli að boða útsölustjóra
sína til samkvæmis í Reykjavík
þar sem hlýtt er áróðri þýskra
vínframleiðenda um leið og
bergt er á veigum þeirra. Og
auðvitaö bregðast ýmsir fjöl-
miðlamenn við eins og þeir hafa
vit og/eða innræti til. Herleg-
heitunum er sjónvarpað eins og
um menningarviðburð sé að
ræða. Eðlileg ályktun barna og
unglinga: Áfengi í þýsku hvít-
víni er hin ákjósanlegasta
neysluvara.
Svo vill til að þetta er ekki í
fyrsta sinni sem þýöverskir
vínsalar reyna að koma fram-
leiðslu sinni í lóg meðal nor-
rænna manna. Seint á tólftu öld
skipaði Sverrir konungur Sig-
urðarson þýskum áfengis-
pröngurum brott úr Björgvin.
Skyldu þeir engu týna nema líf-
inu ef þeir hypjuðu sig ekki
heim. - Tæpast virðist sem sé
um aukinn skilning á áhrifum
þessa vímuefnis að ræða frá því
á dögum Sverris, a.m.k. ekki
meðal ráðamanna ÁTVR. Og
öllu slappari er áfengismála-
stefnan nú gagnvart vínsölulýð
þýskum en á öld Sturlu í
Hvammi.
Það er afar ódýrt forvarnar-
starf að hætta þessum leik og
öðrum slíkum sem stuðla að því
að varpa fölskum dýrðarljóma
á þetta lögleyfða vímuefni. Eng-
in skynsamleg rök mæla með
slíkri starfsemi á ofanverðri 20.
öld. Þar á ofan er vínsmakk
bæði hlálegt og skoplegt fyrir
sjónum þeirra sem eitthvað vita
um tilraunir er gerðar hafa ver-
ið vestan hafs og austan, í þá
veru að kanna hvort „vínsér-
fræðingar" þekki í raun áfeng-
istegundir á bragði og lykt ein-'
um saman. Komið hefur í ljós
að jafnvel „frægir vínsmakkar-
ar“ þekkja ekki „gæðavín“ frá
ómerkilegu heimabruggi ef þeir
bragða á veigunum með bundiö
fyrir augu.
Hitt má ekki heldur gleymast
að það er vafasöm hagspeki að
hyggjast auka tekjur ÁTVR
með því að stuðla að meiri
drykkju en fyrir er í landinu
því að öll rök hníga að því að
fyrir hverja krónu sem í ríkis-
kassann kemur vegna áfengis-
kaupa streymi úr þeim sama
kassa a.m.k. þrjár slíkar vegna
þeirra aíleiðinga sem neysla
þessa efnis veldur.
Áfengisvarnaráð leggur
áherslu á, hæstvirtur ráðherra,
að þessi ríkisstofnun, ÁTVR,
láti af vafasamri kynningar-
starfsemi sinni á vökvum sem
í er vímuefnið CH0H.
Virðingarfyllst,
Ólafur Haukur Árnason.
Þetta bréf birti ég hér af illri
nauösyn. Ég hafði ætlað að geyma
mér það til upplesturs á einhverri
árshátíðinni sem ég mun væntan-
lega sækja á næstunni. Það eitt af-
sakar að hafa þessa postula fáfræð-
innar á launaskrá hjá ríkinu að
þeir af og til senda frá sér bréf sem
geta orðið almenningi afþreyingar-
efni í skammdeginu.
Höskuldur Jónsson
„Þaö læðist að mér að verið sé að koma
því inn hjá lesendum að forstjóri ÁTVR
og aðrir starfsmenn þess fyrirtækis
megi aldrei fjalla um störf sín nema
með grátstaf í kverkum.“