Dagblaðið Vísir - DV - 09.09.1989, Qupperneq 14

14
LAUGARDAGUR 9. SEPTEMBER 1989.
Frjálst.óháÖ dagblaö
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÖNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JONAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, 105 RVlK, SlMI (1 )27022- FAX: (1)27079
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1000 kr.
Verð i lausasölu virka daga 95 kr. - Helgarblað 115 kr.
Umh verfis - umh yggja
Stofnun sérstaks umhverfisráðuneytis er ein allra
merkasta nýjungin í stjórnsýslu síðustu ára. Hún er
merki um, að við hyggjumst taka verndun umhverfisins
föstum tökum eftir langvinnt sinnuleysi. Vænta má, að
breytingin stuðli að góðu og betra íslandi.
Við þurfum að vinna vel að umhverfismálum, bæði
með starfi heima fyrir og með þátttöku í fjölþjóðastarfi
á víðara sviði. Út á við ber okkur að hvetja til eflingar
umhverfisáætlunar Sameinuðu þjóðanna eða jafnvel til
myndunar sérstakrar stofnunar til umhverfisforustu.
Við verðum eins og aðrar auðþjóðir að taka þátt í
kostnaði við verndun regnskóga, sem sjá jörðinni fyrir
jafnvægi milli súrefnis og koltvísýrings. Við verðum
einnig að taka þátt í kostnaði við stöðvun á notkun
úðaefna, sem eyða ózonlagi himinhvolfsins.
Okkur ber að taka af alefLi þátt í vörnum gegn áhrif-
um mannvistar á hitastig á jörðinni. Það kemur okkur
meira við en mörgum öðrum, af því að breytingar á hita
í hafinu geta flutt fiskistofna langar leiðir og raunar
hliðrað til ferli strauma á borð við Golfstrauminn.
Þá er okkur brýnt að stuðla að alþjóðlegu eða fjöl-
þjóðlegu samstarfi um að stöðva notkun úthafsins sem
ruslakistu fyrir hættuleg úrgangsefni. Við verðum að
koma í veg fyrir, að mengun hafsins hafi skaðleg áhrif
á fiskveiðar okkar, hornstein mannlífs á íslandi.
Hér heima fyrir er ótal verk að vinna. Við þurfum
að gera annað og meira en að reisa dælustöðvar til að
koma skolpi út í sjó og reisa böggunar- og urðunarstöðv-
ar til að koma sorpi niður í jörð. Við erum því miður
að fást við úreltar lausnir á þessum sviðum mengunar.
í staðinn ber okkur að reisa hreinsistöðvar til að
hreinsa skolpið, áður en það fer til sjávar. Ennfremur
er okkur skylt að koma á flokkun á sorpi, svo að endur-
vinna megi alla nytsamlega þætti þess, í stað þess að
urða það holt og bolt, eins og fyrirhugað er núna.
Verndun fiskistofna er ein veigamesta umhverfis-
verndunin. Við höfum þegar náð töluverðum árangri á
því sviði, enda skilja flestir hagsmunaaðilar, að bezt er
að fara að ráðum fræðinga og veiða minna en við vildum
veiða, svo að við eigum framtíð í fiskveiðum.
Sem betur fer hugsa fáir eins og forsætisráðherrann,
sem segist gera greinarmun á þörfum fiskistofna og
þörfum þjóðar. Hann var að halda fram þeirri skoðun,
sem felur dauðann í sér, að veiða megi of mikið núna
til að létta rekstur þjóðarbúsins á líðandi stund.
Annað mikilvægasta umhverfismáhð er að koma
landinu í ástandið, sem það var í við landnám þjóðarinn-
ar. Það kostar stórfé og verður þar að auki ekki gert
nema með algerri uppstokkun á skipulagi Landgræðslu
ríkisins, sem lítur núna á sig sem beitilandsstofnun.
Landgræðslan veldur ekki hlutverkinu, sem henni
er ætlað, því að hún er undir húsaga hjá landbúnaðin-
um. Þess vegna lætur hún rollukónga vaða uppi, eins og
í Mývatnssveit, sem illræmt er orðið. Brýnt er, að nýtt
ráðuneyti leiðrétti kompásskekkju Landgræðslunnar.
Fyrirhugað átak í skógrækt á Fljótsdalshéraði og víð-
ar er einnig viðamikið umhverfismál. En mikilvægt er,
að sú hugsjón verði ekki misnotuð til að búa til enn
eitt spillingarkerfi hins opinbera, þar sem kvígildum er
raðað á ríkisjötuna undir yfirskini fagurrar iðju.
Þessi dæmi sýna, að mörg og brýn verkefni bíða eftir
nýja umhverfisráðuneytinu, sem á að vera í fararbroddi
vamar og sóknar í umhyggju okkar fyrir umhverfinu.
Jónas Kristjánsson
Yfirgefnir mar-
onítar aðvörun
til ísraels
Bein og opinber afskipti Bandaríkj-
anna af stjórnmálaátökum innan-
lands í Líbanon hófust í júlí 1958
þegar bandarískar landgönguliöa-
sveitir þrömmuöu á land á baö-
ströndinni við Beirút að skipan
Eisenhowers forseta. Erindi þeirra
var aö styðja við bakið á Camille
Chamoun, þáverandi forseta Líb-
anons, sem áformaði að sækjast
eftir endurkjöri þvert ofan í stjórn-
lagaákvæði sem mæla fyrir um að
enginn skuh gegna forsetaembætti
tvö kjörtímabil í röð.
Chamoun var fyrir stjórnmála-
öflum hhðhollum Bandaríkjunum,
en gegn honum stóðu vinstri menn
í hópi kristinna af kirkju maroníta,
sem leggja skulu til forseta Líban-
ons, og múslímar, margir hverjir
haihr undir Nasser og stefnu hans.
Þetta var sama sumarið og Bagdad-
bandalagið, sem Dulles utanríkis-
ráðherra Eisenhowers hafði
kiambrað saman með miklum erf-
iðismunum, splundraðist við
stjórnarbyltinguna í írak. Þótti
Dulles mikið við liggja að afstýra
því að stjórnmálaöfl hhðhoh arab-
ískri þjóðemisstefnu kæmust hka
th valda í Beirút, þá fjármála- og
menningarmiðstöð arabaheimsins.
Niðurstaðan varð, fyrir tilstilh
bandarískra stjórnarfulltrúa sem
skákuðu í skjóli landgönguliða-
sveitanna, að Fuad nokkur Chehab
var dubbaöur til forseta, en
Chamoun réð áfram mestu á bak
við tjöldin. Að svo búnu fóru land-
gönguliðarnir bandarísku á brott,
en th þeirra atburða, sem þarna
gerðust, má rekja þá heiftúðugu
flokkadrætti í Líbanon sem nú hafa
getið af sér fjórtán ára boigara-
styrjöld mihi síbreythegra fylkinga
trúflokka, stjómmálahreyfinga og
ættbálka, svo að segja má að allir
hafi þeir einhvem tíma barist gegn
öhum. Við bætist svo erlend hern-
aðaríhlutun frá Sýrlandi og ísrael.
Þar kom svo í síðustu viku að
fuhtrúar Bandaríkjastjórnar yfir-
gáfu Líbanon með öhu. John
McCarty sendiherra og starfshð
flaug með þyrlum til Kýpur og það-
an heim að boði Bush forseta. Tals-
maður Bandaríkjaforseta kvað
ástæðuna fyrir rýmingu sendiráðs-
ins vera þá að hann teldi sendiráðs-
fólkið ekki óhult lengur fyrir mar-
onítunum í Austur-Beirút, sem
mánuðum saman hafa háð stór-
skotaliðsorrustur við Sýrlendinga
og líbanska bandamenn þeirra í
vesturhluta borgarinnar.
Síðasti þátturinn í harmleik Líb-
ana hófst í mars í ár þegar Michel
Aoun hershöfðingi lýsti yfir stríði
á hendur Sýrlandsher og setti sér
það mark að hrekja hann frá Lí-
banon. Aoun er yfir herforingja-
stjórn sem maronítar settu á stofn,
eftir að kjör nýs forseta Líbanons
fór út um þúfur. Töldu maronítar
forsetaefni of hahan undir Sýrlend-
inga, og gerðu þingfund óályktun-
arhæfan með því að sækja hann
ekki. Síðan gera tvær ríkisstjórnir
tilkall til valda í Líbanon, Aoun og
hans menn með aðsetur í Austur-
Beirút og leifarnar af fyrri stjórn
undir forsæti Selim Hoss í vestur-
hluta borgarinnar.
Frá því Aoun skar upp herör gegn
Sýrlandsher hefur Beirút verið
verra víti en nokkru sinni fyrr.
Dögum oftar hafa stórskotahðs-
sveitir látið kúlum úr fallbyssum,
sprengjuvörpum, skriðdrekum og
eldflaugarörum rigna yfir borgar-
hverfi á valdi andstæðinganna af
handahófi. Af óbreyttum borgur-
um hafa 700 fahið og særðir skipta
þúsundum. Hver sem vettlingi get-
ur veldið flýr borgina og þeir sem
Erlend tíðindi
Magnús Torfi Ólafsson
hvergi komast hírast í sprengju-
byrgjum flestar nætur og margan
daginn.
Aoun hershöfðingi getur aldrei
hafa gert sér í hugarlund að her
maroníta væri fær um að sigra
sveitir Sýrlendinga og líbanskra
bandamanna þeirra sem í eru átján
stjórnmálasamtök vinstri. manna
og múslíma, hver með sínar bar-
áttusveitir. En hann gerði ráð fyrir
að með því að láta skerast í odda
Michel Aoun, yfirhershöfðingi í Austur-Beirút, átelur framkomu Banda-
ríkjastjórnar gagnvart Líbanon.
væri unnt að virkja umheiminn til
afskipta af vopnaviðskiptunum í
Líbanon sem orðið gætu málstað
maroníta th framdráttar. Þar koma
til greina Arababandalagið, Sam-
einuðu þjóðimar og stórveldin
hvert um sig. Raunin hefur orðið
sú að Arababandalagið, Samein-
uðu þjóðirnar, Frakkland og Sovét-
ríkin hafa sent sendimenn á vett-
vang og reynt að koma á friði, eða
að minnsta kosti vopnahléi. En
Bandaríkin, sem maronítar hafa
htið á sem sérstakan verndara
sinn, hafa ekki hreyft hönd né fót.
Framkvæmd samþykktar Örygg-
isráðsins um vopnahlé strandar á
því að Sýrlendingar krefjast jafn-
framt alþjóðlegs eftirlits með að
vopn séu ekki flutt sjóleiðis til
hafnarborgar aðila á ströndinni
beggja vegna við Beirút.Þá leið
hafa Aoun og hans mönnum hing-
að th borist vopn og skotfæri frá
íraksstjóm, erkiíjanda Sýrlands-
stjórnar meðal arabaríkja.
Eftir að Francois Scheer, ráðu-
neytisstjóri franska utanríkisráðu-
neytisins, og Gennadi Tarasof, einn
af aðstoðarutanríkisherrum Sovét-
ríkjanna, höfðu hvor í sínu lagi
farið erindisleysu fram og aftur
milli Damaskus og Beirút í viöleitni
th að bera sáttarorð á milli, lét
Aoun hershöfðingi reiði sína bitna
á Bandaríkjunum. Hann lýsti yfir
að Bandaríkjamenn hefðu beinlínis
sphlt fyrir friðarviðleitni þeirra
Scheers og Tarasofs.
Leiðtogi maroníta kveðst nú sjá
að afskipti Bandaríkjanna í Líban-
on hafi frá upphafi stuðlað að
klofningi með þjóðinni og innan
hersins. Nú sé svo komið að Banda-
ríkjastjórn sé reiðubúin að nota
Líbanon sem skiptimynt til að
koma fram víðtækari áformum sín-
um í löndunum fyrir botni Miðjarð-
arhafs. Hún sé fús að gefa Sýrlandi
og ísrael fijálsar hendur th að
skipta Líbanon á milh sín, gegn því
að þessi ríki fallist á friðargerð á
svæðinu öhu undir bandarískri
forustu.
Heiftaryrði Aouns í garð Banda-
ríkjanna urðu til þess aö fylgis-
menn hans settust um víggirta
sendiráðsbygginguna, með þeim
afleiðingum að ekki þótti óhætt
annað en rýma hana. Er þar með
fullnað undanhaldið sem hófst þeg-
ar sendiráðið var flutt frá Vestur-
Beirút árið 1983. Hafði það þá orðið
fyrir tveim bhsprengjum. Var önn-
ur tímasett þegar allir helstu njósn-
arar bandarísku leyniþjónustunn-
ar CIA í löndunum fyrir Miðjarðar-
hafsbotni sátu á ráðstefnu í sendi-
ráðsbyggingunni. Fórst meirihluti
hópsins.
Eftir slíka reynslu og bana hálfs
þriðja hundraös landgönguliða í
búðum við Beirútflugvöll af völd-
um enn einnnar bílsprengju sama
ár er kannske ekki furöa þótt
Bandaríkjastjóm sé orðin hvekkt.
Hvað sem líður sakargiftum Aoun
hershöföingja er ljóst að hún hefur
í raun afskrifað Líbanon.
Tvær samverkandi stórpólitískar
ástæður geta legið til þess að sú
afstaða er nú látin koma skýrt í
ljós. Menn í Washington telja það
trúlega hollt fyrir ísraelsstjórn að
sjá hversu fariö getur fyrir banda-
rískum skjólstæðingi við Miðjarð-
arhafsbotn ef hann ofmetnast og
hyggst fara sínu fram á eigin spýt-
ur. Sömuleiðis er enn sem fvrr eitt
meginmarkmið Bandaríkjanna á
svæðinu að endurnýja sambandið
vib íran, og í þeirri viðleitni skiptir
miklu að eiga hönk upp í bakið á
Sýrlandi, eina bandamanni írans
meðal arabaríkja.