Dagblaðið Vísir - DV - 31.07.1990, Blaðsíða 15

ÞRIÐJUDAGUR 31. JÚLÍ 1990.
15
Aðlögun okkar að EB
Möguleg aðild íslands að Evr-
ópubandalaginu er mál málanna
um þessar mundir. Margir finna
sig knúna til að skrifa um þetta
mál í blöðin, og er það til marks
um að þeir átta sig á alvöru þess.
En menn spyrja sig hvað þeir
geti gert í málinu. Er undirritaður
engin undantekning þar á. Því vil
ég reyna að leggja máhð fyrir í
heild eins og ég held að það horfi
við frá sjónarmiði hins hjálpfúsa
borgara.
Fyrsta stig: Vandinn viður-
kenndur
Kjami málsins er kannski sá að
þátttaka í Evrópubandalaginu get-
ur leitt til þess að íslendingar verði
að deila fiskimiðum sínum með
öðrum þjóðum. Greinilegt er að það
gæti lagt efnahag okkar í rúst,
nema á móti kæmu hagstæð við-
skiptakjör innan bandalagsins sem
vægju þetta tap upp. Ljóst virðist
að þau yrðu að vera mikil til að
vega upp tapið.
Við kunnum betur að standa vörð
um fiskimið okkar en að stunda
efnahagspólitík á erlendri grund.
Best væri því að halda óbreyttu
ástandi því ólíklegt virðist við
fyrstu sýn að htið land sem ísland
gæti bætt hag sinn á að fara í valda-
samflot með stórþjóðum. Betri er
fugl í hendi en tveir í skógi.
Þó er það svo aö meirihluti fisk-
markaðar okkar er í EB-löndum
og það gæti komið okkur á kné
efnahagslega ef við misstum þá
markaði óbætta. Því verður að
semja um einhvers konar mála-
miðlun við Evrópubandalagið.
Hiutverk sérfræðinga og
fjölmiðla
Þetta er staðan í dag í stuttu
máh. Allir virðast sammála um að
milliveg verði að finna í samskipt-
um við EB. Á núverandi stigi er
KjaUarinn
sakir upplýsingaskorts heldur
kemur það í hlut utanríkisþjón-
ustunnar. Einnig hafa sérfræðing-
ar í Háskólanum sumir gert gagn-
legar úttektir þar um.
Fjölmiðlar gætu þó undirbúið
framtíðarumræður með því að
segja meira frá skoðunum almenn-
ings í núverandi EB-löndum á mál-
um eins og hagræðingu í land-
búnaði og samskiptaörðugleikum
þjóða vegna nánara sambýhs.
EB-löndum, og þannig þroskað
skilning sinn á hvernig er að lifa í
EB-landi.
Næsta stig: Hlutverk
almennings
Næsta stig verður þegar hin
auknu samskipti við EB eru orðin
að veruleika. Ekki mun þurfa að
hvetja þá til skilnings og samstarfs
á hinum nýja vettvangi sem hafa
beinna hagsmuna að gæta, svo sem
Tryggvi V. Líndal
þjóðfélagsfræðingur
almenningur ekki í stakk búinn til
að koma með tillögur til úrbóta
„Þó er það svo að meirihluti fiskmark-
aðar okkar er í EB-löndum og það gæti
komið okkur á kné efnahagslega ef við
misstum þá markaði óbætta.“
Einnig getur almenningur nú
rætt um slíkt við ferðamenn frá
...

„Við kunnum betur að standa vörð um fiskimiö okkar en að stunda efnahagspólitík á erlendri grund,“ segir greinarhöfundur. - Landhelgisgæslan
að störfum.
kaupsýslumenn og utanríkisþjón-
ustuna.
Mikið verk verður hins vegar að
vinna við að útvíkka þjóðernisvit-
und almenning til að hún taki
meira tillit til EB-landa. Sýnist mér
að það komi mest í hlut fjölmiðla,
með fuhtingi stjórnmálamanna,
kennara og áhugamanna.
Árétting þjóðernishyggju
Næst verður boltinn hjá almenn-
ingi. Hann þarf að taka sjálfur þátt
í að árétta þjóðernishyggju sína, til
að laga hana að breyttum tímum.
Við munum trúlega gera meðvit-
aðra málræktarátak en áður þekkt-
ist, og endurvakning verður á þjóð-
lögum okkar og þjóðdönsum, th að
undirstrika sérstöðu okkar í aug-
um okkar sjálfra, sem og ferða-
manna og áhorfenda erlendis. -
Kórar, hljómsveitir, myndlist,
kvikmyndir og bókmenntir munu
einnig fá aukiö auglýsingagildi.
Ég held að þannig muni almenn-
ingur á skömmum tíma vinna úr
þeim vandamálum þjóðemis-
hyggju og sjálfsmyndar sem innrás
útlends vinnuafls og fyrirtækja
leiða til. Kannski jafnvel fyrir alda-
mótin 2000.
Tryggvi V. Líndal
Bréfkorn til Ronalds Kristjánssonar
Kæri Ronald. Fyrirgefðu hvað
þetta svar hefur dregist, en mér
þykir virðingarvert að menn nota
það frelsi sem blöðin bjóða og láta
þar í ljós álit sitt á málefnum hð-
andi tíma.
Einhver sagði: í öllum ríkjum
hafa menn rétt til að dreyma. Alltof
víða nær sá réttur ekki til tjáning-
arinnar. Annar sagði: Það er ekki
nóg að hafa frelsi, það þarf einnig
að kunna að ráðstafa því. Skortur
á upplýsingum lætur' undarlega í
eyrum okkar á öld ljósvaka og ann-
arrar tækni. Því miður gætir hans
víða.
Eignagleði
Jafnvel hér á landi gengur of
mörgum illa að átta sig á því sem
við öðrum blasir. Shkt sambands-
leysi má kallast undarlegt í ekki
stærra þjóðfélagi. Stundum tengist
þetta ólíkum markmiðum í lífinu.
Svo eru líka til menn sem telja sig
hafa fundið allan sannleika í einni
mauraþúfu.
Ég á ekki aðeins við þá sem virð-
ast trúa því í einfeldni að „lögmál
markaðarins" hafi leyst guð al-
máttugan af hólmi. Ég á ekki síður
viö þá sem telja frelsi og sjálfstæði
fyrst og fremst, ef ekki eingöngu,
efnahagsleg hugtök.
Samkvæmt því ritúali eru menn
ekki það sem þeir eru, heldur það
sem þeir eiga. Af þessu mun sprott-
ið nýyrðið eignagleði, sem eignað
er þeim merkilega menningar-
Kjallariim
Jón frá Pálmholti
formaður
Leigjendasamtakanna
stjóra Ragnari í Smára. Ég efast
ekki um að Ragnar hafi verið auð-
ugur, en viss er ég um að ekki var
allur hans auður öðrum sýnileg-
um.
Þér finnst þetta kannski undarleg
byrjun á bréfi og má það rétt vera.
En það er margt undarlegt í fleiri
hausum en kýrhausnum. Eins og
þú veist hafa staðið deilur um hús-
næðisstefnuna. Þar hafa einna
hæst hrópað gegn nýmælum for-
maður Sjálfstæðisflokksins og for-
seti Alþýðusambandsins og gengur
vart hnífurinn á milh.
Forsetinn sýnist vhja að fólkið
geti skuldað áfram eins og það hef-
ur gert án nýrra valkosta. Formaö-
urinn segir að húsnæðiskerfið sé
að hrynja, vegna þess að markaðs-
kerfi er innleitt í húsnæðisvið-
skiptum í staðinn fyrir opinberan
sjóð. Það er naumast furða þótt
bréfin byrji einkennilega á þvílík-
um tímum.
Tákn fyrir rétttrúnað
Ef einhver þekkir ekki tilefni
þessa bréfkorns, má rifja upp að
ég las vel skrifaða grein eftir þig í
Morgunblaðinu um gjaldþrotamál-
in, og gerði við hana nokkrar at-
hugasemdir er birtust í DV. Þú
sýndir mér þann heiður að svara
athugasemdunum.
Athugasemdir mínar voru þrjár.
Mér þótti vanta í mál þitt þessi at-
riði einkum: Kjaraskerðinguna,
ríkjandi húsnæðisstefnu og
ábyrgðarleysi lánveitenda. Þessi
atriði sýnast mér áberandi í gjald-
þrptamálum almennings.
Ég veit um of mörg dæmi þess
að ekki var gengið frá því að endur-
greiðsla láns væri tryggð, en lán-
taki einn gerður ábyrgur. Mér þótti
þú einblína um of á bruðl og sóun
fólks. Víst er slíkt til og alltof víða.
Virðingarleysi fyrir verðmætum er
löstur.
Sá átrúnaður hefur líka verið
boðaður á íslandi að menn skyldu
fórna sér fyrir hús. Það varð þjóð-
arsiður að taka lífeyrissjóðinn út
fyrirfram og breyta honum í höh.
Einbýlishúsið var gert að tákni fyr-
ir rétttrúnað. Þetta heitir víst
Kenndin kringlótt vömb hjá Guð-
bergi Bergssyni, en Dagur Sigurð-
arson nefnir það meðvitaða breikk-
un á rasskati.
Helsta orsök gjaldþrota alþýðu
er þó ekki bruðl og sóun. Kjörin
bjóða ekki slíkt ráðslag. Ég nefndi
sambandsleysi hér áðan, því mér
sýnist þú vera einn af mörgum sem
ekki hafa áttað sig á þeim breyting-
um sem hér hafa orðið síðasta ára-
tuginn. Draumurinn um húsið er
löngu orðinn að martröð og mar-
tröðin að dauða sumstaðar. Og þarf
ekki einbýlishús th.
Ummæli ráðherra
Jóhanna Sigurðardóttir félags-
málaráðherra lýsir ástandinu rétt
í grein sem birtist í Morgunblaðinu
5. júlí sl. Þar segir ráðherra orðrétt
m.a. „Láglauna- og meðaltekjufólk
sem þarf að greiða 30-40 þúsund
krónur í húsaleigu á mánuði á enga
möguleika’ á að leggja fé th hhðar
til íbúðarkaupa. Margir hafa því
þurft að kaupa íbúðir og fá allt lán-
að th þeirra kaupa. í sérstökum th-
vikum hafa kaupendur verka-
mannabústaðaíbúða getað fengið
allt íbúðaverðið lánað. Fjöldi þeirra
sem hafa þurft á þessum 100% lán-
um að halda hefur sífellt aukist, en
því miður hefur þetta í fjölmörgum
tilvikum ekki dugað th. Mörg
hundruö fjölskyldur hér á landi
hafa farið iha út úr þessum við-
skiptum, sem hefur leitt til gjald-
þrota og upplausnar á heimhum.“
Við þetta hef ég engu að bæta.
Það er rétt hjá þér að oft er húsa-
leiga ekki gefin upp. Leigjendur
hafa líka engan hag af slíku. Þeir
eru krafðir um skatt af leigufénu
.hvort sem er. Það má svo sem kaha
það bruðl og sóun að kaupa eða
leigja sér íbúð, þótt menn hafi ekki
efni á því. En hvað annað átti fólk-
ið að gera? Leggjast th svefns á
gangstéttunum?
Jón frá Pálmholti
„Það má svo sem kalla það bruðl og
sóun að kaupa eða leigja sér íbúð, þótt
menn hafi ekki efni á því. En hvað
annað átti fólkið -að gera?“