Dagblaðið Vísir - DV - 31.07.1990, Side 24

4
ÞRIÐJUDAGUR 31. JTJLÍ 1990.
Smáauglýsingar - Sími 27022
■ Sumarbústaöir
Seljum norsk heilsárshús, stærðir
24-102 fm. Verð frá kr. 1.280.000. Sýn-
ingarhús, myndir og teikningar fyrir-
liggjandi. Húsin eru samþykkt af
Rannsóknast. byggingariðn. R.C. &
Co hf„ s. 91-670470 og fax 91-670474.
■ Bflar til sölu
Einstakt tækifæri. Þetta hús er til sölu.
í því er svefnpláss fyrir 4 fullorðna og
2 böm, ísskápur, gaseldavél með 4
hellum og ofni, rennandi heitt og kalt
9* vatn, tvöfaldur eldhúsvaskur, sturta,
wc, handlaug, kynding með thermo-
stati, gott skápapláss, allt í topp-
standi, nýyfirfarið. S. 82120 frá kl.
9-15,670333 kl. 16-19,675450 e.kl. 20.
Volvo 740 GL '87, ekinn 55.000, dráttar-
krókur, spoilerar allan hringinn,
sportfelgur og ýmsir aðrir aukahlutir,
súpereintak, skipti ath. á ódýrari.
Uppl. í símum 92-68285 og 92-68282.
Elnn með öllu. AMC Honco J-10
pickup. Laredotýpa, sjálfskiptur,
vökvastýri, 360 vél, 4ra hólfa blönd-
ungur, flækjur, heitur ás, Crane
undirlyftur, 205 millikassi, Dana 44
að framan, AMC að aftan, drifhlutfall
5:13, no spin í báðum, 4 130 W kast-
arar, 108 ampera altemator, einnig
lagt fyrir fleiri aukaljósum, 40 rása
CB talstöð, loftdæla, rafm. í rúðum,
centrallæsingar, cruisecontrol, 40"
mudderar. Uppl. í s. 82120 frá kl. 9-15,
* 670333 kl. 16-19 og s. 675450 e.kl. 20.

OLYMPUS
Myndavélar
Frábær gæði
VÖNDUÐ VERSLUN
Chevrolet van, árg. ’79, húsbíll til sölu.
Uppl. gefur bílasala Toyota umboðs-
ins, sími 91-44733.
Mercedes Benz 207, disll, árg. '81.
Klæddur, með gluggum og vönduðum
sætum, hentugur bíll sem skólabíll,
sendibíll eða húsbíll. Já, hann er fjöl-
hæfur þessi. Til sýnis og sölu hjá Bíla-
sölu Matthíasar v/Miklatorg, símar
24540 og 19079 þar sem bílafjöldin er.
M. Benz 250 ’72, með góðri 6 cyl. vél,
beinskiptur, vökvastýri. Uppl. í síma
91-21464 á virkum dögum frá 9-12 og
13-17.
Saab turbo '86 m/öllu til sölu, verð 840
þús., stgr. 650 þús. Gangverð 1.050
þús. Uppl. í síma 91-30565.
Toppeintakll BMW 323i, árg. ’82, til
sölu, ekinn 98 þús. km,'verð 540 þús.
Uppl. í síma 39202 e.kl. 17.
Honda CBR1000F hjól, árg. '88, til sölu.
Skipti á ódýrara hjóli eða bíl koma
til greina. Verður til sýnis í bænum
næstu daga. Upplýsingar í síma
9821966 frá kl. 19. Jóhann.
Gabriel
HÖGGDEYFAR
STERKIR, ORUGGIR
ÓDÝRIR!

SKEIFUNNI5A, SIMI: 91-8 47 88
Meiming
Trúhneigðir íslending-
ar en ekki kirkjuræknir
Nýútkomin bók þeirra Bjöms Björnssonar, prófess- , ,
ors í siðfræði við guðfræðideild Háskóla Islands, og
Pétur Péturssonar, nýskipaðs lektors við félagsvís-
indadeild, er dæmi um þá miklu grósku sem er í rann-
sóknum viö Háskóla íslands nú um stundir. En jafn-
framt er útkoma bókarinnar kirkjusögulegur við-
burður, því aldrei áður hefur verið framkvæmd töl-
fræðilega marktæk könnun sem nær til allra helstu
þátta trúarlífs íslendinga. Gildi bókarinnar felst eink-
um í því að mjög ítarlega er lagt út af hinum forvitni-
legu niðurstöðum könnunarinnar og leitast við að
skýra þær í sem víðustu samhengi. Þeir Björn og Pét-
ur hafa áður skrifað greinar saman, og er greinilegt
að þeir vinna vel saman. Hafa þeir ótvírætt sýnt að
slík samvinna getur ekki síöur verið árangursrík hjá
hugvísindamönnum en raunvísindamönnum, en mun
sjaldgæfara er að hugvisindamenn skriíi greinar eða
bækur saman heldur en raunvisindamenn.
Ekki er annað hægt en að dást að hinum miklu af-
köstum Péturs Péturssonar. Ekki eru nema tæpir tveir
mánuðir liðnir frá því aö hann varði aðra doktorsrit-
gerð sína viö háskólann í Lundi þegar þetta merka rit
hans og Björns um Trúarlíf íslendinga birtist.
í Hagvangskönnuninni svokölluðu (1984), sem fjall-
aði um gildismat og mannleg viðhorf íslendinga, vakti
það mikla athygh hversu trúhneigðir íslendingar
kváðust vera. Sú niðurstaða er staöfest í könnun þeirra
Björns og Péturs sem framkvæmd var veturinn 1986-87
og náði til 1000 manna úrtaks. Trúaráhuginn birtist
m.a. í því hversu margir létu sér ekki nægja að svara
spurningunum 80 með því að krossa við einstaka svar-
möguleika heldur notuðu einnig tækifærið og út-
skýrðu svönn nánar með eigin orðum þegar boðið var
upp á það. íslendingar reynast vera í senn mjög bæn-
rækin þjóð og áhugasöm um trúmál. 28% þeirra sem
svöruðu sváðust t.d. biðja „Faðir vor“ daglega, tals-
vert stór hópur vill meira trúarlegt efni í fjölmiðlum,
en sá hópur er á hinn bóginn hverfandi sem telur að
þegar sé of mikiö af slíku efni.
Sú mikla trú sem könnunin bendir til að íslendingar
séu gæddir reynist hins vegar ekki skila sér í mikilli
kirkjusókn. Aðeins um 10% aðspurðra sækja kirkju
einu sinni eða oftar í mánuði.
Konur trúaðri en karlar, samt ekki kvenna-
listakonur!
í svipuðum útlendum könnunum hefur oft verið
sýnt fram á að konur eru trúræknari en karlar. Svo
reynist einnig vera hér á landi. Þannig biðja 43%
mæðra reglulega bænir með börnum sínum en aðeins
8% feðranna. 89% kvenna töldu guð vera til en 74%
karla o.s.frv. Þegar spurt var hvaða aðili hefði haft
mest trúarleg áhrif á svarandann kom á daginn að
langflestir bentu á móður sína í því sambandi þó jafn-
framt kæmi fram að dregið hafi úr áhrifum móðurinn-
ar, þ.e. að yngri svarendur nefndu hana ekki eins oft
og þeir sem eldri voru. En þrátt fyrir að konur séu
mun trúaðri en karlar þá bregður svo við að fylgjend-
ur Kvennalistans reynast vera þeir kjósendur sem eiga
minnsta samleið með kirkjunni. Kjósendur Kvenna-
listans skera sig mjög úr um viðhorf til trúmála, mið-
að viö aðrar kynsystur sínar. Höfundamir varpa fram
þeirri tilgátu í þessu sambandi að „konur, sem um-
hugað er um sérstöðu sína í þjóðfélaginu og vilji bæta
misrétti milli kynja á ýmsum sviðum, geri samtímis
upp hug sinn um trú og trúarstofnanir og hafni á því
sviði hinum hefðbundnu kvennaviðhorfum”. Annars
vekur það athygli að lítill munur er á hægri- og vinstri-
mönnum í afstööunni til trúmála, þó svo að þjóðkirkj-
an virðist eiga hlutfallslega fleiri stuðningsmenn með-
al hægri sinnaðs fólks og í miðju en á vinstri vængn-
um. Niðurstöðurnar eru trúverðugar, ekki síst þegar
svörin við spurningunni um hvaða flokk þátttakend-
umir kusu í síðustu kosningum eru borin saman við
úrsht í þeim kosningum. Frávikin reyndust ótrúlega
lítil.
Sérstaða íslendinga
í trúmálum
íslenska þjóðin hefur algjöra sérstöðu meðal frænd-
þjóðanna á Norðurlöndum hvað varðar trú á líf eftir
dauðann. Þó ekki sé um það fjallað sérstaklega á einum
stað í hverju sérleikur hinnar „íslensku trúar” sé fólg-
inn, þá fær lesandinn af ýmsu slíku að heyra. Auk
trúarinnar á líf eftir dauðann má nefna hversu stór
hluti (39,9%) þjóðarinnar álítur spíritisma og kristna
trú geta vel farið saman. Þar eimir enn eftir af áhrifum
sr. Haralds Níelssonar (1868-1928) prófessors, eins
áhrifamesta prédikara íslensku kirkjunnar á þessari
öld. Fleiri íslendingar reynast lesa Passíusálmana
heldur en Biblíuna, og bækur um dulræn efni eru mun
meira lesnar en Biblían. Útbreidd áheit á kirkjur eru
sömuleiðis meðal þess sem er sérstakt fyrir ísland.
Um 30% aðspurðra reyndust hafa heitiö á kirkjur, og
meðal elstu svarenda var meira en helmingurinn sem
hafði heitið á kirkjur. Kannski var ekkert atriði í niö-
urstöðum könnunarinnar sem kom mér eins mikið á
óvart og þetta. Þama hefði verið spennandi að fá meira
að heyra um sögulegar ástæður áheitanna á íslandi,
en það er bara eitt dæmið um að rannsókn þessi ætti
að virka sem hvati fyrir frekari rannsóknir á trúarlífi
íslensku þjóðarinnar. íslendingar reynast einnig hafa
sérstöðu gagnvart nágrannaþjóðunum hvaö varðar
íslendingar reynast vera í senn mjög bænrækin þjóð
og áhugasöm um trúmál.
Bókmeimtir
Gunnlaugur A. Jónsson
viðhorf til kynlífs og fjölskyldumála. íslendingar era
fúsir til aö viðurkenna fjölskyldugerðir og sambýlis-
hætti þótt ekki sé um hjúskap að ræða og jafnvel ekki
óvígða sambúð heldur en frændþjóðimar. Um ástæður
þessa fjallaði Björn Björnsson á sínum tima í doktors-
ritgerð sinni.
Eru íslendingar kristnlr?
Niðurstað þessarar könnunar hlýtur að vera sú að
íslendingar séu mjög trúaðir. Eðlilegt er að sú spurn-
ing vakni í framhaldi af því, hvort íslendingar séu
kristnir. Þeir Björn og Pétur glíma við þá spurningu
með því að beina athyglinni að nokkrum miðlægum
kristnum trúarhugmyndum og afstöðu þátttakenda til
þeirra. Sem dæmi má nefna hina sígildu spurningu
um hvern menn álíta Jesú vera. Þar skiptust svarend-
ur í tvo nokkuð jafnstóra hópa, þá sem játa hann sem
son guðs og frelsara, 44,5%, og þá sem kusu að lýsa
afstöðu sinni með því að merkja við svarið: Jesús er
einn af fremstu trúarbragðaleiðtogum sögunnar, 41%.
Varöandi hinar miðlægu kristnu trúarhugmyndir vek-
ur það óneitanlega sérstaka athygli hversu fáir játuðu
guðstrú sína með því merkja við valkostinn um guð
sem skapara. Sem sjálfstætt svar fékk það fylgi innan
við 3% svarenda og sem svar ásamt með öðrum fékk
það 17% fylgi. Þarna er þá á ferðinni 1. grein hinnar
postullegu trúarjátningar. Skýringin er vafalaust sú
að skilningur guðfræðinga á hugtökunum sköpun og
skapari hefur ekki komist til skila til almennings, sem
telur að með því að játa trú á skaparann sé hann aö
taka bókstaflega frásögn 1. Mósebókar um sköpun
heimsins á sex dögum og að taka hana fram yfir heims-
mynd náttúruvísindanna.
Telja höfundarnir að þeir hafi - þó með ýmsum fyrir-
vöram sé - afmarkað hóp manna sem skilji sig frá
öðram með því að tileinka sér kristin trúarsannindi í
mun ríkari mæli en aðrir. Þar sé um að ræða 35-J0%
svarenda. Hitt undirstrika höfundarnir að um það
megi svo endalaust deila hversu „vel“ kristinn þessi
hópur sé að eigin áliti eða annarra. En þótt hópurinn
sem endurspeglar grundvallaratriði kristinnar trúar-
kenningar í svörum sínum sé ekki stærri en þetta þá
birtist það ekki í neikvæðri afstöðu til þjóökirkjunn-
ar, eins og kannski mætti búast við. Fylgið við aðskiln-
að ríkis og kirkju reynist aðeins vera 4%! Er svo að
sjá sem fyrir mikinn meirihluta svarenda sé það álíka
fjarlægt að segja sig úr þjóðkirkjunni og að segja sig
úr þjóðfélaginu.
Áhugaverðustu kaflar bókarinnar fannst mér hinir
guðfræðilegustu; annars vegar um trúarhugmyndirn-
ar, sem áður var vikið að, og hins vegar um trú og
siðferði þar sem m.a. er sýnt fram á að gildi trúarinn-
ar hvað varðar siðferðilega leiðsögn fer minnkandi
eftir þvi sem „innihald” trúarinnar verður sundurleit-
ara og margræðnara. í heild er bókin, a.m.k. fyrir
áhugamenn um þessi málefni - og þeir virðast skv.
þessari könnun vera yfirgnæfandi meirihluti þjóðar-
innar - skemmtileg aflestrar, og þó ítarlega sé lagt út
af spurningunum þá vekur hún enn fleiri spumingar.
Hún hlýtur óhjákvæmilega að leiða til núkilla um-
ræðna. Hér hefur kirkjan fengið í hendur efnivið, sem
hún hefur aldrei haft áður, til aö meta stöðu sína á
raunhæfan hátt og að bregðast við því mati með nýjum
hætti.
Björn Björnsson og Pétur Pétursson
Trúarlif íslendinga
Ritröö Guöfræöistofnunar. Studia theologica islandica 3
Ritstjóri: Jónas Gíslason
Háskóli islands 1990
Gunnlaugur A. Jónsson