Dagblaðið Vísir - DV - 16.01.1991, Blaðsíða 14

14
MIÐVIKUDAGUR 16. JANÚAR 1991.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11,105 RVlK, SlMI (91 )27022 - FAX: (91)27079
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1100 kr,
Verð í lausasölu virka daga 105 kr. - Helgarblað 130 kr.
Fresturinn er úti
Klukkan fimm í morgun rann út sá frestur sem Sadd-
am Hussein hafði til að kalla her sinn frá Kúvæt. Frá
og með þessari stundu hafa Sameinuðu þjóðirnar heim-
ilað fyrir sitt leyti að hervaldi sé beitt gegn írak til að
frelsa Kúvæt úr ánauðinni. Við getum búist við stríði á
hverju augnabliki og umheimurinn stendur frammi fyr-
ir ægilegri átökum en orð fá lýst. Eyðingarmáttur vígvél-
anna hefur aldrei verið meiri. Eiturhernaður er mögu-
legur og mannslífum verður fórnað í meira mæli en
nokkur getur séð fyrir. írakar heyja heilagt stríð og
segjast ætla að berjast til síðasta mánns. Örþrifaráðin
eru mörg og miskunnarlaus undir slíkum kringumstæð-
um.
Á Vesturlöndum heyrast þær raddir að ekki eigi að
láta til skarar skríða. Bandaríkjamenn eru ásakaðir
fyrir vígahug og friðarsinnar segja að enginn málsfaður
sé svo heilagur að hann sé styrjaldar virði.
Enn og aftur skal ítrekað að þessa styrjöld hefur Sadd-
am Hussein sjálfur kallað yfir sig og þjóð sína. Hann
hefur vanvirt sjálfstæði annarrar þjóðar og lagt hana
undir sig. Hann hefur þurrkað sjálfstætt ríki út af landa-
kortinu. Honum hafa gefist mörg tækifæri til að afstýra
átökunum. Allt frá því í ágúst á síðasta ári hafa þjóðir
heims gert allt sem í þeirra valdi stendur til að telja um
fyrir honum. Bhðmæli, hótanir, tilboð og tilslakanir
hafa borist til einræðisherrans í Bagdad, gegn því eina
skilyrði að hann yfirgefi Kúvæt. Allir hafa lagst á eitt,
jafnvel hans nánustu stuðningsmenn. En allt hefur kom-
ið fyrir ekki. Þessi eini maður hefur storkað samfélagi
þjóðanna, gengið götuna til ills og neitað að hlusta á
bænir heimsbyggðarinnar um aðrar lausnir en þær ein-
ar sem honum þóknast.
Ef nú er gefið eftir gagnvart Saddam Hussein er jafn-
framt verið að gefa eftir í einu grundvallaratriði í til-
veru þjóða og ríkja. Þá er verið að segja Saddam Hus-
sein og öðrum blóðþyrstum einræðisherrum að þeir
geti komist upp með valdarán og yfirgang í framtíð-
inni. Þá er verið að kvitta upp á áform Saddam Hussein
um frekari útfærslu á veldi sínu, gefa honum tíma til
að vígbúast máttugri eitur- og eyðingarvopnum og í
rauninni að játa að samtakamáttur heimsbyggðarinnar
má sín lítils gegn einum gikk í veiðistöðinni.
Allir geta fallist á að styrjaldir séu siðlausar. En það
er sömuleiðis siðleysi að kyssa vönd vitfirringsins og
það siðleysi er mest að láta hann murka lífið úr ann-
arri þjóð án þess að hafast neitt að. Þau hernaðarátök,
sem menn horfast nú í augu við, hófust með innrás ír-
aka 1 Kúvæt í ágúst síðastliðnum. Þjóðir heims hafa
óskað þess að írak dragi her sinn úr hinu hernumda
landi og gefið Saddam Hussein frest sem rann út í morg-
un. Með árás á írak er verið að svara innrásinni þegar
ljóst liggur fyrir að einræðisherrann hefur skellt skoll-
eyrum við friðsamlegri lausn. Það er hann sem hefur
efnt til styrjaldarinnar, það er hann sem er að fórna
þjóð sinni á altari eigin drambsemi.
Þetta er hryggileg niðurstaða og dapurlegur dómur
um brjálsemi eins manns. Ef ekkert annað dugar en
vopnin til að kveða slíka menn í kútinn þá er óhjá-
kvæmilegt að beita vopnum. Vitfirringar mega ekki
stjórna heiminum. Ofbeldið má ekki sigra. Hinn fjöl-
þjóðlegi her bandamanna hefur réttinn, siðgæðið og
nauðsynina sín megin. Ef vitið ræður ekki yfir Saddam
Hussein þá verða vopnin að gera það.
Ellert B. Schram
„Fylgjast veröur náið með öllum íbúðasölum næstu áratugina til að hækka vexti á yfirteknum lánum," segir
greinarhöfundur.
Vaxtahækkun húsnæðislána:
Seinvirk aðferð
Áform eru um að hækka vexti á
lánum Byggingarsjóðs ríkisins.
Hækkunin verði á yflrteknum lán-
um við eigendaskipti íbúða. Það er
seinvirk aðferð sem hrekkur
skammt til bjargar sjóðnum. Yfir
20 ár tekur að hækka vexti á öllum
lánum. Samanlögð aukning á
vaxtagreiðslum verður einungis
Uðlega 500 milljónir næsta hálfa
áratuginn.
Umtalsverður hluti af hækkun-
inni verður auk þess greiddur úr
ríkissjóði því vaxtabætur kaup-
enda hækka til mótvægis. Aðferð-
inni fylgir aukin skriffinnska.
Fylgjast verður náið með öllum
íbúðasölum næstu áratugina til að
hækka vexti á yfirteknum lánum.
Byggingarsjóður
gjaldþrota?
Sérfræðingar, sem kannað hafa
stöðu Byggingarsjóðs ríkisins, eru
á einu máli um að hann verði gjald-
þrota innan tíðar ef ekkert verði
að gert. Að mati Ríkisendurskoð-
unar veröur til dæmis allt eigiö fé
sjóðsins uppurið eftir 15 ár; jafnvel
þótt útlánum verði hætt nú þegar.
Aukist framlag úr ríkissjóði ekki
telur Ríkisendurskoðun að hækka
verði vexti í 5% hið minnsta.
Stjórnmálamenn eru almennt sam-
mála um að fyrr eða síðar hljóti að
koma til vaxtahækkunar. Menn
greinir hins vegar á um hvemig
að hækkuninni skuli staðið.
Greiðslujöfnunin
Fyrir hálfum áratug voru á Al-
þingi samþykkt lög um greiðslu-
jöfnun fasteignalána sem eiga að
vemda lántakendur gegn áhrifum
af misgengi lánskjara og launa.
Greiðslujöfnun veldur því að þegar
lánskjaravísitala og vextir hækka
meira en launavísitala skerðast af-
borganir af lánum. Mismuninum
er bætt á sérstakan biðreikning,
sem greiðist aö loknum lánstíma.
Þessu fyrirkomulagi var komið á
þegar opinber stuðningur við hús-
næðiskaupendur fólst einkum í
niðurgreiðslu vaxta.
Með tilkomu vaxtabóta húsbréfa-
kerfisins breyttust hins vegar for-
sendur. Gert er ráð fyrir að fram-
vegis beri húsnæðislán markaðs-
vexti og opinber aðstoð berist í
gegnum skattakerfið sem vaxta-
bætur. Á meðan greiöslujöfnunin
er í gildi þyngist greiðslubyrði af
lánum Byggingarsjóðs ekki þó
vextir hækki. Mismunurinn leggst
á biðreikinginn og lengir lánstím-
ann. Hún kemur einnig í veg fyrir
að meira fé komi í sjóðinn þótt
vextir hækki.
Greiðslujöfnunin afnumin
Hækkun vaxta af lánum Bygg-
ingarsjóös á að auka íjárstreymi í
hann og koma í veg fyrir að eignir
brenni upp. Til þess að ná báöum
KjaUarirm
Stefán Ingólfsson
verkfræðingur
tekjuaukning ekki nema liðlega 500
milljónir; þar af 45 milljónir fyrsta
árið. Sjóðurinn greiðir á sama
tímabili sjálfur nálægt 15 milljarða
í vexti. Hann tapar á tímabilinu
tæplega 4 milljörðum þrátt fyrir
vaxtahækkunina! Hækkun vaxta
með þeim hætti, sem áður er lýst,
mun þvi hrökkva skammt. Áuk
þess má reikna með að drjúgur
hluti vaxtahækkunarinnar komi
beint úr ríkissjóði. Því valda vaxta-
bæturnar.
Vaxtabætur
Fjölskyldur, sem festa kaup á
húsnæði, fá vaxtabætur greiddar
úr ríkissjóði. Bæturnar nema
þeirri fjárhæð, sem kaupendur
greiða í vexti af fasteignalánum, að
frádregnum 6% af launum. Há-
„Sérfræðingar, sem kannað hafa stöðu
Byggingarsjóðs ríkisins, eru á einu
máli um að hann verði gjaldþrota inn-
an tíðar ef ekkert verði að gert.“
þessum markmiðum þarf að fella
greiðslujöfnunina úr gildi. Vcixta-
hækkunin ein tryggir að vísu eign-
ir sjóðsins en greiðslujöfnunin
veldur því að hún skilar sér ekki í
auknum aíborgunum. Biðreikn-
ingur greiðslujöfnunar hækkar aö-
eins og myndar innstæðu sem kem-
ur ekki til greiðslu fyrr en eftir
áratugi. Lánsfjárþörf Byggingar-
sjóðs minnkar því ekki þó eiginfjár-
staðan batni.
Til þess að leysa þennan vanda
hyggjast menn fella lög um
greiðslujöfnun úr gildi Við það
þyngist hins vegar greiðslubyrði
lánanna fyrir húsnæðiskaupendur.
Aukning á greiðslubyrði gæti oröið
allt að 55 þúsund krónum á ári'ef
vextir hækkuðu úr 3,5% í 5,0%. Til
þess að komast hjá því hefur verið
lagt til að vextir verði hækkaðir
þegar íbúðir skipta um eigendur.
Ekki verður þó séð að það dugi til
að bjarga fjárhag sjóðsins.
Vaxtahækkun á 20 árum
Árlega eru seldar fjölmargar
íbúðir með áhvílandi Byggingar-
sjóðslánum. Við eigendaskipti er
ætlunin að hækka vexti lánanna
og fella greiðslujöfnunina úr gildi.
Sú leið viröist vænleg við fyrstu
sýn en er þó mjög seinvirk og
þunglamaleg. Árlega seljast liðlega
5% allra íbúöa sem Byggingarsjóö-
urinn hefur lánað til. Samkvæmt
því tekur meira en 20 ár að hækka
vexti á öllum lánum sjóðsins.
Vaxtahækkunin skilar því litlu fé
í byrjun.
Fyrstu 5 árin verður samanlögð
mark vaxtabóta er þó liðlega 170
þúsund. Hluti af væntanlegri
vaxtahækkun Byggingarsjóðs rík-
isins verður greiddur með vaxta-
bótum.
Til þess að skýra það nánar má
taka dæmi: Fjölskylda með 150 þús-
und króna mánaðarlaun kaupir
íbúð með 4,5 milljón króna áhvíl-
andi Byggingarsjóðsláni. Hún fær
49,5 þúsund krónur í vaxtabætur
úr ríkissjóði. Ef vextir af láninu eru
hækkaðir úr 3,5% í 5,0% verður
fjölskyldan að greiða 67,5 þúsund
krónum hærri fjárhæð í vexti.
Vaxtabæturnar hækka hins vegar
um nákvæmlega sömu fjárhæð.
Fjölskyldan ber þess vegna ekki
kostnaðinn af vaxtahækkuninni
heldur ríkissjóður. Af þessu má
ráða að umtalsverður hluti af þeim
tekjum, sem Byggingarsjóður hef-
ur áf hækkun vaxta, verði greiddur
úr ríkissjóði.
Aukið eftirlit
Þá er enn ótalið að áðurnefnd
aðferð til vaxtahækkunar er mjög
þung í vöfum. Húsnæðisstofnup
verður að fylgjast náið með sölu
íbúðarhúsnæðis næstu áratugina.
í hvert sinn, sem íhúð er seld, verö-
ur að athuga hvort hækka þurfi
vexti af áhvílandi lánum. Áform
eru uppi um að loka gamla lána-
kerfinu fyrir almennum útlánum.
Engu að síður er ljóst að rekstur
kerfisins mun kosta umtalsverðar
fjárhæðir næstu áratugina.
Stefán Ingólfsson