Dagblaðið Vísir - DV - 27.12.1991, Qupperneq 28

8
V
FÖSTUDAGUR 27. DESEMBER 1991.
Þingmaður hvevra
er Árni Johnsen?
„Höfundur er einn af alþingis-
mönnum Sjálfstaeöisflokksins í
Suðurlandskjördæmi,“ segir um
Árna Johnsen í niðurlagi greinar
sem hann skrifar um sjómannaaf-
sláttinn í Morgunblaðinu 17. des-
ember síðastliðinn.
í greininni, sem er opið bréf til
sjómanna, heitir Árni því að beij-
ast með oddi og egg fyrir því að
sjómannaafslátturinn fái að halda
sér. Að loknum lestrinum fer mað-
ur að spyija sig hvort það væri
ekki réttara hjá Árna að titla sig
sem hagsmunagæslumann sjó-
manna í Suðurlandskjördæmi.
Augljóslega er hann á Álþingi til
aö gæta hagsmuna þessa ákveðna
hóps kjósenda en alls ekki þeirra
ailra.
Skattafsláttur sjómanna
er niðurgreiðsla á launum
Þegar Arni Johnsen berst fyrir
niðurgreiðslum á launum sjó-
manna (skattafsláttur þeirra er
ekkert annaö), þá gerir hann það á
kostnað annarra kjósenda í Suður-
landskjördæmi. Nauðsynlegt er að
kjósendur í kjördæminu átti sig á
þessu svo þeir viti hver stuðlar að
því að færa fé úr vasa eins þeirra
í vasa annars.
Enginn efast um heilindi Áma
Johnsen í þessu máli. Hann hefur
löngum verið betri en enginn þegar
kemur að baráttumálum sjó-
manna. Ekki skal heldur htiö fram
hjá því að í greininni í Mogganum
er Arni að skýra frá því hvers
KjaUaiinn
Ólafur Hauksson
blaðamaður
vegna réttlætanlegt er að skerða
sjómannaafsláttinn hjá þeim sem
vinna í landi. Þó það nú væri.
Árni segir um sjómannaafslátt-
inn að hann sé „hluti af hefðbundn-
um tekjum sjómanna vegna fjar-
vista frá heimili, þjónustu, félags-
lífi og öðru því sem landkröbbum
er daglegt brauð og það er valdbeit-
ing af verstu gráðu ef stjómvöld
ætluðu sér að skerða þannig kjör
einnar stéttar umfram annarrar."
Þetta er rangt hjá Áma. Sjó-
mannaafslátturinn er ekkert ann-
að en hefðbundin millifærsla að
hætti framsóknarmennsku þeirrar
sem stýrt hefur ríkisbákninu í ára-
tugi og unnið því mikið tjón. Ríkis-
stjóm Sjálfstæðisflokks og Alþýðu-
flokks, ríkistjórn Áma Johnsen,
hefur heitið þvi áð brytja þetta
kerfi niður, skera á núllifærslum-
ar og sjóöasukkið. Árna Johnsen
væri nær að vinna að þeim mark-
miðum heldur en að viðhalda mgl-
inu.
Röng mynd af
útgerðarkostnaðinum
Niðurgreiðsla ríkisins á launum
sjómanna gefur ranga mynd af
kostnaðinum við það að stunda
„Ef einhverjir geta ekki stundað sjóinn
1 framhaldi af því að sjómannaafslátt-
urinn verður felldur niður þá er ástæð-
an einfaldlega sú að útgerðin stendur
ekki undir sér. Þá verða aðrir að taka
við sem geta látið útgerðina borga sig
án niðurgreiðslna.“
„Auðvitað eiga sjómenn allt gott skilið fyrir þau verðmæti sem þeir færa
í þjóðarbúið. En þeir eiga aö fá þá umbun sina í launum, ekki í rikissyrk."
útgerð. Til lengdar kemur það
hvorki sjómönnum né landkröbb-
um til góða að stunda slíka milli-
færslu. Það nær heldur engri átt
að útgerð sem hefur yfir að ráða
svo til einu auðhndum íslands
skuh þurfa ríkisstyrk til að greiða
sínu fólki laun.
Ef einhverjir geta ekki stundað
sjóinn í framhaldi af því að sjó-
mannaafslátturinn verður fehdur
niður, þá er ástæðan einfaldlega sú
að útgerðin stendur ekki undir sér.
Þá verða aðrir að taka við sem geta
látið útgerðina borga sig án niður-
greiðslna.
Við sem vinnum í landi eigum
ekki að borga hálaunamönnum 1,5
milljarða á ári í niðurgreiddum
sköttum. Þeir geta unnið fyrir sín-
um tekjum sjálfir. Vinnuveitendur
þeirra eiga að greiða þeim launin,
þar með talda launauppbót vegna
fjarveru frá fjölskyldu, félagslífi og
öðrum þægindum landverunnar.
Auðvitað eiga sjómenn allt gott
skihð fyrir þau verðmæti sem þeir
færa í þjóðarbúið. En þeir eiga að
fá þá umbun sína í launum, ekki í
ríkisstyrk. Þeir eiga að greiða
skatta eins og allir aðrir. Annað er
óréttlæti og stríðir gegn stefnumið-
um Sjálfstæðisflokksins.
Ámi Johnsen fær vafalítið at-
kvæði sjómanna á Suðurlandi og
víðar vegna hagsmunagæslu fyrir
þá. Hvort hann á skhið atkvæði
hinna, sem borga brúsann, er ann-
að mál.
Ólafur Hauksson
Ráða Karíus og Baktus
stefnu menningarmála?
„Gerð’ ekki það sem mamma þín
segir þér, Jens!“
Getur verið að þessi fleyga setn-
ing bergmáli í erfiðum draumfór-
um þeirra óöfundsverðu manna
sem við kusum yfir okkur í síðustu
alþingiskosningum? Eru hollráð
reyndra ráðgjafa að engu höfð við
gerð fjárlaga fyrir árið 1992 þegar
leikhstarmál eru annars vegar? Er
það virkilega stefna ríkisstjómar-
innar í menningarmálum sem birt-
ist í þessum fjárlagathlögum? Bágt
er ef satt er.
Aðgát skal höfð
Við áhugaleikhúsfólk höfum orð-
ið vitni aö ýmsu þegar ríkið (það
er ég!) úthlutar framlögum sínum
(okkar), en nú er okkur nóg hoðið.
Nú mundum við sthvopnið sem
aldrei fyrr og krefjumst þess að
eftir orðum okkar sé tekið. Við er-
um þverpóhtískt afl, alhr stjórn-
málaflokkar hafa hag af því að okk-
ur sé gert th geðs. Við emm á óhk-
legustu stöðum og höfum víða áhrif
sem hingað th hefur ekki þótt þörf
á að beita - en svangur hundur
bítur!
Við störfum í litlum hópum, stór-
um hópum, í samtökum hags-
munafélaga og á landsvísu sem
Bandalag íslenskra leikfélaga. Sem
dæmi um nána samvinnu okkar
má nefna að þann 30. október sl.
vom stofnuð í ReyKjavík samtök
áhugaleikfélaga. Að þeim standa 8
kraftmikh leikfélög og markmiöið
með stofnun samtakanna er að
vinna að okkar málum sameigin-
lega, vinna áhugaleikhúsi á ný
verðugan sess í höfuðborginni og
við éigum jú öh sömu hagsmuna
að gæta, erum næstum öh peninga-
laus, húsnæðhaus o.s.frv. Önnur
leikfélög úti um land hafa einnig
stofnað með sér landshlutasamtök
KiaUariim
Vilborg Valgarðsdóttir
áhugaleikfélagi
og er ýmislegt gert í þeirra nafni
sem annars væri hklega ekki gert.
Við trúum því að við saman sigmm
en sundruð föllum.
Braggablús
Smásýnishom af dæmigerðu
leikfélagi á landsbyggðinni. Félagið
heitir Leikfélag Hólmavikur og á
heima í samnefndu þorpi við Stein-
grímsfjörðinn. Þar em búsettir um
400 manns og hefur leikfélagið á
undanfömum áram sett upp a.m.k.
eitt leikrit á vetri, stundum fleiri.
Fyrra verkefni vetrarins þetta árið
er bamaleikritið Karíus og Baktus
og því leikstýrir fyrrverandi for-
maður félagsins, dugnaðarforkur-
inn Jón Jónsson kennari.
Eftir áramótin er svo fyrirhugað
að setja upp verk sem frekar er
ætlað fullorðnum og hefur Hörður
Torfason verið ráðinn til að leik-
stýra. Það er metnaður allra leikfé-
laga, fjölmennra sem fámennra, að
geta ráðið til sín menntað og hæft
fólk til að koma' leikverkunum á
svið en líka að geta bjargað sér sjálf
ef svo ber undir. Félagið leggur
einnig gmnnskóla staðarins th
leiðbeinendur og leikstjóra úr sín-
um rööum, slíkt er algengt á lands-
byggðinni og ómetanlegur þáttur í
félagslífi skólanna.
Leikfélagið æfir og sýnir í „félags-
heimili“ staðarins sem er braggi frá
stríðsárunum. Þegar inn er komið
er kaldara en úti, þar æða um
stormar og stórhríð og útsýni gott
upp í heiðan himininn. Viðhalds-
leysi braggans stafar víst af því að
verið er að byggja nýtt stórt og fint
félagsheimih, sem enn vantar tug-
mhljónir th að klára og á meðan
er aðstöðunni sem fyrir er ekki
haldið við. Leikfélagið leggur
metnað sinn í að koma verkum sín-
um á framfæri á stóra landsvæöi
og fer jafnan i leikferðir með sýn-
ingar sýnar á Króksíjarðames,
Drangsnes, í Sævang og aha leið
norður í Trékylhsvík þegar snjóa
leysir á sumrin.
„I leikhúsi tengjast margar listgreinar
sem næra hver aöra svo úr verður sjón-
og heyrnarspil þar sem allir þættir
renna saman 1 eina heild.“
„Aðstaða til leiksýninga á þessum stöðum er ekki beinlínis fyrsta
flokks...“
Aðstaða til leiksýninga á þessum
stöðum er ekki beinlínis fyrsta
flokks, t.d. þegar sýna á á Drangs-
nesi þurfa leikfélagar að leggja upp
um miðja nótt fyrir sýningarkvöld
og hreinlega búa th leikhús því þar
er ekkert svið, engar „drappering-
ar“, engin upphengi fyrir ljóskast-
ara o.s.frv. Tekur þessi undirbún-
ingsvinna allan daginn og á mörk-
unum að aht sé thbúið kl. 20.30 að
kvöldi þegar sýningin hefst. Fólks-
fiöldi er ekki mikhl á þessu svæði
öhu og myndi kannski einhver
spyrja hvað þau séu eiginlega að
æða þetta, af hveiju ekki sýna bara
3-4 sýningar heima á Hólmavík og
hætta svo? Þannig er bara ekki
hugsunarháttur fólks sem fram-
reiðir alþýðumenningu, hún er fyr-
ir aha sem vhja njóta og við geram
okkar th að svo sé.
Eins og flestum er kunnugt
styrkja bæjarfélög sín leikfélög að
einhveiju leyti, en slíkan styrk hef-
ur Leikfélag Hólmavíkur aldrei
fengið. Það borgar reyndar ekki
húsaleigu fyrir afnotin af braggan-
um, bara rafmagn og hita. Það er
óhætt að fullyrða að það þýddi
dauðadóm fyrir félag eins og Leik-
félag Hólmavíkur ef ríkisstyrkir
minnkuðu verulega eða legðust af.
Og þaö sama má segja um íjölda
annarra leikfélaga allt í kringum
landið, bæði í þéttbýli og dreifbýh.
íslandi allt
í lokin vh ég leggja áherslu á að
alhr félagar í áhugaleikfélögum
vinna kauplaust. Það gerir sér eng-
inn grein fyrir þeirri vinnu sem
hggur að baki leiksýningu á frum-
sýningarkvöldi, nema þeir sem
reynt hafa, en við teljum hana ekki
eftir í þeirri vissu að við séum að
gera gagn. Við erum meðvituð um
gildi allrar alþýðumenningar og
teljum hana undirstöðu þess aö
hægt sé fyrir aðra að hafa hst að
atvinnu.
í leikhúsi tengjast margar list-
greinar sem næra hvor aðra svo
úr verður sjón- og heymarspil þar
sem allir þættir renna saman í eina
hehd. Þar njótum við okkar móður-
máls og oftar en ekki okkar eigin
leikbókmennta, myndhstarmenn
og tónskáld slást í för og handverk-
ið lifir.
Kæra ríkisstjóm, ekki vanmeta
okkur sem fjárfestingu, ekki van-
meta okkur sem kjósendur og að
lokum, ekki vanmeta okkur sem
alþýðuhstamenn og burðarása
menningarstarfs á íslandi.
Vilborg Valgarðsdóttir