Dagblaðið Vísir - DV - 09.04.1992, Qupperneq 15

FIMMTUDAGUR 9. APRÍL 1992.
15
Aðild - orð sem
ekki má nef na
í skýrslu utanríkisráðherra til
Alþingis sem lögð var fram nú ný-
lega kemur meðal annars fram að
nauðsynlegt sé að láta fara fram i
ráðuneytunum ogvstjórnstofnun-
um ítarlega úttekt á því hvað aðild
að Evrópubandalaginu hefði í för
með sér.
Þessi ummæh hafa valdið miklu
fjaðrafoki og ekki aðeins hleypt lífi
í umræðuna um EB-aðild sem verið
hefur lífvana hér á landi, heldur
einnig ýtt við umræðum um hvað
verður um norrænt samstarf ef
EFTA leggst niður.
Enginn þorir að nefna aðild
Eins og öllum er kunnugt hafa
Austurríki, Svíþjóð og Finnland
þegar sótt um aðild að Evrópu-
bandalaginu og að öllum líkindum
munu Noregur og Sviss fylgja í
kjölfarið jafnvel síðla sumars.
Samningurinn um Evrópska efna-
hagssvæðið er ekki aðeins besti
kosturinn fyrir okkur íslendinga
heldur einnig fyrir hin EFTA-ríkin
á meðan þau eru ekki enn gengin
í EB. En ekki er ólíklegt að grund-
vellinum verði kippt undan EES-
samningnum þegar þessi ríki eru
gengin inn í EB.
íbúar þeirra tveggja EFTA-ríkja
sem stæðu utan EB, íslands og Li-
echtenstein, eru aðeins um 300 þús-
und en eftir að hin EFTA-ríkin
gengju í EB væru íbúar þar um 370
milljónir. Það er því ekki víst að
EB telji að það svari kostnaði að
halda uppi stofnunum fyrir EES
þar sem svo fáir íbúar væru á hin-
um enda vogarstangarinnar. En þá
KjaUaiinn
Sigurrós Þorgrímsdóttir
stjórnmálafræðingur
vaknar spurningin hvað taki við
ef EES-samningurinn verður ekki
endumýjaður. Munum við ein-
angrast og verða Albanía norðurs-
ins, göngum við inn í EB eða eitt-
hvaö enn annað?
Hér á landi hefur nánast engin
umræða verið um aðild að Evrópu-
bandalaginu nema þá helst gegn
aðild. Þeir sem hafa skrifað á móti
aðild hafa oft á tíöum notað stór
orð gegn þeim er vilja ljá máls á
aðildarumræðunni og kallað þá
landráðamenn sem hugsa um það
eitt að selja landið. Því virðist sú
hugsun smátt og smátt vera að
festa rætur í huga fjölda fólks að
eitt það hræðilegasta sem gæti
komið fyrir þessa þjóð væri að
sækja um aðild að EB.
Þeir stjómmálamenn sem ef til
vill hefðu áhuga á að láta kanna
áhrif aðildar á íslenskt þjóðarbú
hafa því allt til þessa þagað þunnu
hljóði. Umræðan sem fariö hefur
fram á Alþingi í kjölfar skýrslu
utanríkisráðherra sýnir glöggt
þann eldmóð sem menn fyllast ef
minnst er á orðið aðild. Þingmenn
stjórnarandstöðunnar kepptust við
að ganga í pontu til að fordæma þá
hugmynd ráðherra að rétt væri að
láta gera úttekt á áhrifum aðildar
EB hér á landi.
Opinská umræða
nauðsynleg
Við eigum ekki að afþakka mat
sem að okkur er réttur þó einhver
„Það er nauðsynlegt að fá frekari upp-
lýsingar og umfjöllun um hvað aðild
þýddi í raun fyrir okkur áður en hægt
er að dæma um hvort hún er góður eða
slæmur kostur.“
Jón Baldvin Hannibalsson utanríkisráðherra. - Skýrsla hans hefur ýtt
við umræðum um hvað verður um norrænt samstarf ef EFTA leggst
niður.
segi að hann sé bragðvondur, við
verðum sjálf að smakka á réttun-
um til að geta dæmt um bragðgæði
þeirra. Það sama á við um aðild að
EB. Við eigum ekki að láta segja
okkur að það sé svo slæmur-kostur
að það sé ekki einu sinni vert að
hugsa um hann. Við, almenningur
í þessu landi, þurfum að fá að fylgj-
ast með opinskárri umræðu um
þessi mál svo við getum velt fyrir
okkur þeim kostum og göllum sem
það hefði í för með sér aö gerast
aðilar að EB.
Það er nauðsynlegt að fá frekari
upplýsingar og umíjöllun um hvað
aðild þýddi í raun fyrir okkur áður
en hægt er að dæma um hvort hún
er góður eða slæmur kostur. Þegar
hefur verið gerð úttekt á áhrifum
EES-samningsins á íslenskt þjóð-
arbú og væri rannsókn á EB-aðild
í beinu framhaldi af því nema mun
víðtækari. Það er ekki aðeins í
verkahring stjórnvalda að láta gera
ítarlega úttekt á hvað aðild hefði í
fór með sér fyrir þegna þessa lands,
heldur þyrftu hagsmunafélög einn-
ig að gera slíka úttekt og miðla
upplýsingum til félagsmanna
sinna.
Aðild ekki á döfinni
Enginn stjórnmálaflokkur á ís-
landi hefur sett EB-aðild á stefnu-
skrá sína. Þvert á móti hafa þeir
allir t.d. sagt að sjávarútvegsstefna
EB sé það óaðgengileg fyrir okkur
að eins og er sé aðild óhugsandi.
Forsætisráðherra, Davíð Oddsson,
lýsti því yfir síðast á þingi 31. mars
sl. að aðild að EB væri ekki á dag-
skrá þessarar ríkisstjórnar.
Samningurinn um Evrópska
efnahagssvæðið er að margra mati
besti kosturinn fyrir okkur íslend-
inga. En nú þegar allt bendir til
þess að innan fárra ára verði fimm
af sjö ríkjum EFTA gengin inn í
EB er ljóst að hér er um skamm-
tímalausn að ræða. Það er því
nauðsynlegt að opna umræðu og
ræða hvað gæti komið í framhaldi
af EES. - Jafnframt er rétt að ræða
þær breytingar sem eru að verða á
norrænu samstarfi og hvaða afleið-
ingar þær hafa fyrir okkur, ekki
síst ef EFTA leggst niður.
Miklar breytingar eiga sér stað í
öryggis- og varnarmálasamstarfi í
Evrópu sem einnig þarf að ræða.
Þrátt fyrir að rétt sé að horfa fram
á veginn og huga að langtíma-
markmiðum megum við ekki
gleyma því að í dag er okkar megin-
markmið að koma EES-samningn-
um í höfn. EES-samningurinn er
besti kosturinn fyrir okkur íslend-
inga og við eigum að leggja allt
kapp á að hann nái fram að ganga
á farsælan hátt.
Sigurrós Þorgrímsdóttir
Réttarríkið og
mussukerlingarnar
r
■ I I)V 25 februar er vitnað í samtal
^H undimtaðs við blaðakonuna VI)
^H Rctt cr að blaðakonan liringdi í
■ mig i lK‘im tilgangi. að þvi cr virt
^H ist. að spyrja mig álits á tiltcknu
■ atnði laga um vcmd banu og ung
H mcnna. Kg skildi spumingu bLiöii
H konunmir svo scm að spurt va*n
H um t»aö hvort laiuhmmild væn til
H aö fjarLvgja af hcimih bam scm
H rökstuddur grunur léki á að væri
H látið sa-ta illn mcðfcrö aí hcndi
H uppalcnda sinna Svarið var já
A hmn bóginn var cngm grcin
H gcrð f>nr þvi i tilsknfi blaðakon
H unnar að slik ákvörðun cr auðvitað
Athugasemd fi-á bamavemdarráði:
Barnavernd og
fjölmiðlar
Kjallarinn
vitnun í einkasamtal mitt við hí
Aldrei stóö til að orð mín, slitin úr
samhengi og órökstudd, væru höfð
yfir í fjölmiðh, að ekki sé talað um
fyrirsögn. Ég geri ráö fyrir aö orð
mín eigi að þjóna þeim tilgangi
blaðakonunnar að byggja undir þá
skoöun aö núverandi skipan
bamavemdarmála sé stórlega a'
flnnsluverö. í veigamiklum atrið-
um tel ég svo ekki vera.
En úr þvi búiö er að birta framan
greinda tilvitnun vil ég fá tækifæri I
til að bæta þvi við að ég þykist sjá I
að þeirri skoðun virðist hafa vaxið I
fylgi að gera eigi út um mál áæ|
„Framkvæmdastjóri Barnaverndarráðs íslands ver þetta snarruglaða
kerfi með oddi og egg...“ segir greinarhöf. m.a. - Grein eftir fram-
kvæmdastjórann birtist í DV 25. febr. sl.
Eitt af því sem starfsmenn
barnaverndarnefndar eru látnir
gera er að gefa umsagnir um
hvernig haga skuh forsjá skilnað-
arbarna þegar foreldrar geta ekki
komið sér saman um það sjálfir.
Dómsmálaráðuneytið er úr-
skurðaraðili í forræðismálum og
úrskurðar það að fenginni tillögu
frá barnaverndamefnd sem oftar
en ekki er tillaga þess starfsmanns
nefndarinnar sem um málið hefur
fjallað.
Mikil ábyrgð
Þáð er því mikil ábyrgð lögð á
herðar viðkomandi starfsmanns og
mikilvægt að athugun starfs-
mannsins sé fagmannlega gerð þar
sem öll framtíð viðkomandi barns
er undir því komin að vel takist til.
Maður skyldi því ætla að ná-
kvæmar og skýrar reglur væru til
um það hvað beri að rannsaka og
hvemig og hve ítarlega hvert atriði
skuli rannsakað. Með öðrum orð-
um, maður skyldi ætla' að reglur
væm til um það hvað það er sem
skiptir máli þegar framtíðarbúseta
viðkomandi barns er ákvörðuð.
Þessu er ekki fyrir að fara. Við-
komandi starfsmaður, sem oftar en
ekki er sænskmenntaður félags-
ráðgjafi, fær algerlega frjálsar
hendur varðandi þá rannsókn sem
umsögn hans byggist á. Það er því
háð duttlungum félagsráðgjafans
hvað honum dettur í hug að rann-
saka og það er á hans valdi að
ákveða hvað skuli ekki rannsakað.
Framtíð viðkomandi barns getur
þár af leiðandi ráðist af því hvort
Kjallaiiim
Garðar Lárusson
rafmagnstæknifræðingur
og deildarstjóri
áætlunardeildar RR
foreldrið félagsráðgjafanum líkar
betur, hvort foreldrið honum finnst
skemmtilegra, hvort foreldrið
kemur sér betur við hann, eða jafn-
vel hvort foreldrið er í betur burst-
uðum skóm að hans mati.
Það er vissulega athyghsvert að
fyrir barnaverndarnefndir starfa
nær eingöngu félagsfræðingar, fé-
lagsráðgjafar, sálfræðingar og
ýmsar annars konar mussukerl-
ingar af báðum kynjum með ýmiss
konar menntun, oftast þó á félags-
eða uppeldissviði.
Fyrir nefndimar starfa engir lög-
fræðingar, engir geðlæknar og eng-
ir starfsménn sem em sérmenntað-
ir í rannsóknarstörfum, skýrslu-
töku eða meðhöndlun staðreynda.
Tæplega talist hlutiaus
Af þessu leiðir að „rannsóknar-
störf ‘ mussukerhnganna geta orð-
ið æði handahófskennd þar sem
þeim eru auðvitað oft fahn verkefni
sem þær hafa hvorki menntun né
þekkingu til að glíma við.
Völd mussukerhnganna em all-
vemleg og kannski ekkert skrítið
að þær vilji ekki sleppa þeim, það
er kannski ekkert skrítið þó að þær
vilji áfram vera miðpunkturinn og
lykilmanneskjurnar í öllum for-
ræöis- og barnaverndarmálum.
Þar hafa þær þrifist í áraraðir og
þar hafa þær getað fengið útrás
fyrir kraftadellu sína, þar hafa þær
getað fundið minnimáttarkennd
sinni farveg og þar hafa þær getað
fengið útrás annarra annarlegra
kennda sinna, auðvitað allt í skjóh
barnaverndar.
Það þekkist sennilega hvergi
nema í barnaverndarmálum að
sami aðilinn kæri, rannsaki og
dæmi, eða kveði upp úrskurði. í
forræðismálum er þessu nánast
eins varið því þó svo að dómsmála-
ráðuneytið sé úrskurðaraðilinn
styðst það nánast alfarið við mis-
góðar rannsóknir mussukerlinga
barnaverndamefnda er það kveður
upp sína úrskurði.
Framkvæmdastjóri Barnavernd-
arráðs íslands ver þetta snar-
ruglaða kerfi með oddi og egg og
getur vesalings maðurinn ekki séð
að neitt sé við það að athuga. Vert
er þó að minna á að væntanlega
yrði hann með öllu óþarfur og
áhrifalaus ef núverandi kerfi yrði
lagt af og mál þessi yrðu rekin fyr-
ir dómstólum.
Hann getur því tæplega talist
vera hlutíaus umsagnaraðhi þar
sem hans afkoma byggist á því að
núverandi kerfi verði áfram við
lýði.
Uthluta sér valdi
Fyrir Alþingi hggur nú frumvarp
til nýrra laga um vernd barna og
ungmenna og gæti maður haldið
að þar yrði tekið á þessum vanda
og úrskurðaraðili einangraður frá
umsagnaraðha, þannig að valdið
yrði ekki allt á einni hendi eins og
nú er. Þessu fer þó fjarri, frum-
varpið virðist þvert á móti byggja
undir og auka vald starfsmanna
barnaverndarnefnda.
Þetta kemur manni spánskt fyrir
sjónir til að byrja með en skýringin
er skammt undan, frumvarpið er
nefnilega einmitt samið, að mestu
leyti, af þeim.
Starfsmenn barnaverndarnefnda
eru með öðrum orðum að reyna að
úthluta sér enn meira valdi en þeir
hafa í dag.
Nauðsynlegt er að frumvarpi
þessu verði varpað út í hafsauga
og nýtt samið sem miðaði við að
mál þessi yrðu rekin fyrir dómstól-
um. Einungis þannig er unnt að
tryggja réttláta og eðlilega máls-
meðferð og einungis þannig getum
við tryggt að börnin okkar verði
ekki ofurseld valdi mussukerling-
anna. Meðan núverandi kerfi er við
lýði búum við ekki í réttarríki.
Garðar Lárusson
„Fyrir nefndirnar starfa engir lögfræð-
ingar, engir geðlæknar og engir starfs-
menn sem eru sérmenntaðir 1 rann-
sóknarstörfum, skýrslutöku eða með-
höndlun staðreynda.“