Dagblaðið Vísir - DV - 16.05.1992, Page 20

20
LAUGARDAGUR 16. MAÍ 1992.
Kvikmyndir
Paul Schrader
snýr aftur
Það voru margir sem glöddust með
Jodie Foster þegar hún fékk ósk-
arsverðlaunin í ár fyrir frábæran
leik sinn í myndinni Lömbin
þagna. Það voru ein 16 ár síðan
þessi netta leikkona sló í gegn í
myndunum Bugsy Malone og svo
síðast en ekki síst í hlutverki vænd-
iskonunnar í Taxi Driver. En þaö
voru fleiri sem sköpuðu sér nafn
með vinsældum Taxi Driver eins
og leikstjórinn Martin Scorsese,
leikarinn Robert De Niro og svo
handritahöfundurinn Paul Schrad-
er.
Það hefur gengið upp og niður
'hjá Paul Schrader. Hann var af
sömu kynslóð kvikmyndagerðar-
manna og Steven Spielberg, Franc-
is Ford Coppola og George Lucas,
sem allir stunduðu háskólanám í
kvikmyndagerð áður en þeir skópu
sér nafn í heimi kvikmyndanna.
Paul Schrader var talinn einna
efnilegastur úr hópnum og eftir
hann liggja handrit að frábærum
myndum eins og Taxi Driver, Rag-
ing Bull og svo fyrsta uppkastið að
myndinni hans Spielbergs, Close
Encounters of the Third- Kind.
Hann skrifaði einnig handritið að
mynd um japönsku mafíuna,
Yakuza, sem gamli harðjaxhnn,
Sidney Pollack, leikstýröi. Af öðr-
um handritum má nefna Deja-Vu,
Umsjón
Baldur Hjaltason
sem Brian De Palma leikstýrði síð-
ar undir nafninu Obsession, hand-
ritið að Rolling Thunder og svo
Québecois sem að vísu var aldrei
gerð kvikmynd eftir.
Handriteða
leikstjórn
En stóll leikstjórans heillaði Paul
eins og svo marga og árið 1978 fékk
hann tækifæri til aö leikstýra
myndinni Blue Collar sem byggð
er á handriti sem hann og bróðir
hans höfðu skrifað. Myndin gerist
í bílaverksmiðju og er ein fárra
bandrískra mynda þar sem verka-
fólk fór með aðalhlutverkin og
bandaríska þjóðin fékk að kynnast
hve ömurleg færibandavinna getur
verið. Myndin var talin raunsæ og
einnig hjálpaði upp á vinsældir
hennar frábær leikur Harvey Keit-
el og Richard Pryor.
Næsta mynd Paul Schrader var
Hardcore sem ijallar um leit fóður
að dóttur sinni í undirheimum Los
Angeles-borgar. Það gekk á ýmsu
meðan á kvikmyndatökunni stóö,
m.a. vegna þess aö leikurunum
þótti Paul ekki nógu harður sem
leikstjóri.
Skemmtilegt
samspil
■ Hann minnist þess þegar aðal-
leikarinn, George C. Scott, neitaði
að koma út úr húsvagninum sínum
til að leika í stuttu atriði sem átti
að taka eina mínútu. Þegar Paul
kom inn í húsvagninn fann hann
Scott fokillan sitjandi fyrir framan
Leikstjórinn Paul Schrader.
Það er William Dafoe sem fer með annað aðalhlutverkið.
tóma vodkaflösku. Þegar hann ætl-
aði að fara tala við Scott, svaraði
hann að bragði. „Þessi mynd er
ömurleg. Þú ert stórkostlegur
handritahöfundur en ömurlegur
leikstjóri. Ég skal koma og leika í
þessu atriði ef þú lofar mér einu;
að leikstýra aldrei aftur kvik-
mynd.“ Paul lofaði öllu fogru og
Scott lék í áðurgreindu atriði. Hins
vegar hittust þeir félagar nokkrum
mánuðum seinna á vínveitingastað
þar sem Scott dró upp úr pússi sínu
eintak af kvikmyndatímaritinu
Variety þar sem var tilkynnt að
Þaul hefði tekið að sér að leikstýra
American Gigolo. Það var því ekk-
ert að gera annað en viðurkenna
fyrir Scott að hann hefði logið.
Það var víst eins gott að hann
stóð ekki við loforð sitt við Scott
því American Gigolo féll Banda-
ríkjamönnum vel í geð. Myndin
fjallaði um karlmann sem seldi
þjónustu sína ríkum konum sem
voru að leita eftir blíöu. Richard
Gere var sem sniðinn í hlutverkiö,
mátulega kaldur og hrokafullur til
að vera trúverðugur sem kyntröll.
Áhápunkti
Heimurinn virtist brosa við Paul
þegar hann tók aö sér að gera Cat
People með þeim Nastassia Kinski,
Malcolm McDowell og John Herd.
Paul var á þessum tíma farinn að
stunda eiturlyfjaneyslu og telja
margir að það hafi átt þátt í því hve
mikið myndin fjallar um dauðann
og sifjaspell, mun meira en hand-
ritið raunar bauð upp á. Sjálfur
minnist Paul þessara daga á eftir-
farandi máta. „Ég man að dag einn
hafði ég verið að neyta eiturlyfja í
húsvagninum mínum og vildi ekki
fara út. Einn af starfsmönnunum
kom til að ná í mig og hann fór
einnig að neyta eiturlyfja með mér.
Síðan kom sá þriðji til að ná í okk-
ur og viti menn, allt fór á sömu
leið. Aörir starfsmenn stóðu í
kringum húsvagninn þangað til
einhver sagði: „Ætlar einhver að
leikstýra þessari mynd?“ “ Ekki
bætti það heldur úr skák að Paul
átti í ástarævintýri við Nastassia
Kinski sem endaði með því að hann
bað hennar. Útkoman varð hins
vegar sú að í lok myndarinnar voru
þau hætt að geta talað saman.
Erfið ár
Paul Schrader var afskaplega sár
yfir móttökum fólks á Cat People
og hefur líkt þeim viö hvernig fór
fyrir myndinni hans Martins Scor-
sese, New York, New York. Hann
hellti sér þó út í næsta verkefni sem
var mynd um hinn umdeilda jap-
anska þjóðemissinna og rithöfund,
Mishima. Myndin var tekin í Japan
og með hjálp félaga og vina sinna,
þeirra Francis Coppola og George
Lucas, tókst honum að útvega
nægjanlegt fjármagn til að dæmið
gengi upp.
í þetta sinn hlaut Paul lof gagn-
rýnenda en því miður voru áhorf-
endur ekki á sama máh og myndin
kolféll.
Þótt Paul Schrader héldi áfram
að vera eftirsóttur sem handrita-
höfundur þá féll hann úr náðinni
í Hollywood, líklega meðal annars
vegna eiturlyfjaneyslu. Hann hélt
þó áfram að berjast og hefur á und-
anförnum árum leikstýrt myndum
eins og Patty Hearst og The Com-
fort of Strangers ásamt því að fram-
leiða myndina Light of the Day sem
hann skrifaði einnig handritið að.
Nýja myndin
En fyrir um það bil ári dreymdi
Paul Schrader eiturlyfiasala sem
hann þekkti eitt sinn. Þar með fékk
hann hugmynd að nýjustu mynd
sinni, Light Sleeper, og aðeins 9
mánuðum eftir að hann hóf gerð
handritsins var búið að gera mynd-
ina. En þetta var ekki allt dans á
rósum. Það var erfitt að finna fram-
leiðendur að myndinni en Paul
tókst að fá leikarana Susan Saran-
don og Willem Dafoe til að leika í
myndinni og ekki nóg með það
heldur á afsláttarverði. Eftir að
hafa lagt aleiguna í fjármögnun á
myndinni tókst honum loks að
fmna framleiðanda og dreifmgar-
aðila sem er Carolco fyrirtækið
sem betur er þekkt fyrir Terminat-
or-myndirnar.
Þeir sem hafa séð upptökur af
myndinni hrósa Schrader mikið og
telja að hann sé loksins aftur kom-
inn á strik. Hann hefur lítið gefið
upp um hvað Light Sleeper fjallar
en lofar spennandi mynd. Myndin
fjallar um heim eiturlyfja og eitur-
lyfjasala þar sem margt blandast
saman. Það má að mörgu leyti segja
að myndin hafi ákveðin tengsl við
Drugstore Cowboy sem fjallaöi um
ungmenni sem hægt og sígandi
féllu í gröf eiturlyfjafirringar með
ófyrirsjáanlegum aðfleiðingum.
Það virðist erfitt að átta sig á því
hvers vegna Paul Schrader velur
efni eins og undirheima eiturlyfja
sem yrkisefni sitt. Ástæðan gæti
verið sú að hann telur sig vera orð-
inn lausan við eiturlyfjavandann
og því sé myndin einhvers konar
uppgjör viö fortíðina. Hver sem
ástæðan er þá er gaman að sjá að
gamla kempan Paul Schrader er
kominn á kreik og ef Light Sleeper
gengur vel skulum við vona aö
hann nái sér á strik svo kvik-
myndaáhugafólk geti notið hæfi-
leika hans.