Dagblaðið Vísir - DV - 21.05.1992, Blaðsíða 14

14
FIMMTUDAGUR 21. MAl 1992.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, 105 RVlK, SlMI (91)63 27 00
SlMBRÉF: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Áskrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDGÖTU 25. SiMI: (96)25013. Blaðamaður: (96)26613.
SlMBRÉF: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1200 kr.
Verð i lausasölu virka daga 115 kr. - Helgarblað 150 kr.
Gengi krónunnar
HaUdór Ásgrímsson, fyrrverandi sjávarútvegsráö-
herra, sagöi nýlega á Alþingi, aö gengi krónunnar væri
of hátt skráö. Fleiri forystumenn í þjóöfélaginu hafa á
þessu ári ýjað aö gengisfellingu, fyrir og eftir kjarasamn-
ingana. Greiðslur úr Veröjöfnunarsjóði sjávarútvegsins
munu nú minnka skuldir fyrirtækja í greininni. Þor-
steinn Pálsson sjávarútvegsráðherra sagöi í viötah viö
DV, aö með þeirri ráðstöfun yröi skuldabyrði létt, flár-
magnskostnaöur lækkaður og atvinna tryggö í grein-
inni. Vissulega orkar ákvöröunin um þessar greiöslur
tvímæhs, einkum vegna þess, aö fuh þörf kann aö veröa
á þessum sveiflujöfnunarsjóði, fari verö á útfluttum
sjávarafurðum lækkandi. En greiöslurnar munu vænt-
anlega lægja gengisfelhngarkórinn um sinn. Menn ættu
aö sjá, aö núverandi tilhögun á gengismálum er ófær.
Fara verður leiðir, sem „svipta stjórnmálamenn glæpn-
um“ og láta gengið vera frjálst á markaði.
Gengismál hér á landi eru frumstæö miðaö við önnur
lönd. Markaðsöflin hafa ekki áhrif á daglegt gengi krón-
unnar, sem stjómvöld ákveöa einhhöa. Seðlabankinn
athugar gengi gjaldmiöla á gjaldeyrismarkaði í London
aö morgni hvers dags og reiknar út og skráir gengi krón-
unnar, þannig að þaö haldist óbreytt frá deginum áður
miöaö viö þar til gerðar gengisvogir. Einu frávikin
veröa, þegar póhtísk stjórnvöld ákveöa formlegar geng-
isbreytingar eða ef Seðlabankinn hefur takmarkaöar
heimildir til frávika eins og hann hefur stundum haft.
Þessu er á annan veg fariö í grannríkjunum. Framboö
og eftirspurn ráöa þar mestu. Gengi gjaldmiöla ræöst á
markaði og getur breytzt innan gengismarka, sem hafa
veriö ákveðin. Nú væri skynsamlegt að breyta kerfmu
hér á landi í þessa veru, þar sem markaðsgengi krón-
unnar ætti að stuðla aö betra jafnvægi í efnahagsmál-
um. Þessi breyting veröur einnig beinlínis nauðsynleg,
eftir því sem markaðir opnast. Seölabankinn undirbýr
nú tillögur um gjaldeyrismarkað. Ríkisstjórnin stefnir
aö því, aö slíkur markaður komist á fót á þessu ári.
Þetta er tímanna tákn á núverandi skeiöi breytinga.
Fjármagnsflutningar mhli íslands og annarra landa
veröa frjálsir í áfóngum á næstu misserum. Þannig verö-
ur hömlum á h árskuldbindingum til langs tíma aílétt
um næstu áramót, og gjaldeyrisviðskipti veröa frjáls
fyrir árslok 1994 samkvæmt EES-samningnum.
Óhjákvæmhegt er aö koma hið fyrsta á fót gjaldeyris-
markaði og virkum peningamarkaði. Hætta þarf yfir-
dráttarheimhd ríkissjóös í Seðlabankanum eins og aö
er stefnt. Síðan ætti aö tengja gengi krónunnar viö Evr-
ópumyntina ECU. Stefnunni um gengisfestu ætti aö viö-
halda, og ECU-tenging yröi hvatning til forystumanna
um að haga ákvörðunum sínum þannig, aö gengisfest-
unni veröi ekki stofnað í hættu. Þjóöarbúinu mun farn-
ast betur, ef skoriö verður á möguleika ráöamanna til
aö krukka sí og æ í gengi krónunnar.
Það er vel, aö aögeröir í þessa átt eru á stefnuskrá
stjómvalda um þessar mundir. Veröi sú leið farin, mun
hagstjóm breytast mikiö. Draga veröur úr hagsveiflum
en ekki magna þær, sem iðulega hefur veriö gert, eins
og forstjóri Þjóðhagsstofnunar rakti í erindi fyrir
skömmu. Hann orðaði þaö þannig, að í dæmigerðri ís-
lenzkri hagsveiflu heföu farið saman hagstæö ytri skh-
yrði og þenslustefna og óhagstæö skhyröi og samdrátt-
araðgerðir.
Þetta hefur ekki veriö viturleg póhtík.
Haukur Helgason
„Réttindi þessara ríkisstarfsmanna eru einstaklingsbundin," segir m.a. í grein Finns. - Frá BSRB-þingi.
Réttindi opinberra
starfsmanna í hættu
Ríkisstjóm Sjálfstæðisflokks og
Alþýðuflokks hefur á sinni verk-
efnaáætlun einkavæöingu ríkisfyr-
irtækja. Hvert er markmiðið og til-
gangurinn með henni er hins vegar
óljóst. Fyrir Alþingi lágu fjögur
frumvörp til laga um að breyta rík-
isfyrirtækjum í hlutafélög og selja
þau síðan. Fyrirtæki þessi eru Síld-
arverksmiðjur ríkisins, Sements-
verksmiðja ríkisins, Staðlaráð ís-
lands og Ríkismat sjávarafurða.
Af lagafrumvörpum þessum
verður það ráðið að tilgangurinn
með einkavæðingu sé að selja þessi
fyrirtæki til einstaklinga og afla
þannig ríkissjóði tekna. Hér eru á
ferðinni aðeins fyrstu lagafrum-
vörpin um breytingu á rekstrar-
formi ríkisfyrirtækja.
Til þess að einkavæðing ríkisfyr-
irtækja geti gengið sem best fyrir
sig og skilað sem mestum árangri
fyrir þjóðfélagið í heild, þá er að
mati sérfróðra manna um einka-
væöingu mikilvægt að vanda allan
undirbúning að breytingunni,
vinna starfsmenn til fylgis við
rekstrarformsbreytinguna. Skil-
greina þarf alla hagsmunahópa,
sem einkavæðinguna snertir, og
koma til móts við þarfir þeirra og
lágmarka þannig andstööu við
breytingarnar og gera almenning
að eins virkum þátttakendum í
einkavæðingunni og kostur er.
Lægri laun
fyrir sambærileg störf
Sá hópur, sem einkavæðing ríkis-
fyrirtækjanna snertir' langmest,
eru starfsmenn viðkomandi fyrir-
tækja. Opinberir starfsmenn hafa
búið við lægri laun en almennt ger-
ist á hinum almenna vinnumark-
aði fyrir sambærileg störf. Þessi
launamunur hefur verið réttlættur
með því aö í reynd séu kjör opin-
berra starfsmanna sambærileg og
viðgengst á hinum almenna vinnu-
markaði þar sem opinberir starfs-
menn hafi búið við ýmis sérrétt-
indi.
Þegar um slík sérréttindi er rætt,
þá eru menn oftast með í huga líf-
eyrisréttindi opinberra starfs-
manna, réttindi og skyldur starfs-
manna ríkisins sem skilgreind eru
í lögum um það efni frá árinu 1954.
Ríkisstjórn Davíðs Oddssonar hef-
ur nú lýst því yfir í tengslum við
gerð kjarasamninga að á samn-
ingstímanum verði ekki hróflað við
réttindum og skyldum starfs-
manna ríkisins. Það hlýtur að þýða
að ekki verði gerð breyting á lögum
um réttindi og skyldur starfs-
manna ríkisins. í 14. gr. þessara
laga er gert ráð fyrir að réttur ríkis-
starfsmanns til launa sé tryggður
verði staða hans lögð niður.
í greininni er gert ráð fyrir að
ríkisstarfsmaður eigi rétt á fóstum
launum í 6 mánuði hafi hann verið
í þjónustu ríkisins skemur en 15
ár, en í 12 mánuði eigi hann að
baki lengri þjónustualdur við ríkið
Kjallarim
Finnur Ingólfsson
alþingismaður Framsóknar-
flokksins í Reykjavík
en 15 ár, enda hafi hann þá ekki
hafnað sambærilegri stöðu á veg-
um ríkisins.
Boðið sambærilegt starf
Á sama tíma og ríkisstjórnin lýs-
ir því yfir að ekki verði hróflað við
réttindum og skyldum starfs-
manna ríkisins á samningstíman-
um, þá leggur ríkisstjómin fram á
Alþingi lagafrumvörp um einka-
væðingu. Óll gera þau ráð fyrir að
starfsmenn þessara fyrirtækja
verði sviptir réttinum til biðlauna.
Gert er ráð fyrir að starfsmönn-
um fyrirtækjanna verði boðið sam-
bærilegt starf hjá hinu nýja félagi.
Því skulu ákvæði 14. gr. laga nr.
38/1954 um réttindi og skyldur
starfsmanna ríkisins ekki eiga við
um þá starfsmenn. Með þessu er í
raun og veru verið að svipta þenn-
an tiltekna hóp, opinbera starfs-
menn, réttinum til biðlauna.
Biðlaun til hvers?
Tilgangur löggjafans í upphafi
með lögum um biðlaun, þegar staða
er lögð niöur, var að greiða skaða-
bætur fyrir þá röskun á atvinnuör-
yggi, sem felst i missi starfs hjá
ríkinu. Með því aö breyta ríkisfyr-
irtæki yfir í hlutafélag er ljóst aö
starfsmennirnir njóta ekki lengur
lögkjara sem opinberir starfsmenn
og hafa því misst rétt sinn til bið-
launa, sem einmitt hefur verið
hluti af þeim kjarabótum, sem talið
er að opinberir starfsmenn hafi
notið fram yfir aðra á hinum al-
menna vinnumarkaði og þar af
leiöandi þurft aö sætta sig við lægri
laun.
Af hálfu ríkisstjómarinnar er
hins vegar reynt að halda því fram
að taki ríkisstarfsmennimir starfi
hjá hinu nýja hlutafélagi, þá eigi
þeir ekki rétt á biðlaunum og fái
þeir því greidd tvöföld laun í ein-
hvern tíma. Þarna ruglar ríkis-
stjórnin saman tveimur gmndvall-
aratriðum, annars vegar launa-
greiðslum og hins vegar lögmætum
skaðabótum fyrir ýmis réttindi,
sem ríkisstarfsmenn njóta umfram
aðra launþega, en falla niður þegar
staða ríkisstarfsmanns er lögð nið-
ur.
Ríkisstarfsmenn sem aðrir laun-
þegar hafa þurft í gegnum tíðina
að búa við það að breytingar séu
gerðar á kjörum þeirra og ekkert
við þaö að athuga, enda hafa ríkis-
stjómir oft og tíðum þurft að beita
lögum til þess aö koma í veg fyrir
launahækkanir, þá hefur i öllum
tilfellum verið um að ræða al-
menna breytingu á lögbundnum
starfskjömm með almennri laga-
setningu sem nær til allra en ekki
sértækrar lagasetningar sem veitir
lögbundin kjararéttindi af til-
teknum hópi.
Á að brjóta stjórnarskrána
Það sem ríkisstjórnin er að gera
í einkavæðingunni er að beina
lagabreytingunum aö fámennum
hópi ríkisstarfsmanna og rýra
þannig lögbundin kjör þeirra og
hlýtur því að vera af þeim ástæöum
andstæð ákvæði 67. greinar stjórn-
arskrárinnar. Það virðist því vera
ætlun ríkisstjórnarinnar að taka
lögbundin og áunnin réttindi af til-
teknum hópi manna og á reglan
einmitt að koma til framkvæmda
þegar áunnin réttindi eiga að vera
virk.
Réttindi þessara ríkisstarfs-
manna eru einstakhngsbundin,
eignaréttindi þeirra einstakUnga
sem í hlut eiga, og þau verða ekki
tekin af þeim án fullra bóta vegna
eignarréttarákvæðis 67. greinar
stjómarskrárinnar. - Fyrir utan
það að ætla að bijóta eignarréttar-
ákvæði stjórnarskrárinnar þá er
ríkisstjómin að ganga á bak orða
sinna við opinbera starfsmenn,
sém hún gaf í tengslum viö kjara-
samningana, um að hreyfa ekki við
réttindum og skyldum opinberra
starfsmanna á samningstíma
kjarasamninganna..
Finnur Ingólfsson
„Fyrir utan þaö að ætla aö brjóta eign-
arréttarákvæði stjórnarskrárinnar þá
er ríkisstjórnin aö ganga á bak orða
sinna viö opinbera starfsmenn, sem
hún gaf í tengslum við kjarasamning-
ana...“