Dagblaðið Vísir - DV - 06.08.1992, Blaðsíða 15

FIMMTUDAGUR 6. ÁGÚST 1992.
15
Ný vídd í stjórnmálasöguna
Ed. 349. Frumvarp til laga T181. mál]
um bann við fjárhagslegum stuðningi erlendra aðila við islenska stjómmálaflokka.
Flm.: Stefán Jónsson, Oddur ólafsson, Jón Árm. Héðinsson,
Steingrimur Hermannsson.
1. gr.
íslenskum stjórnmálaflokkum er óheimilt að taka við gjafafé eða öðrum fjár-
hagslegum stuðningi til starfsemi sinnar hérlendis frá erlendum aðilum.
2. gr.
Lög þessi taka til stjórnmálaflokka og félagasamtaka þeirra, svo og til hvers
konar stofnana, sem starfa á þeirra vegum, beint eða óbeint, þ. á m. blaða.
3. gr.
Bann það, sem felst i 1. gr. þessara laga, nær til hvers konar stuðnings, sem
metinn verður til fjár, þ. á m. til greiðslu launa starfsmanna eða gjafa í formi
vörusendinga.
4. f?r-
Erlendir a8ilar teljast i lögum þessum sérhverjar stofnanir e6a einstaklingar,
sem hafa erlent rikisfang, hvort sem þeir eru búsettir hér á landi eða ekki.
5. gr.
Brot gegn lögum þessum varða sektum allt að tiu milljónum króna og varðhaldi,
ef sakir eru miklar.
Fjármagn, sem af hendi er látið í trássi við lög þessi, skal gert upptækt og
rennur til ríkissjóðs.
6. gr.
Lög þessi öðlast þegar gildi.
„... vorið 1978 fluttu nokkrir þingmenn úr öllum flokkum á Alþingi frum-
varp til laga um bann við fjárhagslegum stuðningi erlendra aðila við
íslenska stjórnmálaflokka."
Frásagnir Jóns Ólafssonar,
fréttamanns Ríkisútvarpsins, frá
Moskvu og Sovétríkjunum fyrrver-
andi hafa vakið verðskuldaða at-
hygli. Er lofsvert, að unnt hafi
reynst að gefa jafnfærum frétta-
manni tækifæri til að segja frá
hruni kommúnismans og leita í
rústunmn að því, er snertir ísland
sérstaklega.
Leit Jóns Ólafssonar að heimildum,
er varða íslandssöguna og stjómmál
líðandi stundar, hefur borið merkan
árangur eins og fréttir Sjónvarps hafa
hvað eftir annað sýnt.
í útvarpsþætti hinn 9. júli síðast-
liðinn sagði Þór Whitehead sagn-
fræðiprófessor meðal annars: „Ég
vil benda á það, að fyrir nokkrum
mánuðum kom Jón Ölafsson hing-
að heim með gögn sem að mínu
mati vörpuðu nýju Ijósi á íslenska
stjómmálasögu, þó að það hafi eng-
inn fjölmiðill nema Sjónvarpið
fjallað um þau gögn enn þá. Og
þessi gögn sýndu að árið 1940, vor-
ið 1940, einu og hálfu ári eftir að
Sósíalistaflokkurinn var stofnaður,
eftir að öll samskipti vom rofin
formlega við Moskvu, sótti Krist-
inn E. Andrésson fyrirmæli til höf-
uðstöðva Komintern [miðstöðvar
heimskommúnismans í Moskvuj
um stefnu og starfshætti Sósíalista-
flokksins á Islandi. Og þessi flokk-
ur hann starfaði hér frá 1940 og
alveg fram á þennan tíma sem við
erum að ræða um hér. Ég segi:
Hvenær endaði þessi stjóm? Hve-
nær lauk henni? Það hefur ekki
verið upplýst enn þá, ég veit ekki
hvort Jón er einhveiju fróðari um
það. Þannig að þetta er sem sagt
forsagan og þetta er að mínu viti
ný vídd í íslenskri stjórnmálasögu,
við erum að tala hér um völd og
ítök erlends ríkis í einum stjórn-
málaflokki íslands, stjórnmála-
flokki sem átti aðild að tveimur rík-
isstjórnum."
Styrkur til Kristins
Hinn 27. júlí síðastliðinn sagði
Kjallaiinn
Björn Bjarnason
alþingismaður
Jón Ólafsson frá því í fréttum Sjón-
varpsins, að gögn sovéska komm-
únistaflokksins sýndu, að Kristinn
E. Andrésson, sem fór til Moskvu
eftir fyrirmælum 1940, hefði enn
verið í nánu sambandi við flokkinn
1970. Þá var Kristinn fram-
kvæmdastjóri Máls og menningar
og fór þess á leit við sovéska komm-
únistaflokkinn, að hann styrkti út-
gáfufélagiö til að forða þvi frá gjald-
■þroti.
í skjölunum í Moskvu stendur,
að hinn 9. maí 1970 hafi Kristinn
verið kallaður í sovéska sendiráðið
í Reykjavík og honum tilkynnt að
sovéski kommúnistaflokkurinn
myndi veita Máh og menningu 20
þúsund dollara styrk. Komu pen-
ingarnir til landsins 21. maí 1970
og voru afhentir 22. maí. I Moskvu-
skjölunum segir, að Mál og menn-
ing hafi fengið sambærilegan styrk
1968.
Þótt margar leiðir hafi verið farn-
ar við peningaþvott, er óhklegt, að
fyrirtæki á barmi gjaldþrots teldi
það sér helst th bjargar að gefa út
verk Leníns. - Hugmyndinni hefur
þó verið komið á framfæri!
Líklegra er, að bræðraflokkarnir
í austri hefðu styrkt Mál og menn-
ingu með þvi að afhenda forlaginu
fuhbúnar til sölu á íslandi bækur
eftir höfuðsnilhngana Marx og
Lenín.
Ekki einsdæmi
Skömmu fyrir kosningar vorið
1978 fluttu nokkrir þingmenn úr
öhum flokkum á Alþingi frumvarp
til laga um bann við fjárhagslegum
stuðningi erlendra aðila við ís-
lenska stjórnmálaflokka. Var Stef-
án Jónsson, þingmaður Alþýðu-
bandalagsins, fyrsti flutningsmað-
ur; hann er nú látinn.
í greinargerð með frumvarpinu
segir:....Upp komst nú í vetur og
hggur fyrir játning eins stjórn-
málaflokks, Alþýðuflokksins, að
hann hafi leitað fjárframlaga er-
lendis frá og fái nú þaðan peninga
th þess að kosta útgáfu blaðs síns
og standa straum af annarri stjóm-
málastarfsemi á landi hér.“
í framsöguræðu með frumvarp-
inu komst Stefán Jónsson svo að
orði: „Ætti raunar að nægja að vísa
th þess, að íslenskum þegnrétti
hlýtur að fylgja sú kvöð að taka
ekki á hendur neins konar skuld-
bindingar við útlenda aðila, ein-
staklinga og hagsmunasamtök,
sem gætu haft áhrif á afstöðu ís-
lendingsins í hugsanlegum deilum
eða átökum sem varða hagsmuni
landsins, þar eð slíkar skuldbind-
ingar hljóta að skaða rétt hans th
aðhdar að stjórnmálum á landi
hér, þó ekki sé í annarri mynd en
þeirri að gera hann e.t.v. tortryggi-
legan í augum síns fólks.“
Fyrirmæli og fjárstyrkir
Hvað eftir annað hefur flokksfor-
ysta Alþýðubandalagsins verið
hvött th þess að gera hreint fyrir
dyrum flokks síns með uppgjöri við
hina kommúnísku fortíð hans.
Hvort heldur kröfurnar hafa komið
fram innan flokksins eða utan hef-
ur verið brugðist við þeim með
hrokafullum ofstopa.
Var sérkennheg reynsla að vera
vitni að því oftar en einu sinni í
þingsölum á hðnum vetri, hvernig
þinghð Alþýðubandalagsins brást
við, þegar minnst var á sögu flokks
pess. Virtust þingmennirnir í eins-
konar fortíðarfjötrum, þegar litið
var th stefnu og starfa Alþýðu-
bandalagsins. Yfirlætislegur hroki
og jafnyel hótanir einkenndu svör
þeirra, þegar eftir þeim var gengið.
1978 beittu alþýðubandalags-
menn sér fyrir lagasetningu, þegar
forystumenn Alþýðuflokksins viö-
urkenndu, að Alþýðublaðið og
flokkurinn nytu stuðnings frá út-
löndum. Hvorki Alþýðubandalagið
né Mál og menning verða skylduð
með lögum til þess að upplýsa áhrh
fyrirmæla og fjárstyrkja frá
Moskvu.
Á hinn bóginn er Alþýðubanda-
lagið í þeim stellingum, sem Stefán
Jónsson lýsti í ofangreindri ræðu,
að réttur þess til aðildar að stjóm-
málum á landi hér er í húfi, þó
ekki sé í annarri mynd en þeirri,
að flokkurinn er tortryggilegur í
augum síns fólks og annarra.
Björn Bjarnason
„Þótt margar leiðir hafi verið farnar
við peningaþvott, er ólíklegt að fyrir-
tæki á barmi gjaldþrots teldi það sér
helst til bjargar að gefa út verk Leníns
- Hugmyndinni hefur þó verið komið
á framfæri!“
100 milljónir í forvamarstarf!
„Neyðarvarnir eru þriðja stig forvarna. Neytandinn er djúpt sokkinn i
neyslu og er sér og öðrum tll mikilla vandræða."
Forvarnir hafa með einhverjum
hætti fengið á sig ævintýrablæ sem
lausnarorð í baráttunni við áfengið
og önnur fíkniefni. í hugum flestra
þýða forvamir að unnið sé að fyrir-
byggjandi starfi en óvissan hefst
þegar rætt er um það hverjir eigi
að annast forvamarstarf á Islandi;
skólinn, heimhin, frjáls félagasam-
tök eða lögreglan, læknarnir og
heilsugæslan.
Hjá þeim sem starfa að vímu-
vörnum hefur meira að segja borið
á átökum um „einkarétt" á notkun
orðsins. Þessi togstreita um hug-
takið „forvarnir" hindrar rétta
notkun þess og einhver virðist hafa
hag af því að forvamaruglingurinn
haldi áfram. Misskilningurinn er
að hluta th settur á svið því vísvit-
andi er reynt að fá landsmenn th
að trúa því að forvamir eigi alfarið
að vera í höndum lækna og lög-
reglu. Svona einfalt er þetta ekki.
Stigskipting forvarna
í mörgum nágrannalöndum okk-
ar hefur þrískipt skhgreining á for-
varnastaríi lengi verið notuð:
Grunnvamir em fyrsta stig for-
varna. Oftast er hér um að ræða
fræðslu- og uppeldisstarf sem beint
er að þeim sem aldrei hafa snert
fíkniefni. Einnig er upplýsingum í
formi námsefnis beint th þeirra
sem sjá um uppeldi og forsjá ung-
menna.
Ávanavarnir em annað stig í for-
vörnum og beinast að þeim sem era
neytendur, teljast áhættuhópur
eða þá sem eiga jafnvel við fíkni-
efnatengd vandamál að stríða.
Reynt er að koma í veg fyrir að
fólk neyti efnanna við ákveðnar
aðstæður (t.d. akstur, hehsufar,
vinna eða meðganga).
Neyðarvamir em þriðja stig for-
KjaUarinn
Guðni R. Björnsson
uppeldisfræðingur, verkefna-
stjóri í grunnvörnum
vama. Neytandinn er djúpt sokk-
inn í neyslu og er sér og öðrum th
mikiha vandræða. Th að komast
aftur „til manns“ þarf hann sér-
staka aðstoð sérfræðinga á sviði
hjúkmnar, löggæslu og félagsmála.
Reynt er með öhum ráðum að fá
neytandann th að halda sig alfarið
frá fíkniefnum.
Að einhverju marki skarast þessi
hugtök en aö langmestu leyti
standa þau sér og þegar frá eru
taldar upplýsingar um fíkniefnin
sjálf hggur munurinn í mörgum
öðrum þáttum, s.s. markmiðum
starfsins, framsetningu efnis, mis-
munandi neytenda- og aldurshóp-
um og hagnýtingu íjármagns.
Neyðarvarnir í
stað grunnvarna!
Hvemig á síðan að nota þessar
skhgreiningar? Fyrir starfsmann í
vímuvörnum ætti þessi stigskipt-
ing að nýtast nokkuð vel ef mark-
mið starfsins er að öðru leyti vel
upplýst. Augljóslega þarf sá eða sú
sem farið hefur í nokkrar meðferð-
ir ekki á fyrsta stigs forvörnum að
halda, þ.e. grunnvörnum. Ávana-
og neyðarvarnir koma honum eða
henni aðeins th hjálpar og að öhu
ólöstuðu þá em íslendingar þekkt-
astir fyrir þá tegund vímuvarna-
starfs. En hversu langt dugar neyð-
arvömin? Dugar aðstoð við sjúka
neytendur th að ná árangri í fyrsta
stigs vörnum eða, eins og oft er
sagt: Verður það einhveijum víti
th vamaðar? Ef ungu fólki er t.d.
sýnt hversu langt sé hægt að
sökkva í fíkniefnaneyslu og síðan
hversu vel er hlúð að þeim sem
vhja hætta, breytir það þá ein-
hveiju fyrir ungt fólk sem notar
ekki ennþá vímuefni? Tæplega!
Eitthvað meira þarf að koma th.
Grunnvarnir eru í eðU sínu upp-
eldisstarf. Ásamt heimhinu sjá
skólamir að mestu um uppeldi og
mótun einstakUngs og dulin áhrif
íjölmiðla og skóla eru einnig sterk.
Viðhorf og lífsvenjur mótast þann-
ig af eðlhegu umhverfi hvers og
eins.
100 milljónir skipta máli!
Neyðarvarnir kósta okkur mikið
fé árlega en fjármunir th grunn-
varna koma í afgang. Samkvæmt
upplýsingum landlæknis kostar
ein meðferð eins vímuefnaneyt-
anda þjóðfélagið um eina milljón
eða 100 miUjónir fyrir 100 neytend-
ur (1x100:100). Enginn efast um
mikhvægi þess að unnið sé vel að
neyðarvömum en vægi gmnn-
varna er á sama tíma lítið sem ekk-
ert metið. En fyrir sömu upphæð,
100 milljónir, sem aldrei hefur ver-
ið reynt, er t.a.m. hægt að standa
fyrir umfangsmiklu grunnvarnar-
starfi í eitt ár og ná til 250.000
manns (allra íslendinga) minnst 25
sinnum (25x100:250.000).
Gmnnvamarstarfið freistar
margra en skýringin á Utlu vægi
þess liggur að miklu leyti í villandi
meðferð á hugtakinu „forvarnir"
og ef ekki verður bætt úr því gæti
fjölgað „tilfellum" þar sem fjár-
magn, ætlað th grunnvarna, lendir
á röngum stað. Þetta gerist þegar
einn aðhi reynir að afla fjár inn á
forvarnarstarf og eyðir því síðan í
allt annað en grunnvarnir.
Styrktaraðhinn er hins vegar í
góðri trú þar eð nánari skýringar
á „forvarnastarfinu“ em ekki á
hreinu.
Hættan liggur í því að fólk fer að
trúa því að einn og sami aðilinn
geti séð um allt forvarnastarf og
ruglar einfaldlega saman forvörn-
um og grunnvömum og þann mis-
skilning vhja ekki allir leiðrétta.
Krafan um árangursríkar „for-
varnir“ heldur áfram, fólk biður
um „forvarnir", meinar grunn-
varnir, en fær síðan lítið eitt af
ávana- og neyðarvörnum. Þennan
rughng verður að laga ef þetta
umtalaða „forvarnastarf' á ein-
hvern tímann að skila þeim mark-
miðum sem sett em í vímuvörnum.
E.t.v. skipta 100 milljónir suma
meira máli en árangur í grunn-
vornum?
Guðni R. Björnsson
„Hættan liggur í því að fólk fer að trúa
því að einn og sami aðilinn geti séð um
allt forvarnastarf og ruglar einfaldlega
saman forvörnum og grunnvörnum og
þann misskilning vilja ekki allir leið-
rétta.“