Dagblaðið Vísir - DV - 02.09.1992, Side 4

4
MIÐVIKUDAGUR 2. SEPTEMBER 1992.
Fréttir
Rannsókn Vinnueftirlits ríkisins á íslenskum konum:
Krabbamein algengast
hjá hjúkrunarfræðingum
Krabbamein er algengara meöal
hjúknmarfræðinga en annarra ís-
lenskra kvenna, einkum bijóst-
krabbamein. Þetta er niðurstaða ný-
legrar rannsóknar á vegmn Vinnu-
eftirlits ríkisins. Þessar niðurstöður
eru sams konar og fengist hafa í
rannsóknum erlendis, að sögn Hólm-
fríðar Gunnarsdóttur, hjúkrunar-
fræðings hjá Vinnueftirlilinu.
- sams konar niðurstöður og 1 erlendum rannsóknum
„Samkvæmt niðurstöðum rann-
sóknar meðal starfsfólks í heilbrigð-
isstéttum í Finnlandi var bijóst-
krabbamein tvöfalt algengara meðal
hjúkrunarfræðinga en sjúkrahða.
Þetta leiðir hugsunina að muninum
á verkefnum og þeirri staðreynd að
hjúkrunarfræðingar meöhöndla lyf-
ekki sjúkraliðar," segir Hólmfríður.
Rannsóknir hafa einnig leitt í ljós
að bijóstkrabbamein er algengara
meðal kvenna á „hærri þjóðfélags-
stigum“. Þykir það benda til aö ein-
hver atriöi í lífsháttum þeirra séu
afgerandi. „Þær eignast kannski
færri börn og eru eldri þegar fyrsta
barnið fæðist en það er tahð skipta
máh,“ segir Hólmfríður. Hún bendir
á að konur í hjúkrunarstétt hafi á
sínum tíma eignast börn seinna en
aðrar vegna náms. Þær hafi verið á
heimavist og andinn sem sveif yfir
vötnunum í hjúkrunarskólunum
hafi ekki stuðlað að bameignum.
„Þaö er margt sem við eigum eftir
að rannsaka í þessu samhengi, viö
erum bara rétt byijuð." Hólmfríður
mun gera grein fyrir niðurstöðum
rannsóknarinnar á norrænni vinnu-
umhverfisráðstefnu sem haldin er í
Reykjavík í þessari viku.
Tvö meginþemu verða á ráðstefn-
unni. Annað verður mannleg sam-
skipti á vinnustað. „Það er aö vakna
mikih áhugi á þessu og ég er sann-
færð um að það verður það málefni
sem hæst ber í vinnuvemd næsta
áratuginn,“ segir Hólmfríður. Hitt
meginþemað er húsasótt og inniloft
almennt. -IBS
Hópur Litáa, sem hefur verið á námskeiðum hjá Stjórnunarfélagi íslands frá því í júli í sumar, lagði leið sína á
ritstjórnarskrifstofur DV í gær til þess að kynna sér starfsemi blaðsins. Hópurinn hefur veriö á námskeiðum á
morgnana en farið eftir hádegi i íslensk fyrirtæki til að kynna sér starfsemi þeirra. Litáarnir hverfa aftur á heima-
slóðir næstkomandi laugardag með dýrmæta reynslu í farteskinu. DV-mynd GVA
Háskólarektor um niðurskurö:
Óttast að nemendur
fái lélegri kennslu
- um hundrað manns kennt í einu 1 sumum deildum
„Við óttumst aö spamaðurinn hafi
þau áhrif að nemandinn fái miklu
lélegri kennslu. Hann fær ekki leng-
ur tækifæri til að tala við kennara
heldur verður hann í rúmlega
hundrað manna hópi í stórum sal þar
sem kennarinn er lengst í fjarska,"
segir Sveinbjöm Bjömsson háskóla-
rektor. Háskólaráð hefur samþykkt
ýmsar spamaðaraðgerðir til að auð-
velda deildum að skera niður.
Aðgerðimar byggjast yfirleitt á að
valnámskeið era fehd niður, sérstak-
lega ef nemendur era fáir. Dregið
verður úr aðstoðarkennslu og í sum-
um deildum verður kennt í rúmlega
hundrað manna hópum í stað 25 til
30 áður. Rektor segir heildarfjárveit-
ingu til háskólans með skrásetning-
argjöldum vera 1.568 mihjónir.
„Við teljum að til að reka skólann,
með svipuðum hætti og í fyrra hefð-
um við þurft 129 mihjónir í viðbót.
Þaö era þær sem við eram að reyna
að spara. Við köllum þetta svelti-
stefnu því við erum í raun að reyna
að sinna öhum verkefnum sem við
höfum verið með en bara á fátæk-
legri hátt en hingað th. Það gengur
ekki th lengdar. Það alvarlegasta er
að við óttumst að nemendur tefjist í
námi ef farið veröur að gera verr viö
þá í kennslu."
Önnur alvarleg afleiðing, að mati
háskólans, er sú að sparnaðurinn
kemur niður á stundakennuram.
„Það eru þeir sem missa vinnu. Þetta
er oft ungt fólk sem viö höfum treyst
á að myndi síöar sækja um störf hér.
Það er jafnvel hætt við að margt af
fólkinu, sem nýkomið er frá námi í
útlöndum, eigi meiri möguleika á að
fá atvinnu við sinn gamla skóla er-
lendis heldur en hér, eins og ástand-
ið er núna. Þaö gæti verið að með
þessu væram við aö senda fólkið út,“
segir rektor.
-IBS
í dag mælir Dagfari
Deilur í viðtengingarhætti
íslendingar hafa ekki kynnt sér
samninginn um Evrópska efna-
hagssvæðið. Það sem er þó enn
verra í málinu er að Alþingi getur
ekki komið sér saman um það
hvort EES- samningurinn sé ghdur
eða hvort Alþingi geti samþykkt
hann. Alþingismenn þurfa því aö
gera meira en það að kynna sér
samninginn sem þjóðin nennir
ekki að kynna sér. Alþingismenn
verða líka að gera það upp við sig
hvort þeir megi samþykkja samn-
inginn, jafnvel þótt þeir skhji hann
og samþykki hann.
Það gerir stjómarskráin. Stjóm-
arandstæðingar halda mikið upp á
stjómarskrána og segja að samn-
ingurinn um EES bijóti í bága við
stjómarskrána. Þaö segja allabail-
ar og það segja kvennalistakonur
og það segir Steingrímur og Fram-
sóknarflokkurinn. Steingrímurvhl
að við breytum stjómarskránni
áður en viö göngum 1EES en alla-
bahamir vilja ekki samþykkja EES
af því aö það brýtur í bága viö
stjómarskrána og þeir vhja ekki
breyta stjómarskránni og era þar
af leiöandi á móti EES af því stjóm-
arskráin gerir ekki ráö fyrir EES.
Nú er þaö th fróðleiks rakið að
stjómarskrána fengum við áriö
1874 og var hún aö mestu stohn frá
Danmörku með hrárri þýöingu á
dönsku stjómarskránni en sú
stjómarskrá var sett rúmlega
hundrað árum áður en Evrópska
efnahagssvæðið komst á blað. Það
vora framsýnir menn sem settu
stjórnarskrána en það veröur að
virða þeim th vorkunnar þótt þeir
hafi ekki gert ráö fyrir EES um
miðja síðustu öld en þar stendur
hnífurinn akkúrat í kúnni.
Helsti gúrú þeirra stjómarskrár-
manna er Bjöm Þ. Guðmundsson
prófessor en hann segir einmitt um
þetta atriði:
„Ef htið er á stjómarskrárvhjann
einan, þ.e.a.s. það sem vakti fyrir
íslendingum, þegar þeir settu sér
stjómarskrá, þykir mér alveg Ijóst
að hann teldi valdframsahð sam-
kvæmt ESS-samningnum óheimht.
Því th stuðnings nægir aö nefna
þær aðstæður sem við íslendingar
bjuggum við þegar stjómarskráin
var sett. Það hefur varla hvarflað
aö nokkrum íslendingi þá aö við
myndum framselja ríkisvald th er-
lendra aðila eða þjóðréttarlegra
stofnana."
Þetta er skarplega athugað hjá
prófessor Bimi og er höfúðrök-
semdin fyrir andstöðu hans gegn
EES að íslendingar geröu ekki ráð
fyrir EES þegar þeir settu sér
stjómarskrá.
Einhver kynni að halda því fram
að heh þjóð gæti ekki skorðað sig
fasta í lagasetningu frá því á síð-
ustu öld þegar samskipti þjóða og
þjóðfélagið sjálft hefur þróast th
nýrra fjölþjóðlegrar samvinnu við
aðrar aöstæður og forsendur.
Spumingin er einfaldlega sú hvort
taka eigi hundraö ára gömul lög
fram yfir framfarir og hagsmuni th
framtíðar.
Þessari spumingu svara and-
stæðingar EES með því að benda á
aö stjómarskráin sé öðrum lögum
æðri og ekki megi setja önnur lög
sem bijóti í bága við stjómar-
skrána. Th þess verður að breyta
stjómarskránni án þess þó að þeir
vhji breyta henni.
Nú hefúr því að vísu verið haldið
fram af gagnmerkum lögfræöing-
um að EES-samningurinn bijóti
ekki í bága við stjómarskrána og
enginn geti sagt fyrir um það nema
dómstólamir sjálfir hvort lögbrot
séu framin eða ekki og dómstólar
kveða ekki upp slíka dóma, nema
þeir fái þau ágreiningsmál th úr-
skurðar. Andstæðingar EES taka
þetta ekki ght og segja aö ef stjóm-
arskráin er brotin mundi það vera
stjómarskrárbrot ef dómstólar
mundu komast að þeirri niður-
stöðu ef EES-samningurinn færi
fyrir dómstóla og við megum ekki
setja lög sem mundu bijóta hugs-
anlega í bága við stjómarskrána,
nema með því að breyta stjómar-
skránni fyrst th að lögin bijóti ekki
í bága við hana.
Þessi deha fer fram í viðtenging-
arhætti og snýst um það hvað
mundi verða ef við mundum gera
eitthvað sem mundi vera stjómar-
skrárbrot, ef við mundum ekki
taka mark á því hvað muni gerast
ef eitthvað gerist. Stjómarskráin
er æðri EES-samningi og það þarf
aö breyta henni th aö EES-samn-
ingur sé ghdur, án þess þó að menn
séu að segja aö þeir muni vera með
því að breyta stjómarskránni ef
það er tahð nauðsynlegt th að EES-
samningurinn taki ghdi, því þeir
era með stjómarskránni en á móti
EES.
Dagfari