Dagblaðið Vísir - DV - 13.11.1993, Blaðsíða 14

14
L/UJGARDAGUR i:i. NÓVEMBE-R 199:1
Útgáfufélag: FRJALS FJOLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÓRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JONAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JONSSON
Fréttastjóri: JONAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RViK. SlMI (91)63 27 00
FAX: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Askrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDG. 25. SlMI: (96)25013. BLAÐAM.: (96)26613.
FAX: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF., ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1400 kr. m/vsk.
Verð i lausasólu virka daga 140 kr. m/vsk. Helgarblað 180 kr. m/vsk.
Minnisstæð ábyrgð
Félög og félagasambönd launafólks hafa stuðlað að
aukinni stéttaskiptingu í landinu síðasta áratuginn. Þessi
aukning byijaði árið 1984 og fór að hraða á sér árið 1986,
einkum í svonefndum þjóðarsáttum. Síðustu tvö ár vax-
andi atvinnuleysis hafa komið skiptingunni á skrið.
Konur eru íjölmennar í hópi lágstéttarinnar og á lægri
stigum milhstéttarinnar. Þær stunda lakar greidd störf
en karlar og fá minna borgað fyrir sömu vinnu. Margar
eru einstæðar mæður. Aukin stéttaskipting á einum ára-
tug hefur í heildina komið sérstaklega hart við konur.
Það er því ofur eðlilegt, að pólitísk samtök kvenna
veki umfram aðra athygli á lélegri frammistöðu samtaka
launafólks í málefnum kvenna. Árangursleysið á þessu
sviði er þó að verulegu leyti þáttur í almennu getuleysi
þeirra og áhugaleysi um velferð lágstéttarinnar.
Þjóðarsættir samtaka launþega hafa farið saman við
lækkað ris á velferðarkerfi almennings. Það er að verða
dýrara að veikjast og senda böm í skóla. Lágstéttin stend-
ur 1 vaxandi mæli frammi fyrir að þurfa að velja lakari
kostinn, af því að betri kosturinn er henni ofviða.
Þjóðarsættir samtaka launþega hafa farið saman við
aukið bil milli tekna hinna bezt settu í þjóðfélaginu og
þeirra, sem eru á nöktum töxtum eða atvinnuleysisbót-
um. Fimmtánfaldur munur er orðinn á tekjum ráðherr-
ans og Sóknarkonunnar, en var áður minna en tífaldur.
Yfirstéttin í landinu hefur komið sér hjá aðild að sam-
drætti þjóðartekna. Hún hefur raunar bætt stöðu sína
umtalsvert á þessu tímabih. Millistéttin og lágstéttin
hafa tekið á sig aha minnkun þjóðartekna. Það er mhh-
stéttinni þungur baggi og lágstéttinni shgandi baggi.
í grófum dráttum má skipta þjóðinni í þijá hluta, tíu
prósent yfirstétt og tíu prósent undirstétt og áttatíu pró-
sent nhlhstétt. Þetta hefur ekki verið mælt hér á landi,
en er ekki fjarri því, sem hefur lengi mælzt í Bandaríkjun-
um. Mhhstéttin er hér alténd langsamlega íjölmennust.
Yfirstéttin stjómar flestu því, sem máh skiptir í þjóðfé-
laginu og skammtar sér lífskjör, sem fara batnandi á
sama tíma og lífskjörum annarra hrakar. Innan yfirstétt-
arinnar vex tihitsleysi gagnvart líthmagnanum og græðgi
í lífsins gæði, eins og áður gerðist í Bandaríkjunum.
Milhstéttin býr við sæmhegan kost á ýmsum forsend-
um. í mörgum thvikum aíla hjón tvennra tekna, í öðmm
hafa menn mikla vinnu, hentuga menntun eðá góða að-
stöðu 1 einhveiju hinna mörgu kerfa þjóðfélagsins, sem
veldur því, að þeir þurfa ekki að sæta nöktum töxtum.
Samtök launafólks gæta einkum hagsmuna milhstétt-
arinnar og reyna að verja hana áfóllum. Svonefndur
uppmæhngaraðah hefur lengi verið einn helzti horn-
steinn hinnar íhaldssömu fomstu samtaka launafólks.
Forustumennimir sækja fylgi sitt í slíka mihistéttarhópa.
Hagfræðhegt ósjálfstæði og hugmyndafátækt veldur
því, að þau hafa ekki skorið upp herör gegn áhrifavöldum
samdráttarins, annars vegar innflutningsbanni og rík-
isstuðningi í landbúnaði og hins vegar fyrirstöðu sjávar-
útvegs gegn uppboðskerfi veiðheyfa 1 stað kvótakerfis.
í skipulegu undanhaldi ósjálfstæðra og hugmynda-
snauðra samtaka launafólks er ekkert rúm fyrir hags-
muni hins áhrifahtla minnihluta lágstéttarinnar. Sá hluti
er bara skilinn eftir í vamarstríðinu og þjóðarsáttunum,
sem varða veg launþegasamtakanna th kreppunnar.
Aukin stéttaskipting er íslenzk staðreynd, kortlögð í
hehan áratug. Samábyrgð samtaka launafólks á þessari
stéttaskiptingu er staðreynd, minnisstæð staðreynd.
Jónas Kristjánsson
Happafengur lög-
reglu kann aö afstýra
fjöldasjálfsmorði
Höfuðstaður hindurvitnamangara,
grillufangara og ginningarfífla
þeirra hefur á einni viku færst
hornanna á milli í Evrópu, frá Snæ-
fellsjökh á íslandi til Kíev í Úkrainu.
Geimveruloddurum tókst með
liðsinni angurgapa á fréttastöðvum
sjónvarpanna að teyma nokkur
hundruð manns vestur á Snæfells-
nes fyrir viku en sem betur fer mun
enginn hafa hlotið líkamstjón af að
góna þar upp í skýin. í Kíev óttast
menn hins vegar blóðbað.
Frá fornu fari hafa trúvinglar og
undramenn af ýmsu tagi átt frekar
auövelt með að afla sér áhangenda
í Suður-Rússlandi og Úkraínu. Síð-
asti sprotinn á þeim meiði er Mikla
hvíta bræðralagið.
Trúflokkurinn sem svo kallar sig
kom upp um svipað leyti og Sovét-
ríkin leystust upp. Stofnandinn er
Júrí Krivonogof, sálfræðingur sem
leyniþjónustan KGB liafði fyrr
meir á sínum snærum við að heila-
þvo andófsmenn.
Krivonogof lætur kenningu sína
snúast um unga konu, Marínu Tav-
ingun. Nefnir hann hana Maríu
Devi Khristos, segir hana Krist
endurkominn og boðar heimsslit
með undrum og stórmerkjum af
þeim sökum.
Um þessi hjú hefur flykkst söfn-
uður sem Krivonogof stefndi til
Kíev í þessari viku. Boðaði hann
að þau myndu andast á fimmtudegi
en rísa upp á þriðja degi þar frá og
verða uppnumin til himna á
sunnudag með öllum sanntrúuð-
um, hundrað íjörutíu og fjórum
þúsundum, jafnframt því sem
heimurinn líði undir lok.
Með hliðsjón af reynslu annars
staðar af heimsslitasöfnuðum af
þessu tagi, Jonestown í Guyana
Erlend tídindi
Magnús Torfi Olafsson
1978 og Waco í Texas síðastliðið
vor, óttuðust yfirvöld í Úkraínu
fjöldasjálfsmorð sanntrúaðra úr
Mikla hvíta bræðralaginu á tilsett-
um uppnumningartíma. Höfðu þau
því viðbúnað við kirkju heilagrar
Sofíu í Kíev, höfuðkirkju frá 11.
öld, þegar áhangendur bræðralags-
ins tóku að safnast þar saman
framan af vikunni.
Til tíðinda dró á miðvikudag
Tugum bræðralagsmanna tókst að
laumast inn í kirkjuna innan um
venjulega safngesti. Lýsti hópurinn
yfir eign sinni á kirkjunni og þeim
asetningi að hreinsa nú helgidóm-
inn. Aðferðin var atlaga í því skyni
að eyðileggja íkonana, helgimyndir
austurkirkjunnar, sem húsið hefur
að geyma.
Varðliðar áttuðu sig áður en mik-
il spjöll voru unnin á listaverkun-
um og tóku höndum bræðralags-
fólk sem til náðist. Það kom svo í
ljós degi siðar að löggæslumenn
höfðu veitt betur en þeim var sjálf-
um ljóst.
Þegar fangar tóku liver um ann-
an að kyssa fætur konu einnar í
sínum lióp rann upp fyrir lagavörð-
um að þeir höfðu fyrir slembilukku
eina náð að hafa hendur í hári
sjálfrar átrúnaðargyðju safnaðar-
ins. Einnig kom í ljós að kenningar-
smiðurinn Krivonogof var líka í
fangahópnum.
Yfirvöld segjast undirbúa ináls-
höfðun á hendur lionum að
minnsta kosti, einkum fyrir fjár-
plógsstarfsemi, en hann er talinn
hafa gert sér safnaöarfélaga, sem
ílestir eru ungmenni, að féþúfu.
Fyrst í stað neituðu þau skötuhjú
bæði að svara spurningum við yfir-
heyrslur.
Enn er óséð hvort bræðraiags-
fólk, sem enn er frjálst ferða sinna,
afblekkist viö atburðinn í kirkju
heilagrar Sofíu og eftirköst hans,
eða hvort það veður áfram í sömu
trúarsannfæringu og tekur til viö
blóðskírn til að verða uppnumið á
sunnudaginn. Við öllu má búast
þegar svona hópur á í hlut.
í Guyana fékk safnaðarleiðtoginn
James Jones á níunda hundrað
áhangendur sína til að bergja blá-
sýru í ávaxtasafa (svo mæðurnar
ættu betra með að koma drykknum
niður í börnin) við hópsjálfsmorðið
fyrir fimmtán árum. Sú athöfn var
svar hans við yfirvofandi handtöku
fyrir morð á bandarískum þing-
manni sem ætlaði að kynna sér
ástandið í búðum safnaðarins.
Á búgarði Branch Davidian safnað-
arins í Waco brann á níunda tug
manna inni í vor, eftir iila undirbúna
og álappalega framkvæmda árás
bandarískrar ríkislögreglu á bygg-
ingasamstæðuna þar sem heimsslita-
boðandinn David Koresh hafðist við
ásamt áhangendum sínum.
Marina Tavingun, sem áhangendur nefna Maríu Devi Khristos, biður lögreglumönnum bölbæna eftir handtök-
una. Símamynd Reuter
Skoðanir annarra
Alla hörku vantar
Svíar hafa gert ráðamönnum í Evrópubandalag-
inu ljóst að þeir geta því aðeins orðið aðilar að sam-
eiginlegum seðlabanka og sameiginlegri gengis-
skráningu að þingið samþykki ákvörðun um þaö
sérstaklega. í Noregi er hins vegar ekki minnst einu
orði á að þetta mál verði að bera undir þingið. Bjern
Tore Godal viðskiptaráöherra segir þó að enginn
munur sé á stefnu Norömanna og Svía í þessu efni.
Hann ætti þá að láta vita af þeirri afstöðu þegar inn-
ganga í EB er rædd i Brussel.
Úr forystugrein norska Dagbladet 11. nóv.
Þarflaust norrænt sjónvarp
Ef þaö er eitthvað sem ekki skortir á Norðurlönd-
um þá eru það fleiri sjónvarpsrásir. Og ef það er
eitthvað sem skortir þá er það betri dagskrá á þeim
rásum sem þegar eru í boöi. Þaö er þörf á aö styrkja
opinberar sjónvarpsstöðvar á Norðurlöndum en það
verður að gerast innan skynsamlegra marka en ekki
í nafni draumóra eins og hugmyndin um sameiginlet
norrænt sjónvarp var. Vandi sjónvarpsstöðvanna er
að eftir því sem rásum hefur fjölgað og útsendingar-
tími lengst hefur dagskráin versnað. Vandað efni er
því nær horfið af skjánum.
Úr forystugrein Politiken 10. nóv.
Friður áhættunnar virði
Það er auðvitað áhættunnar virði að ríki Evrópu
reyni að hressa upp á fyrri áætlanir um frið í Bos-
níu og Hersegovínu. En þýsk-franska áætlunin, sem
utanríkisráðherrar allra ríkja innan Evrópuband-
lagins hafa fallist á að vinna eftir, er óhæf eins og
hún er. Gjaldiö fyrir friðinn er of hátt. Hætta er á
að friöurinn reynist skammvinnur og ótraustur.
Úr forystugrein Berlingske Tidende 11. nóv.