Dagblaðið Vísir - DV - 03.02.1994, Blaðsíða 14

14
FIMMTUDAGUR 3. FEBRÚAR 1994
Útgáfufélag: FRJALS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÖNAS KRISTjANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVlK. SlMI (91 )63 27 00
FAX: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Áskrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDG. 25. SlMI: (96)25013. BLAÐAM.: (96)26613.
FAX: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ARVAKUR HF. - Askriftarverð á mánuði 1400 kr. m/vsk.
Verð I lausasölu virka daga 140 kr. m/vsk. - Helgarblaö 180 kr. m/vsk.
Upphefð að utan
Dómar hafa skánaö nokkuð hér á landi, síðan fólk fór
að hagnýta sér þann möguleika að vísa málum sínum
til hölþjóðlegra dómstóla, sem ísland hefur neyðst til að
samþykkja vegna viðskiptahagsmuna okkar af þátttöku
landsins í fjölþjóðlegu samstarfi af ýmsu tagi.
íslenzkir dómstólar eru ekki lengur eins hallir undir
yfirvaldið og áður var. Nú verða þeir að taka tillit til
mannréttinda og ýmissa grundvaUaratriða í lýðræðislegu
þjóðfélagi, svo að úrskurðum þeirra verði ekki enn einu
sinni hnekkt af fjölþjóðlegum dómstóh úti í Evrópu.
Endurtekin sneypa ríkisins á þessum fiölþjóðlega vett-
vangi hefur leitt til betri aðgreiningar dómsvalds og
stjómsýslu. Sýslumanna- og fógetaembættum hefur verið
skipt í héraðsdómaraembætti annars vegar og sýslu-
mannsembætti hins vegar. Þetta er umtalsverð réttarbót.
Á fleiri sviðum eru utanaðkomandi áhrif farin að
vemda almenning betur gegn yfirvaldinu og gæludýrum
þess. Eitt nýjasta dæmið er, að fjölþjóðlegir viðskipta-
samningar takmarka geðþótta landbúnaðarráðherra í
ofbeldisaðgerðum gegn innflutningi ódýrrar matvöm.
Með aðild ríkisins að fiölþjóðlegum stofnunum á borð
við Fríverzlunarsamtökin, Evrópska efnahagssvæðið og
alþjóðlega fríverzlunarklúbbinn GATT hafa verið tak-
markaðir möguleikar íslenzkra yfirvalda á að skattleggja
almenning í formi einokunar og innflutningsbanns.
Viðskiptahagsmunir íslands hafa neytt stjómvöld til
að undirrita samninga, sem munu smám saman valda
auknu vægi innlendra almannahagsmuna gagnvart inn-
lendum sérhagsmunum. Stjómvöld hafa af alefli reynt
að takmarka þessa breytingu, en orðið að gefa eftir.
Á öllum þessum sviðum birtast útlendar stofnanir, svo
sem dómstólar og samtök, sem vemdarenglar íslenzkrar
alþýðu gegn innlendri yfirstétt embættis- og sljómmála-
manna, sem stjóma ríkinu í þágu afmarkaðra sérhags-
muna á borð við ráðuneyti, landbúnað og stórfyrirtæki.
Þetta er ekki ný bóla. Allt frá miðöldum hefur íslenzki
jarðeigna- og embættaaðallinn gert ráðstafanir til að
halda niðri sjávarútvegi og skattleggja hann í þágu land-
búnaðar, svo sem fram hefur komið í nýlegum sagnfræði-
rannsóknum. Kóngur og hirð vom helzt til vamar fólki.
Þegar nýir lýðræðisstraumar í Evrópu fengu upplýsta
hirðmenn í Kaupmannahöfii til að reyna að bæta stöðu
íslenzkrar alþýðu, börðust íslenzkir embættismenn gegn
því af hörku, svo að vinnumenn fæm ekki að heimta
hærra kaup í skjóh þess, að eha fæm þeir á vertíð.
Höfuðástæðan fyrir því, að ísland varð sjálfstætt ríki,
er ekki heimastjómin fýrir 90 árum, heldur stofiiun ís-
landsbanka á sama tíma. Um hann streymdi hingað er-
lent fjármagn, sem varpaöi töfrasprota sínum á frum-
stæðan sjávarútveg og gerði hann að vélvæddri stóriðju.
Síðan komu tvær heimsstyrjaldir, sem færðu íslandi
stórgróða. Þær komu að utan eins og annar happafengur
þjóðarinnar. Eftir þær kom kalda stríðið landinu 1 góðar
flugsamgöngur við umheiminn. Jafnan vora það utanað-
komandi öfl, sem bættu stöðu almennings á íslandi.
Hinar lýðræðislegu og efnahagslegu forsendur fyrir
sjálfstæði og fuhveldi íslands og fyrir velmegun almenn-
ings hafa að verulegu leyti komið að utan, sumpart fyrir
þrýsting. Þær em ekki verk innlendrar yfirstéttar, held-
ur em þær sumpart komnar til sögunnar þrátt fyrir hana.
Upphefðin hefur komið að utan. Við eigum enn eftir
að sýna fram á, að við getum rekið sjálfstætt og efnahags-
lega öflugt lýðræðisríki á íslandi fyrir eigin tilverknað.
Jónas Kristjánsson
„Eina spumingin er hvernig haga eigi fyrirkomulagi á smásölu áfengis til neytenda," segir Vilhjálmur m.a.
i grein sinni.
Áfengiseliíkasala:
Undanhald
Svía og Finna
Svlar, Finnar og Norðmenn hafa
viðhaldið svipuðu fyrirkomulagi á
viðskiptum með áfengi og íslend-
ingar. Þar hefur einkasala á vegum
ríkisins séð um að koma vörunni
til neytenda og veitingastaða.
Þetta fyrirkomulag áfengisviö-
skiptanna hefur verið til umræðu
í aðildarviðræðum þessara frænd-
þjóða okkar að Evrópusambandinu
en einkasölumar og viðskiptahætt-
ir þeirra eru í engu samræmi við
það frjálsræöi í viöskiptum og jafn-
ræði milli aðila sem eru grundvall-
aratriði á innri markaði Evrópu-
sambandsins.
Aðilum ekki mismunað
Lengi leit út fyrir að frændþjóðir
okkar myndu streitast á móti öllum
breytingum á áfengiseinkasölun-
um en skömmu fyrir jólin náöist
samkomulag í málinu við Svia og
Finna en Norðmenn eru enn við
sama heygarðshomið og fyrr. Sam-
kvæmt samkomulaginu sem kem-
ur fram í bréfi Hans van den Broek
til viökomandi ráðherra Svía og
Finna er miðað viö að þessi ríki
afnemi ríkiseinokun í innflutningi,
útflutningi, heildsölu og fram-
leiðslu á áfengi og þar með er talin
heildsöludreifing tíl bara og veit-
ingahúsa. Ennfremur kemur fram
að ríkiseinkasala í smásölu verður
heimil enda starfi hún með þeim
hættí að einstökum aðilum verði
ekki mismunaö.
EES-samningurinn
gildir í málinu
í bréfi Hans van den Broek kem-
ur líka fram aö Svíar og Finnar
hafi samþykkt að taka upp löggjöf
Evrópusambandsins varðandi
einkasölur í EES-samningnum.
Framkvæmdastjóm ES lítur svo á
Kjallariim
Vilhjálmur Egilsson
aiþingismaður, framkvæmda-
stjóri Verslunarráðs íslands
aö breytingamar á fyrirkomulagi
áfengisviðskiptanna eigi að gerast
við gildistöku EES-samningsins.
Ráðherramir, sem fara með þessi
mál fyrir hönd Svía og Finna, þeir
Ulf Dinkelspiel og Pertti Salolain-
en, hafa sent Evrópusambandinu
staðfestingarbréf þar sem þeir lýsa
sig samþykka öllu sem kemur fram
í bréfi Hans van den Broek. Því
liggur fyrir að bæði Svíar og Finnar
hafa gefist upp á að halda útí
óbreyttri ríkiseinkasölu á áfengi
gagnvart EES-samningnum. Þessi
afstöðubreyting Svía og Finna og
eins hin skýra afstaða Evrópusam-
bandsins til málsins hlýtur aö
verða mótandi fyrir niðurstöðu
Eftirhtsstofhunar EFTA þegar hún
fjaUar um málefni áfengiseinkasal-
anna í Svíþjóð, Finnlandi, Noregi
og á íslandi.
Leiðarlok hjá ÁTVR
Það getur varla verið annað en
tímaspursmál hvenær sá formlegi
úrskurður kemur að breyta þurfi
um starfshættí ÁTVR. Því hlýtur
aö vera æskilegt að íslensk stjóm-
völd fari strax að vinna í málinu
og afnemi hömlur á innflutningi,
útflutningi, framleiðslu og heild-
sölu með áfengi og þ.á m. dreifingu
til bara og veitingahúsa. Eina
spumingin er hvemig haga eigi
fyrirkomulagi á smásölu áfengis til
neytenda. Líklegt er að bijóta þurfi
upp sameiginlegt innkaupakerfi
þannig aö einstakar útsölur verði
sjálfstæðar einingar. Þá hlýtur ein-
hver að spyrja: Þarf ríkið þá endi-
lega að vera að vasast í slíkum
rekstri? Er ekki eðlilegra að það sé
á valdi einstakra sveitarfélaga að
ráða skipan áfengisútsölu hjá sér?
Vilhjálmur Egilsson
„Það getur varla verið annað en tíma-
spursmál hvenær sá formlegi úrskurð-
ur kemur að breyta þurfi um starfs-
hætti ÁTVR.“
Skodanir aimarra
Atvinnuuppbygging
til langstíma
„í atvinnuuppbyggingu til langs tíma verður aö
þróa matvælaframleiðsluna sem best og byggja hana
á eins góðu hráefni og ýtmstu möguleikar leyfa . . .
Fiskvinnslan er í úlfakreppu fjárhagslega og slíkt
fiármagn er ekki að fá, þrátt fyrir möguleikana sem
blasa við. Þær fjárfestingar, sem fiskvinnslan leggur
í miðaö við við núverandi aðstæður, verða að skila
sér strax. Afkoma fyrirtækjanna þolir ekki neina bið
eftír slíkum ávinningi.“
Úr forystugrein Tímans 1. febr.
Friðanir á hrygningarslóð
„Friðanir á hrygningarslóð þegar hrygning er í
hámarki gegna m.a. þeim tilgangi að minnka sókn í
elsta hluta hrygningarstofnsins. Þessi friðun má þó
ekki verða til þess að sókn í yngri hluta stofnsins
aukist . . . Vegna aukins veiðiálags em toppamir
sem koma fram við 6-7 ára aldur þeirra fiska sem
mynda sterku árgangana alltaf að verða minni og
minni. Að sama skapi þá em það alltaf færri og færri
fiskar sem ná 10 ára aldri.“
Dr. Guðrún Marteinsdóttir í Mbl. 2. febr.
Losun geislavirkra ef na
„ísland hefur margítrekað þá skoðun sína á al-
þjóðlegum vettvangi, að fráleitt sé að þjóðir heims
stuðh að því að auka losun geislavirkra efna út í
umhverfið. Þess er að minnast að fyrr í vetur létu
bæði Alþingi og ríkissjóm duglega til sín taka gagn-
vart Bretum, þegar starfsemin í Sellafield var aukin.
Nú verða menn aftur að bretta upp ermar; það geng-
ur einfaldlega ekki aö ein þjóð geti óáreitt mengað
fyrir öðnun lífsnauðsynleg hafsvæði."
Úr forysturgrein Alþbl. 1. febr.