Alþýðublaðið - 08.10.1967, Síða 9

3
D
ókaverð og útgáfukostnaður
bóka er einnig mál sem vert er
að gefa gaum, ekki sízt ef mark-
aður bóka þrengist jafnt og þétt
á íslandi. Væri ekki unnt að vinna
bókum nýjan markað, með nógu
ódýrri bókagerð, t.a.m. meðal
ungs fólks sem ekki liefur mikil
fjárráð; er ekki markaður hér
fyrir bækur sem menn kaupa til
að lesa eitt einasta sinn og hirða
ekki um síðan frekar en verkast
vill? Innflutningur erlendra bóka
í ódýrum útgáfum og sala í stór-
um stíl bendir minnsta kosti til
að svo sé. í annan stað virðist
bókagerð furðulega dýr hér með
þeim hætti sem hún er rekin. Er
það t.a.m. eðlilegt að bókband sé
Ianghæsti kostnaðarliður við út-
gáfu bókar hvort sem hún er stór
eða lítil, góð eða ill, vönduð eða
óvönduð? Og hvað um hlut höf-
unda? Hér á landi lifir fjöldi fólks
góðu lífi á bókagerð og bókaút-
gáfu, beint og óbeint, bókagerðar-
menn, útgefendur, bóksalar, bóka-
safnsmenn, gagnrýnendur og
fræðimenn um bókmenntir. Er þá'
ekki maklegt að höfundur sem
semur eina bók á ári sem selst
í meðalstóru upplagi, t.a.m. 2000
—3000 eintökum, fái lífvænleg
laun fyrir verk sitt? Eins og sakir
standa mun mikið skorta á að svo
sé. Höfundur bókarinnar í dæm-
inu hér að ofan fær 120.000 krón-
ur fyrir verk sitt í eitt skipti fyr-
ir öll og munu það teljast sæmi-
leg ritlaun á íslenzkan mæli-
kvarða. Væru laun hans í stað-
inn t.a.m. 15% af brúttóverði
bókarinnar hefði hann fengið ögn
minna í sinn hlut, tæpar 117
þúsund krónur þegar bókin var
seld fyrir útgáfukostnaði, — og
ætti þá hagnaðarvon af því sem
óselt var af upplaginu. En að
vísu tæki höfundurinn með þessu
móti þátt í áhættu útgefandans.
Um þessi efni sagði Arnbjörn
Kristinsson meðal annars:
— Ég held fyrir það fyrsta að
útgefendur almennt miði ekki út-
gáfu sína við gróðavonina eina,
hér eru árlega gefnar út bækur
sem lítil von er til að skili nokkr-
um ágóða, eingöngu vegna þess
að þær eru góðar bækur. Og
bókaútgáfa er - áhættusamur
rekstur. Ég gizka á að svo sem 200
bækur af þeim 350 sem hér koma
út árlega svari ekki kostnaði í
fyrstu lotu og margar þeirra
aldrei. Væru höfundar ráðnir upp
á hlut yrðu þeir einnig að taka
áhættu á sig — og margir kjósa
frekar að tryggja hag sinn með
því að selja handrit sín á föstu
verði. Um ódýra bókagerð er
það að segja að slik útgáfa hef-
ur verið reynd hér, og tókst ekki.
Markaðurinn hér er of þröngur
til að gefa út góðar bókmenntir
með þeim hætti. Auk þess virðist
mér að fólk hafi meiri tilhneig-
ingu hér á landi en víða annars
staðar til að safna bókum og eiga
þær, og vill þá að bækur sínar
séu vandaðar, bundnar en ekki
heftar, prentaðar á góðan papp-
ír, nokkuð borið í þær. Það er að
vísu rétt að bókband er alltof stór
kostnaðarliður hér á landi og
bókband oft óvandað, enda er
vélakostur bókbindara miklu lé-
legri en gerist í prentsmiðjum.
Þetta er veikasti hlekkurinn í
öllu útgáfustarfi hér á landi. Og
það er nauðsynlegt að bókbind-
arar geri sér grein fyrir þessu
og reyni til að bæta ráð sitt. En
þetta mál, og annað sem bókagerð
er áfátt hér á landi, verður ekki
leyst með því að senda vinnuna
úr landi. Ég hef sjálfur gefið út
bækur, þar sem myndir eru prent-
aðar erlendis en bækurnar unn-
ar að öðru leyti af islenzkum iðn-
aðarmönnum, slíkt samstarf um
verk sem við réðum ekki við að
öðrum kosti er gott og gilt. En
það er alltof langt gengið að láta
setja, prenta og binda bækurnar
erlendis og flytja þær inn full-
gerðar, og engin ástæða til að
bókagerðarmenn uni slíku. Og í
lögum er gert ráð fyrir að bækur
með íslenzkum texta sem fluttar
eru inn fullunnar séu tollaðar til
verndar innlendri bókaiðn.
M
■ * enn gefa ut bækur smar
fyrst og fremst á haustin, sagði
Arnbjörn Kristinsson ennfremur,
af þeirri einu ástæðu að reynslan
sýnir að aðra tíma ársins er bók-
sala hverfandi lítil. Það er liklegt
að hægt væri að vinna bókum
nýjan markað, — að ungt fólk, á
aldrinum 16 — 25 ára til dæmis,
mundi kaupa ódýrar, einfaldar
bækur, til lestrar einvörðungu.
Þetta hefur ekki verið reynt til
hlítar ennþá, en að því hlýtur að
koma. Ég veit að í Danmörku var
lengi vel talið vonlaust að gefa
út vasabrotsbækur, — en allt í
einu var það hægt þar eins og
annars staðar. Lítið forlag ruddi
brautina en þau stóru tregðuðust
við í fyrstu. Þau urðu brátt að
dansa með. Og nú er Gyldendal
stærsti forleggjari vasabrotsbóka
á dönsku. En spurningin er hvort
þessi tími sé kominn hjá okkur
og hvernig slíkri útgáfu verði
komið hér á. Svo mikið er víst að
nýjungar verða að koma til eigi
bókamarkaðurinn að stækka. En
ýmislegt er hægt að gera til að
létta undir bókagerð og bókaút-
gáfu. Það er hneyksli, stjórnar-
völdum til hneisu og skammar, að
efni til bókagerðar innanlands
skuli vera tollað á sama tíma og
erlendar bækur, blöð og timarit
flæða tollfrjálst inn í landið. —
Menn hafa það sí og æ á vörun-
um hvað íslenzkar bókmenntir
séu merkilegar. En gagnvart bóka-
gerð ríkir þveröfug stefna við all-
ar aðrar iðngreinir. Yfirleitt er
talið sjálfsagt að ílytja hráefni
til iðnaðar innanlands tollfrjálst
inn í landið, en leggja verndar-
toll á erlendar samkeppnisvörur.
í bókagerð er þessu alveg öfugt
farið og keppinautum okkar er-
lendis veittur forgangsréttur fyrir
okkar. Bókaverð mundi lækka ef
þessir tollar væru gefnir eftir, og
slík eftirgjöf hefði auk þess stór-
kostleg sálfræðileg og siðferði-
leg áhrif til eflingar bókaútgáfu.
Og ekki hefði það minna að segja
ef ríkisvaldið gæfi eftir sölu-
Framhald á bls. 14.
Ingélfs-Café
BINGÓ í dag kl. 3.
aðalvinningur eftir vali.
11 umferðir spilaðar. — Borðpantanir
í síma 12826.
Engélfs-Café
Gömlu dansarnir
í KVÖLD KL. 9.
Hljómsveit Garðars leikur.
Söngvari: Björn Þorgeirsson.
Aðgöngumiðasala frá kl. 8. — Sími 12826.