Alþýðublaðið - 11.02.1968, Blaðsíða 7

BRUNAR OG BRUNAVARNIR
NÝTT frumvarp til laga um
brunavarnir hefur verið lagt
fram á Alþingi; og flutti .t'élags
mláilaráðberra, Egger.t G. Þor-
steinsson, iþví úr hlaSi. 1 grein-
argerð frv. segir svo:
SKIPULAGÐAR brunavarnir
eiga sér ekki langa sögu á ís-
landi. Strjálbýlið hér á landi
gerði ókleift að koma slíku við.
Þegar eldur kom upp; urðu
menn að treysta á eigið atfylgi
og nágranna sína til slökkvi-
starfa.
Svo hefur oft verið talið, að
bæjarbrunar hafi ekki verið tíð-
ir á fyrri öldum, enda bæjar-
hús ekki nema að litlu leyti úr
eldfimu efni. Fleira hafi komið
til, alkunn er vísa Látra-Bjarg
ar:
„Látra aldrei brennur bær
bleytan þessu veldur“.
Athugun á annálum, sem eru
helzta heimildin um þessi efni,
gefur hins vegar ásíæðu til að
ætla, að bæjarbrunar hafi þó
verið furðu tíðir é fyrri öld-
um.
Brunaliættan var mest á stór
býlum, íþar sem helzt var byggt
úr timbri. Af eðlilegum ástæð
um er slíkra bruna fremur get-
ið en bruna annars staðar. Af
stórbrunum má nefna t.d. brun
ann í Hítardal 1148, se*m tal-
inn er mannskæðastur allra
bruna á íslandi, bruna á bisk
upsstólunum; einkum stórbruna
í Skálholti 1309, 1527 og 1630,
sem olli óbætanlegu tjóni. Get
ið er mjkilla bruna á klaustur
jörðum eins og t.d. Möðruvöll-
um; Munkaþverá, Reynistað og
Helgafelli. Þá eru og frásagnir
um þriðjungi 19. aldar, en 1875
eru sett sérstök lög um bruna-
málefni í Reykjavík, lög nr 20,
15. október 1875. Er mjög ná-
kvæmlega kveðið þar á um með
ferð brunamála. Þau lög héldu
gildi sínu, unz sett voru nú-
gildandi lög um brunamálefni
í Reykjavík nr. 28, 12. febrúar
1945.
Heildarlög um brunamál ut-
an Reykjavíkur voru fyrst sett
með lögum nr. 85, 22. nóvem-
ber 1907, og var svo mælt fyrir
í 39. gr., að lögin giltu fyrir
kaupstaði utan Reykjavíkur,
verzlunarstaði og aðra þá staði
og húseignir, sem eigi féllu und
ir lög frá 20. október 1905, um
vátryggingu sveitabæja og ann
arra húsa í sveitum utan kaup-
túna.
Jafnhliða þessum lögum giltu
sérlög um slökkvilið á ísafirði
frá 1883, Seyðisfirði frá 1901,
Akureyri frá 1905 og Hafnar-
firði frá 1909. Árið 1901 voru
sett sérstök lög um skipun sót
ara í kaupstöðum utan Reykja
víkur.
Öll þessi löggjöf var afnum-
in með núgildandi lögum nr.
37; 1. apríl 1948, en samkvæmt
þeim var síðan sett reglugerð
nr. 167/1949.
Með þessari löggjöf var vissu
lega stigið spor í rétta átt, en
reynslan hefur þó sýnt, að mik
illa úrbóta er þörf. Á fimm ára
tímabilinu árin 1962 — 1966, að
báðum árum meðtöldum, voru
samanlagðar tjónabætur trygg-
ingafélaganna vegna bruna sem
hér segir:
að verulegu leyti að greiða í
erlendum gjaldeyri í formi
endurtryggingaiðgjalda.
Samanburður á brunatjónum
á íslandi og í nágrannalöndum
okkar leiðir í ljós, að meðal-
tjón á íbúa_ er hér tvöfait til
þrefalt hærra en þar, ef mið-
að er við árin 1962—1965, og
stórversnar það hlutfall enn, ef
árið 1967 er tekið með.
Til frekari glöggvunar á því,
hvílíka fjármuni hér er um að
ræða, má benda á, að saman-
lagðar tíónabætur árin 1960—
1967 mundu nægja til þess að
greiða alla verktakavinnu við
Búrfellsvirkjun, og andvirði,
tþess, sem brunnið befur á yfir-
standandi ári, hefði nægt fyrjr
öllum byggingarkostnaði Kisil-
gúrverksmiðjunnar við Mývatn,
og vel það.
Auðvelt er að sýna fram á,
að hið margfalda met íslend-
inga í brunatjónum stafar að
verulegu leyíi af skorti á eftir
liti og vöntun á fræðslustarf-
semi á sviði brunamiála. Sam-
kvæmt skýrslum tryggingafélag
anna um upptök eldsvoða, eru
tvær algengustu orsakirnar eft
irfarandi;
Röng meðferð og umbúnaður
eldfimra efna 11%.
Olíukynditæki 24%.
í þirðja sæti kemur svo raf-
magnið með 7%. Frá því árið
1948 hafa verið í gildi ströng
ákvæði um uppsetningu og með-
ferð olíukynditækja og opinhert
eftirlit *með þeim. Tæki þessi
eru yfirleitt mjög vönduð og
fullkomin og mundu öruggiega
Leikfélagið Gríma liefur aff undanförnu Iiaft kynningu á Ieik
list í nokkrum sóklum í Reykjavík og nágrenn'i á vegum mennta
málaráffuneytisins. Bergljót Stefánsdóttir, Sigurður Karlsson
og Sigurður Hallmarsson flytja einþáttunginn Bónorffiff eftir
Chekov undir stjórn Magnúsar ónssonar. Sýndar eru ýmsar
leikaffferðir og nokkur greln gerff fyrir höfundi.
sárasjaldan valda tjóni, ef um-
búnaður þeirra væri löglegur.
Með auknu eftirliti ætti því að
vera mögulegt að draga veru-
lega úr þessum lið.
Varðandi ranga meðferð eld
fimra efna er það að segja, að
hér er ekki eingöngu eftirlits
leysi um að kenna, heldur einn-
ig og kannske enn frekar vönt
un á fræðslusíarfsemi. Það er
t.d. allt of algengt, að iðnað-
armenn valdi íkveikju í sam-
bandj við meðferð ýmiss kon
ar efna, og þó aðallega nýrra,
er þeir nota í starfi sínu.
Brunavarnaeftirlit ríkisins
hefur allt frá upphafi sínu haft
á að skipa einum eftii'lits-
manni, og hefur honum verið
ætlað að hafa eftirlit með bruna
vörnum á öllu ladninu utan
Reykjavíkur. Þótt hann hafi
margt vel gert, þá er framan-
greint verkefni algjör ofætlun
einum manni, enda árangurinn
í samræmi við það. Til þess að
verulegs árangurs megi vænta,
þarf brunavarnaeítirlitið að
liafa á að skipa a.m.k. fjórum
fastráðnum starfsmönnum.
Tveir til þrír þeirra þurfa að
vera í síöðugum eftirlitsferð-
um um landið. Einn þessara
manna þarf að vera vanúr
Framhald á bls. 15
um stórbruna, t.d. á Haga á
Barðaströnd, Leirá í Borgar-
firði og Stórólfshvoli. Þessi
dæmi eru af handahófi tekin.
Þegar byggð tók að aukast í
iReykjat.'ík um miftya 18. öld
með tilkomu ,,Innréttinganna“,
skapaðist þar veruleg bruna-
hætta, enda stóð ekki á því, að
eldsvoði ylli þar miklu tjóni.
Árið 1764 brunnu þrjú verk-
smiðjuhúsanna og aftur varð
'bruni 1773. Munu þá hafa verið
gerðar nokkrar öryggisráðstaf-
anir, m.a. var næturverði ,,Inn
rétíinganna" falið að fylgjast
*með notkun elds, sbr. er.indis-
bréf dags. 3. okt. 1778.
Eftir að Reykjavík fær kaup
staðarréttindi, er hinum sér-
staka næturverði bæjarins fal-
ið að gera aðvart um eldsvoða
og gera ýmsar ráðstafanir í því
sambancfj, og er um þetta f.iall
að í erindisbréfi, dags 16. apríl
1791. Við þetta sat til 1. apríl
1807, en þann dag gaf stift-
amtmaður út auglýsingu um
varnir gegn brunahættu í
Reykjavík. Munu það væntan-
lega vera fyrstu reglur þeirrar
tegundar, sem settar voru hér á
landi, en lítt munu þær hafa
verið haldnar. Vísir að slökkvi
liði tekur að iþróast hér á öðr-
Vegna fasteigna 126 millj. kr.
Vegna lausafjár 214 millj. kr.
Samtals 340 millj. kr.
Þetta gerir til jafnaðar 68
millj. á ári eða sem næst 350
kr. á íbúa á ári að meðaltali.
Ekki liggja fyrir endanlegar föl
ur fyrir yfirstandandi ár (1967),
en allt bendir til, að samanlagt
'tjón lá lausafé og fasteignum
verði talsvert á þriðja hundrað
milljónir króna, og verður því
um algjört metár að ræða í
þessum efnum. í sambandi við
upphæðir þessar er vert að hafa
í huga, að hér er einungis úm
samanlagðar tjónabætur trygg-
ingafélagánna að ræða. Hið
raunverulega tjón er miklu
hærra, því að algengt er, áð
bæði fasteignir og lausafé sé
sfórlega undirtryggt og hið síð
arnefnda jafnvel ótryggt með
öllu. Þar við bæíist svo óbeint
tjón, t.d. rekstrarstöðvanir af
völdum eldsvoða. — Þött
einstaklingar og fyrirtækj fái,
þegar bezt lætur, tjón sitt að
fullu bæt'c hjá tryggingafélög-
um, þá verður ekki 'hið sama
sagt um þjóðfélagið í heild. Þar
koma brunatjónin fram sem
hreint tap og það tap verður
^ilreiÖar & ^anclbúnaÖarvélar Wl\
SUÐURLANDSBRAUT 14 — REYKJAVÍK — SÍMI 38600
Moskvich fólksbífreiöar til afgreiöslu strax
kosta kr. 155^190,00 • hagstæðir greiösluskilmálar
r
11. febrúar 1968 — ALÞÝÐUBLAÐIÐ 7