Alþýðublaðið - 30.03.1968, Blaðsíða 2

ŒC£StÖ)
Rltstjórar: Krlstján Bersi Ólafsson (áb.) og BenediKt Gröndal. Símar: 14900 —
14903. - Auglýsingasími: 14906. — ASsetur: AlþýÖuhúsið viö Hverfisgötu,
Reykjavik. — Prentsmiðja Alþýðublaðsins. Sími 14905. — Askriftargjald kr.
120,00. — í lausasölu kr. 7,00 eintakið. — Útgefandi: Nýja útgáfufélagið hf.
Hvað er nærsýni?
Tíminn kallar það nærsýni, að
Alþýðublaðið og Þjóðviljinn
skuli mæla gegn hugmyndinni
um einmenningskjördæmi og
vangaveltunum um tveggja
flokka kerfi. Málgagn Framsókn-
^rflokksins gefur og í skyn, að á-
mælisiverð éigingirni ráði þessari
afstöðu alþýðuflokkanna.
Síðara atriðið er misskilningur
eða útúrsnúningur af hálfu Tím-
ans. Hugmyndin um tveggja
flokka kerfi hefur þann megin-
galla, að með henni yrði stjórn-
málaflokkum fækkað með laga-
boði. Fljótt á litið virðist, að það
myndi bitna á Alþýðuflokknum
og Alþýðubandalaginu. En sam-
tals hafa þessir tveir flokkar
drjúgum meira fylgi með þjóð-
inni en Framsóknarflokkurinn og
eitt þingsæti umfram hann.
Tveggja flokka kerfið kynni því
að reynast á aðra lund en sérfræð
ingarnir í Framsóknarflokknum
ætla, er fram liðu stundir, þó að
til þess væri stofnað. Tíminn for
stokkast hins vegar af þessu til-
efni og segir það óblandið fagn-
aðarefni, ef alþýðuflokkarnir
sameinist.
Það er mál út af fyrir sig, en
þeirri þróun íslenzkra stjórn-
mála á hvorki að flýta né seinka
með kjördæm'askipun landsins að
dómi Alþýðuflokksins. Og því er
eins fjarri skapi, að kjördæma-
skipunin bitni á Framsóknar-
flokknum eins og Alþýðuflokkn-
um og Alþýðubandalaginu. Hún
á alls ekki að taka völd af kjós-
endum. íslendingum ber að ráða
því í 'almennum lýðræðislegum
kosningum, hvað stjórnmálaflokk
arnir eru margir og stórir hverju
sinni.
Annars ferst Tímanum ekki að
svara öðrum um eigingjarna af
stöðu í kjördæmamálinu. Fram-
sóknarflokkurinn hefur jafnan
verið eigingjarnastur allra í því
efni. Hann vill kjördæmaskipun,
sem tryggi honum raunveruleg
eða ímynduð forréttindi. Þeirra
naut hann lengi. Þau voru af hon
um tekin með kjördæmabreyt-
ingunni 1959 og metin jöfnuð
nokkuð. Samt krefst Framsóknar
flokkurinn ennþá einmennings-
kjördæma og bveggja flokka kerf
is.
Er hægt að ganga öllu lengra í
pólitískri eigingirni?
Nærsýni virðist einnig ein-
kenna sálarsjónir Framsóknár-
flokksins í þessu efni, þó að hann
svari öðrum um hana til að
reyna að dylja málstað sinn í bar
áttu fyrir úreltum og afturhalds
sömum forréttindum. Hvað er
nærsýni, ef ekki það sjá ekki
nema sjálfan sig?
ISSA DA REQUIEM
fyrir einsöngvara, kór og h Ijómsveit.
Á fimmtudaginn- kemur ræðst
Symfóníuhljómsveit íslands og
‘Söngsveitin Fílharmonía ásamt
einsöngvaranum Magnúsi Jóns-
syni, Ruth Little Magnússon,
‘Svölu Nielsen og Jóni Sigur-
björnssynj undir stjórn Róberts
A. Ottóssonar í það þrekvirki
að flytja sáiumessu Verdis og
þykir því til hlýða, að geta
Verksins og uppruna þess nokkr-
um örðum. Sálumessa, eða re-
quiem eins og hún heitir á er-
lendum málum eftir upphafsorð-
um fyrsta erindis hins hefð-
bundna forms hinnar kaþólsku
messu, var sungin til sáluhjálp-
ar hinum dauðu: Requiem aet-
ernam dona eis, Domine. Herra,
gef þeim eilífan frið. Hinir hlut-
arnir, sem oftast er samið tón-
verk við, eru Kyrie eleison, eig-
inlega Herra, miskunna þig yfir
oss. Dies irae, eða Dagur reið-
innar, Dómsdagur, Sanctus (,með
Benedictus), heilagur (blessað-
ur), Agnus dei, sem þýðir guðs
TÓNLIST
2, 30. marz 1968'
lamb og Lux aeterna, þ. e. eilíft
Ijós. Ennfremur eirts og Verdi
notar eru Offertorium, fórn, og
Libera me, frelsa mig.
Það var við dauða Rossinis ár-
ið 1868, eða fyrir réttum hundr-
áð árum, sem Verdj kom í hug
að ítölsk tónskáid sameinuðust
um að semja í sameiningu tón-
verk til minningar um meistar-
ann og heiðurs honum. Hugmynd
hans var að þetta yrði sorgar-
messa, þar sem hvert tónskáld
semdi sinn hluta. Sjálfur ætlaði
hann sér siðasta hlutann, Libera
me. Sumir lýstu sig samþykka
þessari fyrirætlun, en samt varð
aldrei úr framkvæmdum. Bæjar-
stjórnin í Pesaro, fæðingarbæ
Rossinis, sýndi nefnilega engan
á'.’.uga og lét sér á sama standa
og það reið baggamuninn. En
þegar skáldið og frelsisheíjan
Alessandro Manzonis lézt 1873,
tók Verdi Libera m. e. - þáttinn
sinn fram, og á einu ári samdi
hann framan við hann, það, sem
á vantaði.
Requiem Verdis er frábrugðið
venjulegri kirkjutónlist að því
leyti, að það ber mjög leikræn
einkenni, svo sem vænta mátti
af höfundi óperanna Rigoletto,
II trovátore og Le Traviata. —
Þessi veraidlegu áhrif sprengja
hinn kirkjulega ramma messunn-
ar. En ennfrcmur verður að hafa
í huga, að suðurlandabúar, óg þá'
ef til vill sérstaklega ítalir, eru
öðruvísi í hugsunarhætti og
bregðast öðruvísi við en við, sem
búum á norðlægum slóðum. Þeir
hafa á' umliðnum öldum vanizt í
kirkjum sínum kliðmjúkum, Ijóð-
rænum unaðssöng og þegar við
tölum um, að Verdi hafi „flutt
leikhúsið inn í kirkjuna”, þá er
liann aðeins að fylgja gamalli og
gróinni ítalskri hefð. Innileik-
inn, hlýjan og þráin finnur sinn
eiginlega farveg í kirkjunni og
enginn mun efast um tilfinning-
arnar, sem liggja að baki þessu
alítalska verki sé sönn og hrein.
1. hluti, Requiem og Kyrie.
Requiemið rennur fram hæglátt
með banrnslegri • einlægni, en
spenna kemur fram hjá hljóm-
sveitinni, sem er ógnandi og
myrk, en temað, sem kórinn há’lf
hvfslar, tjáir djúpa sorg. í Ky-
rie bregður fyrir meira lífi og
gleði, en í lokin ráða drunga-
legir leyndardómsfullir sam-
hljómar.
2. hluti. Dies Irae er fjörugur
og voldugur og" sker sig . alger-
lega frá hinum hefðbundna stíl
gömlu gregoriönsku messunnar,
þar sem hann var einraddaður.
3. hluti, Offertorium, textinn
Domine Jesu, hljómar rólega og
tignarlega. Einsöngvararnir fjór-
ir hafa orðið. í miðhlulanum
skiptist á frásagnartúlkun og til-
finningaríkur loísöngur.
4. hluti, Sanctus, er ein stór
fúga fyrir tvöfaldan kór, sem
jafnframt fer yfír í Agnus Dei,
þar sem tónninn verður í senn
gamaldags og rómantískur.
5. hluti, Libera me. Hér leit-
ar Verdi aftur til hins gamla
Dies Irae - háttar. Enn einu
sinni skýtur gamla dómsdags-
hugmyndin upp kollinum fyrir
sjónum okkar, áður en hinn fagn-
andi frelsisóður vekur hjá okk-
ur vissuna um sigur hins góða.
Framhald á 10. siðu.
VIÐ
HÖT—
HÆLUH
Þegnskylduvinnuhugmyndin
illræmda hefur skotið upp koll
inum á Alþingi. Jónas Péturs
son flytur þingsályktunartil-
lögu um þegnskylduvinnu ungl
inga á aldrinum 14—18 ára.
Þetta er gamall draugur, sem
fyrr hefur riðið husum hér á
landi, en jafnan verið kveðinn
niður.
Það er í raun og veru mjög
samboðið þegnskylduvinnuhug
myndinni áð nefna herskyldu
í sömu andrá, svo sem gert
hefur verið, einhverja verstu
og fjárfrekustu plágu nútíma
þjóðfélags sem almenningur
flestra landa stynur undir.
íslendingar hafa sem betur fer:
lítið haft af herskyldu að segja
eða öðrum slíkum kvöðum. Þó
má kannski helzt rekja þessa
vinnuskylduhugmynd til daga
konungsvaldsins hér á landi,
nema hvað samfélagið á nú að
taka við hlutverki kóngsins og
ráðast á garðinn, þar sem hann
er lægstur, skólaunglingana í
landinu.
□
Undanfarið he'fur mikið vcr,
ið rætt og ritað um erfiða að-
stöðu unglinga til að afla sér
fullnægjandi menntunar, eink
um í strjálbýlinu, og sýnt fram
á, að mörgum sé algerlega of-
viða að sjá börnum sínum fyr
ir nauðsynlegri skólgöngu af
fjárliagsástæðum. Æðimargir
hafa líka orðið að bíta í það
súra epli að geta ekki aflað
sér þeirrar menníunar, sem
hugur þeirra stóð til, fyrir fá-
tæktarsaliir, og goldið þess
ævilangt. Sumir hafa aftur á
móti fleytt sér nokkuð áleiðis
með sumarvinnu á námsárun
um og þó orðið að spara hvern
skilding, svo sem framast
mátti verða. Með þegnskyldu
vinnutillögunni hyggst flutn-
ingsmaðurinn koma í veg fyr
ir þennan möguleika og bcin
línis sækja allt sumarvinnu-
kaupíð í vasa ungmennanna
um tveggja ára skeið. Þetta
er ekki sérlega hlýleg kveðja
til skólaunglinganna í landinu,
sem eru að reyna að afla sér
menntunar og koma fótum und
ir sig í lífinu.
□
Það er i sjálfu sér undravert,
að flutningsmaður tillögunnar,
sem alið liefur mestan aldur
sinn í fögrum héruðum Aust
urlands og Norðurlands og
ætti að þekkja menntunarað-
stöðuna í dreifþýlinu, skuli
standa að jafn ótótlegri og illa
artaðri tillögu og þessu þegn
skylduóféti. Hitt hefði verið
skiljanlegra og virðingarvert,
Framhald p 3. síðu.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ