Alþýðublaðið - 30.03.1968, Blaðsíða 5

y
■ ■ áskólabókasafn, sagði Björn
Sigífússon, aðspurður hvers
konar stofnun það væri sem
hann veitti Corstöðu — há-
skólabókasafn er bókasafn ætlað
til almennra vísindalegra þarfa
þeirra sem stunda nám,
kennslu eða rannsóknir í há-
skóla eða á hans vegum
eða vinna að sjálfstæðum rann-
sóknum á þeim sviðum sem
munu varða háskólann. Réttur
til afnota af safninu er engan
veginn bundinn við háskóla-
menn. Hins vegar eru þrengsl-
in slík að afnot aðkomumanna
af safninu eru nær eingöngu
bundin við útlán." Þau námu
um 6000 bindum árið sem leið
og mundu fljótlega tvöfaldast
með auknu starfsliði og þar
með aukinni fyrirgreiðslu fyrir
lánþegum. Bókakostur safnsins
er þess eðlis að almenningur
leitar ekki til þess heldur eru
það fámennir hópar manna
einkum kandidata, sem nota
sér saíniö. En hver sem þörf
hefur fyrir bók í eigu safnsins
má leita hingað, og tel ég
sjaldan heftnilt að synja um
útlán ef útiánshæft eintak er
til í safninu.
astagestir eru stúdentar við
próflestur, ritgerðasmíð eða við
iestur miili kennslustunda,
sagði Björn Sigfússon ennfrem-
ur. Lestrarstofur safnsins, með
um það bil 140 sætum, eru orðn-
ar of litlar og dreifðar um allt
hús; hin stærsta þeirra, hátíða-
salurinn, er cinnig prófsalur
og auk þess ætlaður til ýmissa
annarra nota. Árið 1940 var hér
40 sæta salur fyrir 280 stúdenta,
en nú er stúdentatalan næst-
um sex sinnum hærri. Og að-
sókn að safninu hefur vaxið
hlutfallslega. Nú kjósa fleiri
stúdentar en áður að lesa á
safni ef þeir eiga þess kost.
Nú þegar væri þörf fyrir 200
sæti í lestrarsal, og sú þörf
mun á fáum árum aukast upp
í 300 sæti fyrir háskólamenn
eina.
— Bókakostur Háskólabóka-
safns er nú liðlega 140.000
bindi og fyllir 4000 hillumetra
að meðtöldum útibúum safnsins
í raunvísihdastofnun og ensku-
stofnun, en gera má' ráð fyrir
að bókakostur slíks safns tvö-
faldist á 10—12 árum. Saín-
ið nýtur prentskilaeintaks af
öllu sem út kemur á íslenzku
og i:)?íur regluleg bókaslkipti
við um það bil 300 erlenda
aðila, en árlegt bókafé úr rík-
issjóði er nú 750.000 krónur.
og er því fé varið til bókakaupa
og bókbonds. Bóktasafhsneíhd)
háskólans, skipuð fulltrúum úr
öllum háskóladeildum, er há-
skólabókaverði til ráðuneytis
um bókaval og annan rekstur
safnsins, og hafa prófessorar
því mikil ráð yfir því hvaða
bækur eru keyptar til safns-
ins, hver í sinni grein. En þar
sem mikill vöxtur er í háskól-
anum um þessar mundir og
margar greinar bætast við á
næstu árum hlýtur bókaöflun
safnsins að ná til fleiri fræða-
sviða en enn er fjaiiað um í'
skólanum. Á ýmsum sviðum eru
afnot bókanna heldur ekki
bundin við einn hóp fræði-
manna, heldur marga svo sem
ýmsar greinar hugvísinda og
félagsvísinda. Síðustu árin hafa
útlán safnsins breytzt nokkuð.
Lengi framan af voru rit sem
varða íslenzk fræði flest í út-
lánum, en síðustu ár hafa nátt-
úruvísindi þokazt til jafns við.
þau. Þar næst koma guðfræði
og saga, viðskiptafræði og lög-
fræði, þá erlend málvísindi,
verkfræði, landafræði, uppeld-
is- og sálarfræöi.
— Háskólabókasafn hefur úti-
bú í raunvísindastofnun og
enskustofnun þar sem eru bæk-
ur í þeirra fræðum, og víðar
eru Iesstofur handa stúdentum.
Bókasafn lækna í Landspítalan-
um er safninu óviðkomandi
enn. í Árnagarði verður vænt-
anlega þörf fyrir handbókasöfn
kennara, útibú úr Háskólabóka-
safni. Þar mun koma í góðar
þarfir safnið sem hinn merki
prófessor Stefán Einarsson gef-
ur háskólanum. Einnig er ráð-
gert bókasafn í Norræna hús-
inu.
s
íðustu tíu árin hefur all-
mikið verið rætt um sameining
Landsbókasafns og Háskólabóka-
safns í nýju safnhúsi í háskóla-
hverfinu. Sameiningin var form-
lega ákveðin með ályktun Al-
þingis árið 1957 að fengnu á-
liti bókasafnsnefndar sem til
þess var sett haustið 1956 að.
athuga „hvort fjárhagslega og
skipulagslegVi muni e/igi hag-
kvæmt að sameina Háskólabóka-
safn og Landsbókasafn að ein-
hverju eða öllu leyti.” Ályktun
Alþingis var reist á áliti nefnd-
arinnar sem lagði til: „I. Að
Landsbókasafn og Háskólabóka-
safn verði sameinuð. Lands-
bókasafn verði aðálsafn, en Há-
skólabókasafnið verði miðað við
handbóka- og námsþarfir síúd-
enta og kennsluundirbúning og
rlannsóknir háskólakennara. 2.
Að reist verði bókasafnshús í
næsta nágrenni við Háskólann
til þess að sameining safnanna
verðli framkvæmanleg. 3'. Að
nánari samvinna verði tekin
upp milli Landsbókasafns og
Háskólabókasafns meðan beðið
er eftir nýju bókasafnshúsi og
nauðsynleg fyrirmæli sett um
það í reglugerð Landsbókasafns
að féngnum tillögum beggja
forstöðumanna safna.” En at-
hylgi vek.ur að í ályktuninni
sjálfri, sem samþykkt var á
þingi, er ákvæðið um liýtt safn-
hús fellt niður.
í nefndarálitinu var m. a.
vikið að húsnæðismálum beggja
safnanna sem út af fyrir sig
gerðu sameiningu -þeirra knýj-
andi, rætt um sívaxandi bóka-
þörf háskólans en minnkandí
fjárráð Háskólabókasafns og
lögð áherzla á þá‘ nauðsyn að
safnið og skólinn mættu fylgj-
ast sem bezt með framvindu
vilsinda. Um Lamdsbttfcasafn
var þess m. a. getið að fjár-
framlög til þess væru alltof lít-
il til að það gæti gegnt öðru
aðalhlutverki sínu, að vera höf-
uðvísindasafn landsins. „Eins og
er berst það í bökkum með að
gegna þeirri skyldu að vera
þjóðbókasafn, þ. e. að eignast
og varðveita allt. sem varðar
ísland og íslenzkar bókmennt-
Björn Sjgfússön.
ir.” Síðan 1957 hefur bókafé
beggja safnanna verið aukið, en
bæði búa þau enn við sama hús-
næði og áður. En hvernig er
háttað verkaskiptingu þeirra
síðan, hvað líður sjálfri sam-
eining safnanna?
V
* orið 3 9,66 var enn skipuð
nefnd í bókasafnsmálinu, sagði
Björn Sigfússon, skipuð lands-
bókaverði, Finnboga Gúðmunds-
syni, háskólabókaverði og Birgi
Thorlacius ráðuneytisstjóra, og
mælti hún mjög fastlega með
því að reisa það hús, sem leiði
af sér sameining safnanna. í
beinu framhaldi af þessu var
heimilað í fjárlögum ársins
1968 að leggja fram úr ríkis-
sjóði eina. og hálfa milljón
króna til væntanlegs safnhúss,
en sú fjárveiting er afturköll-
uð í hinu nýja sparnaðarfrum-
varpi rí/icisstjórnarinnar. Þessi
afturköllun er varla nema til
bráðabirgða. En það eitt hefur
komið í veg fyrir sameining
safnanna til þessa að fé hefur
skort til að byggja yfir þau það
hús sem þau þurfa. Eins og nú
árar er ekki hægt að fullyrða
neitt um það á hvaða áratugi fé
verði fyrir hehdi til þeirrar
byggingar. En söfnin þurfa að
auka starfsemi sína meðan eft-
ir því er beðið og ef til vil
aldrei fremur en þegar atvinnu-
ástandið leyfir mönnum næðí
til lestrar. Á kreppuárunum
varð mikil aukning í starfi
safna alls staðar á Norðurlöndi-
um nema hér. Nú ríður á að
hægt sé að veita safngestunji
eins góða úrlausn og bóká-
kostur safnanna leyfir og drag^t
að þeim bækur sem ekki þuríá
að kasta stórfé miðað við aðri
fjárfesting sem er seinni til aíji
skila arði.
— Það eru engln glögg verka|-
skil milli bókasafna í Reykja-
vík, og verkefnaskipting milji
Landsbókasafns og Háslcóla-
bókasafns Wefur ekki felngizi
þó allmikið hafi verið eftir
henni sótt. Samvinna er ágætt
orð, en hún krfest rnikils
af því, sem seinni liður orð$
felur í sér: vinnu, mikillal'
vinnu, og starfslið þarf til að
leysa hana af hendi. Eins og
nú standa sakir eru vinnubrögð
á þessu sviði aðeins skipulagð-
ur glundroði. Söfnin leitast að
vísu við að kaupa ekki sömu
bækurnar, samvizkusamir menn
á söfnunum hringja sig saman
og bera sig saman, hvort táí-
teknar bækur séu til á öðru-
hvoru safninu eða fyrirhugað
að kaupa þær. En allt önnur
vinnubrögð þyrfti til að hægt
væri að tala um skipuleg, sam-
eiginleg bókakaup safnanna.
Frh. á 10. síðu..