Alþýðublaðið - 19.05.1968, Blaðsíða 7

Að þessu sinni hefst vísna
þátturinn á hringhendu eftir
Ólöfu frá' Hlöðum, sem ekki
þarf skýringar við:
Láttu brenna logann minn,
lof mér enn að skoðann,
horfa í ennis eldinn þinn,
inn í kvenna voðann.
Tvær eftirfarandi hring-
hendur eru úr vísnaflokki
eftir Guðmund Friðjónsson
á Sandi, sem hann kallar
Helsingja:
Laus við svima flýgur frjáls
fugl með hvimi skyggnu,
þó að brimi um brjóst og
háls
bláa himinlygnu.
Oft ég stóð á æskutíð
engjamóður stúfur,
aí'tann glóði og upp um hlíð
eimdi móða um gljúfur.
Magnús frá Barði er Hún-
vetningur að ætt og ágætur
hagyrðingur eins og margir
sýslungar hans, fyrr og síðar.
Hann hefur nýlega lokið við
vísnaflokk til Iðunnar, ljóða
gyðjunnar sjálfrar, þar er að
finna eftirfarandi vísu:
Á ökrum þínum iðjagræn
um
angar blóma krans,
eikur svigna undan vænum
eplum gróandans.
i
j—j*jJ.**:!:**j—|
Sigurður Ðreiðfjörð var um
alllangt skeið eitt vinsælasta
skáld íslendinga og enn hafa
menn yfir á góðum stundum
ýmsar lausavísur hans, sýnir
það bezt lífsmagn þeirra. Eft
irfarandi vísur nefnir hann
Viðkvæmni:
Meðalgata mannsins er
milli anda og steina,
en oss að verða englar hér
ei mun tjá að reyna.
Bezt er að halda trútt í
taum
á tilfinningar-meri.
Hófgatan er hál og naum,
og hætt við út af beri.
En hagsæld við það næst ei
nein
sem nátttröll verða að
kletti,
svo meistarinn finni mikli
stein,
þar möld og anda setti.
j—1*******^--]
Þá kemur hér vísa, sem ber
nafnið „Enginn verður óbar-
inn biskup“, en höfundurinn
er enginn annar en Svein-
bjöm Egilsson, og þarf ekki
að kynna manninn frekar.
Lysti þig, steinn, eg leggi
Þig
í lag á bæjarveggjum,
ofurlítið láttu mig
laga þig til með sleggjum.
Fáir hafa gert ferskeytl-
unni betri skil en Þorsteinn
Erlingsson. Ég rifja hér upp
eina vísu eftir hann, sem
margir kunna og oft er farið
með, en aldrei er of oft kveð
in;
Það er líkt og ylur í
ómi sumra braga;
mér hefur hlýnað mest á
því
márga kalda daga.
Fornólfur eða Jón Þorkels-
son eins og hann hét réttu
nafni hefur margt karlmann-
lega kveðið. Þessi visa er ein
a'f því taginu:
Hræðstu hvorki hrönn né
grjót,
hruflu, flumbru, skeinu,
út á lífsins Leggjabrjót ,
leggðu, og kvíddu ei neinu.
—j
Eftirfarandi vísa er snotur
lega gerð mannlýsing, en ber
reyndar ekki par góðum eig-
inleikum vitni, um faðerni
hennar er mér ókunnugt.
Yfir bárur ágirndar
elligrár og slitinn
réri árum rógburðar,
rann af hári svitinn.
j—| :■:***:■:** j—j
Önnur af sama tagi, kveð-
in af Jakobi Aþanasíussyni
er svona:
Hylur gæran sauðar svarta
soltin úlf með geði þungu,
dúfuaugu, höggormshjarta,
hunangsvarir, eiturtungu.
j—]****!!:**]—j
Loks eru tveir gamlir hús
gangar, sá síðari alkunnur
og fyrsta vísan sem margir
læra, einföld og auðnumin
barnavísa.
Karlmannsnef og konuhné,
kattareyra og hundstrýne
þegnar segja, að þetla sé
það kaldasta lifande.
AfJ minn fór á honum Rauð
eitthvað suður á bæi
að sækja bæði sykur og
brauð,
sitt af hvoru tagi.
VEGNA MORGUNBLAÐSGREINAR UM ÆSKUNA
Þegar stofnað var til þessara
þátta, var til þess ætlast, að
þeir væru svör við fyrirspurn
um lesenda. Slíkar fyrirspurn-
berast mjög fáar, en aflur á
móti hefi ég oft fundið ástæðu
lil að ræða spurningar, sem
ber á góma í viðræðum við al-
menning eða í sálgæzlustarfi.
Ég er því að noklcru leyti að
fara út af línunni, þegar ég í
þetta sinn ræði um prentaða
grein, sem birtist í Morgunblað
inu 10. maí síðastliðinn. Fyrir-
sögnin var „Æskan og kirkj-
an“. í þessari grein var margt,
sem gaman hefði verið að ræða
nánar. Hún hafði þann mikla
kost, að hún var, þrátt fyrir
harða gagnrýni, skrifuð af
löngun lil þess, að kirkjan og
æskan gætu ,,fundist“.
Greinin hefst á þessum orð-
um: „Hugtök eins og kristni,
kirkja og guð, hafa nú á síð-
ari árum misst mjög gildi sitt,
í hugum æskufólks". Nú er ég
raunar fulltrúi hinnar öldruðu
kynslóðar, en vegna þess, að
ég eitt sinn var ungur, hefi ég
ýmislegt til samanburðar. Og
ég leyfi mér að segja, að ná-
kvæmlega svona hefði mátt
skrifa í blöðin fyrir hálfri öld,
nema hvað það hefði ekkert
frekar átt við ungt fólk en
fullorðið. Viss hnignunaralda,
með tilliii til messusóknar um
allt land, hafði hafist þegar á
seinni hluta 19. aldar. Það
sanna meðal annars ,gömul
kirkjuleg blöð. — Um það leyti
sem ég og mínir jafnaldrar hóf
um guðfræðinám, urðum við
oft fyrir aðkasti fyrir það eitt
að vilja verða prestar. — Það
hefði þá þótt furðulegur spá-
dómur, að mennlaskólinn ætti
eftir að fara in Corpore til
messu í upphafi skólaárs eða
um jólaleytið. Hallgrímskirkja
Iroðfull af gagnfræðaskóla-
fólki á virkum degi í kyrru-
•vikunni, og fyrir jólin Hópar
af skátum við messu hjá prest
unum í Reykjavík til skiptis,
og nánari samvinna milli skóla
og kirkju víðs vegar um land-
ið. Það er ekki nema satt, að
kirkjurækni er lítil í landinu,
þegar miðað er við venjulegar
sunnudagsmessur, en ég efast
um, að yngra fólkið sé þar til-
tölulega færra en hið eldra.
En hinu verður ekki neitað,
að ýmiskonar samvinnuform
hafa myndast á seinni árum,
sem engum komu til hugar fyr
ir tillölulega fáum árum. Og
í mínu ungdæmi hefði það þótt
brosleg fjarstæða, að kirkjan
hefði þörf fyrir sérstakan
æskulýðsfulltrúa, sem sinnir
margvíslegu æskulýðsstarfi
víðs vegar um landið. Tæplega
væri um slíkt að ræða, ef ekki
Rætt
viö
prest
Effir
dr. Jakob
Jónsson
hefði fengist neitt andsvar frá
yngri kynslóðinni.
Samt bendir greinin á æsku
lýðssíðu Morgunblaðsins til
þess, að ekki séu öll vandamál
leyst með þessu, sem ég nú
'hefi talið. Höfundarnir segjast
einkum hafa í huga ungt fólk,
sem farinn er að nálgast tví-
tugsaldurinn, — það fólk, „sem
tekur að íhuga vandamál til-
'verunnar og við að sér skoð-
unum, sem oft verða undir-
staða að lífsviðmóti þeirra, þá
er árin færast yfir“. Það ligg
ur í augum uppi, að þessu
fólki hjálpa ekki venjulegar
barnaguðsþjónustur eða tóm-
stundastarf. Og hinir ungu höf
undar gera sér ljóst, að æsk-
an er ekkert lamb að leika
við. Þó verð ég að biðja þá af-
sökunar á því, að mér varð á
að brosa, þegar ég las eftirfar
andi setningu:“ Við hugsum
meir nú, en við gerðum áður
fyrr. Hverri ungri manneskju
er kennt að hugsa og láta eig
in skynsemi taka sæti dómara,
þá er vandamál ber að hönd-
um“. Orðin eru raunar dálítið
tvíræð. Sé ált við, að ungling
urinn hugsa meira en barnið,
má það til sanns færa, þó að
réttara væri að segja, að ungl
ingurinn hugsaði dýpra og
legnra en barnið gerir yfirleitt.
En eigi höfundarnir við, að
unga fólkið hugsi meira og
sjálfstæðara nú en yngri kyn-
sióðir gerðu áður fyrr, hygg
ég, að þeir ættu að kynna sér
betur menningarsögu bæði 19.
og 20. aldar. Og við, sem vor-
um ungir fyrir 40—50 árum,
fundum hjörtun brenna, af
hrifningu yfir þeirri öldu hugs
anafrelsis og andlegs sjálfstæð
is, er þá hafði gengið yfir
heiminn. Og hvergi kynntist
ég persónulega hrifningu minn
ar eigin kynslóðar yfir sjálf-
stæðri hugsun og hugsanafrelsi
en einmitt í guðfræðideild há-
skólans. Og jafnhliða henni
vildi ég nefna heimspekina
sem sannarlega var vel til þess
fallin að hrisla upp í ungum
mönnum.
Greinarhöfundarnir geta
þess, að einmitt vegna þess, að
ungt fólk vilji neyta skynsemi
sinnar, geti orðið árekstur
milli margra af kenningum
biblíunnar og skoðana vísinda
manna. skapist „eiginlegur
glundroði“, og þarna „verði
barnatrúin fyrir sinni fyrstu af
gerandi árás“. Það er ofur-eðli
Framhalud á bls. 14.
19. maí 1968 — ALÞÝÐUBLAÐIÐ j