Alþýðublaðið - 26.05.1968, Síða 7

Skógar í Þorskafirði standa
nokkuð hátt uppi i hjöllóttri
hlíðinni austan við fjörðinn.
Þegar ég átti síðast leið þar
um þjóðveginn fyrir nokkrum
árum, bjó þar gömul einyrkja
kona. Sesselja hét hún, kölluð
Setta í Skógum. Þetta var á
miðjum túnaslætti og búið aö
slá kragann umhverfis bæinn,
sem ekki sýndist sérlega reisu
legur, og gamla konan var í
heyi úti á túni í þurrknum. Á
nágrannabæjunum sást ekkert
lífsmark, enda munu þeir flest
ir hafa verið komnir í eyði.
Hver einn bær á sína sögu.
X þessu túni barði bláfátækur
barnamaður þúfnakollana á
öldinni sem leið, sumar eftir
sumar, eftirtekjan var rýr,
túnið lítið og ekki nema í með
allagi grasgefið. Hann hét
Jochum. Krakkarnir snigluð.
ust í kringum hann í slægj-
Unni. Einn þeirra var kallað-
Ur Matti, snöfurlegur og fjör-
mikill strákur, en ekki par
fríður. Engan mun þá hafa
grunað, að í þessum fjörkálfi
leyndist þjóðskáld íslendinga,
þótt það ætti að vísu eftir að
koma á daginn. Ég þarf auð-
vitað ekki að kynna snáðann
fyrir lesendum, hvert manns-
barn á íslandi kannast við
þjóðskáldið Matthías Jochums-
son, höfund þjóðsöngsins og
og margra annarra ógleyman-
legra ljóða.
Skógar koma ekki mikið við
sögur fyrr en með Matthíasi.
Þó er þeirra getið lítilsháttar
í Þorskfirðingasögu, kotið heit
ir þá því stolta og mikilláta
nafni Uppsalir, sem óneitan-
lega hæfir vel fæðingarstað
Sigurhæðaskáldsins. Nafnbreyt
ingin er hinsvegar ein af gát-
um íslenzkrar örnefnasögu. Nú-
verandi heiti býlisins er þó
ekki út í hött- Skógarkjarr er
ennþá í hlíðinni meðfram veg-
inum og hefur eflaust verið
miklu meira fyrr á tímum, eins
og víðar á Vestfjarðakjálkan-
um.
Bæjarleið frá Skógum, fyrir
botni Þorskafjarðar, eru Kolla
búðaeyrar þar sem svonefnd
ir Kollabúðafundir voru haldn-
ir upp úr miðri síðustu öld um
tuttugu ára skeið, og sér enn
tóttarrústirnar á eyrunum. Lík
legt er talið, að' upptökin að
fundunum sé að rekja til Jóns
Sigurðssonar forseta, en þeir
mörkuðu sem kunnugt er djúp
spor í þjóðfrelsisbaráttu íslend
inga. Auk hinn stærri mála,
sem þar voru til umræðu, bar
þar á góma ýmis sérmál Vest
fjarðakjálkans, t.d. var sælu-
húsið á Þorskafjarðarheiði
reist fyrir atbeina Vestfirðinga
á Kollabúðafundum.
-Frá Skógum blasir líka við
vegurinn upp á Þorskafjarðar-
heiði, fjölfarin leið bæði fyrr
og síðar. Komst þar margur í
hann krappann að vetrarlagi
og eru ýmsar sögur af hrakn-
ingum, villum og slysförum á
Þorskaf j arðarheið i.
Einu taka allir eftir, sem á
ferð eru á þessum slóðum,
tveim samstæðum hnúkum
austur og upp frá Skógum, eðai
öllu heldur tvítypptu felli, á-
kaflega sérkennilegu. Þessir
hnúkar heita Vaðalfjöll. Aflíð
andi brekkur og berjalautir eru
af þjóðveginum upp að Vaðal-
fjöllum og létt ganga, jafnvel
inniselufólki. T.d. liggur vel
við að ganga á þau frá Bjarka
lundi. Það kemur í ljós við
nánari athugun, að Vaðalfjöll-
in eru stuðlabergsfell, líklega
eldgamall gígtappi. Ú.tsýni af
Vaðalfjöllum er einkar við-
felldið og tiltölulega mikið.
Eftir nokkur ár verða Skóg
ar eflaust komnir í eyði. Leið
sögumaður, sem fer með ferða
mannahóp um þjóðveginn í
áttina að Þorskafjarðarheiði,
bendir upp í hlíðina og segir:
Þetta eru Skógar, þar sem
Matthías Jochumsson fæddist.
Jörðin er komin í eyði fyrir
nokkrum árum. Fjörgömul
einsetukona bjó þar seinast,
Sesselja hét hún, kölluð Setta
í Skógum.
Vaðalfjöll. — Ljósm.: Páll Jónsson.
Upprifjun boðorðanna æíti a5 vera liður í prófi ökumanna
EINIJVER minntiíst á, að sér
þætt óviðkunnanlegt, nð biskup
hefði beðið presta landsins að
minnast á hægri-umferðina eftir
messu á þessum sunnudegi.
Iívað kemur þetta við kirkju
og kristindómi? Er ekki nóg,
að það sé búið að hamast á
landslýðnum i allan 'vetur með
öllum þeim tækjum, sem til-
tæk hafa verið? í blöðum, út-
varpi og hlj óðvarpi, — í skólum
og á mannfuridum?
Þegar ég heyrði málaleitun
biskupsins, rifjaðist það upp
fyrir mér, að ég hafði einhvern-
tíma éndur fyrir löngu, í öðru
landi, heyrt predikun, sem fjall-
aði séi'staklegá um umferðina á
þjóðvegunum, Sannleikurinn er
sá, að breytingin frá vinstri til
hægri keyrslu, er í sjálfu sér
ekki svo ægilegur hlutur sem
margir ímynda sér. Fjöldi bíl-
stjóra, t. d. á Norðurlöndum
verða svo að segja daglega að
stilla huga sinn inn á slíka
breytingu í notkun ökutækja
sinna. Ég er ekkert hræddur
um, að íslenzkir ökumenn muni
ekki tiltölulega fljótt komast á
lagið, svo framarlega sem þeir
líta á siálfa sig sem ábyrga
Eftir
dr. Jakob
Jónsson
menn í mannlífinu yfirleitt.
Auðvitað geri ég ráð fyrir, að
menn verði að endurhæfa eða
enduræfa sjálfa sig og tök sín
á farartækinu, en slíkt er ekki
flóknara en svo, að -fjöldi fólks
leysir jafn-vandasöm varkefni á
fleiri sviðum. Fyrsta skilyrðið
er einmitt að vera ekki hrædd-
ur, heldur rólegur og gætinn —
og jafnvel æfðir menn -verða um
stund að líta á- sjálfa sig sem
nemendur í skóla.
En kja-rni málsins er einmitt
þessi, að ökumenn, hvort sem
reglurnar fyrirskipa hægri eða
vinstri keyrslu, líti á sjálfa sig
sem siðferðislega ábyrga menn,
sem hafi skyldur við guð og
menn í umferðinni á vegunum.
Þau boðorð, sem þar ber að
fylgja, eru sem sé í engu frá-
brugðin þeim, sem kristindóm-
urinn leggur okkur á herðar í
daglegri umgengni við náung-
ann, hvort sem við erum í bíl
eða ekki.
Ein furðulegasta tegund rök.
villu, sem oft gerir vart við
sig, lýsir sér í þeirri ályktun,
að á tækniöld komi vélin í stað-
inn fyrir manninn. Vélarafl get-
ur að vísu komið í staðinn fyrir
mann-afl. Vörubíllinn ber það,
sem maðurinn hefði ef til vill
annars þurft að bera. En bíllinn
hugsar ekki fyrir manninn, og
því liraðvirkari sem vélin er,
því meira ríður á því, að sam-
vizka mannsins sé vakandi. Um-
ferðin á vegunum er í rauninni
að miklu leyti spegill þess síð-
ferðis, sem við fylgjum í dag-
legu lífi. Þeir menn eru til,
sem alltaf finnst þeir þurfa að
aka fram úr, verða fyrstir,
verða á undan öllum öðrum,
hvort sem leyfilegum eða óleyfi
legum meðölum er beitb Þeir
eru líka til, sem hirða ekki um,
þó að þeir breiði sig svo yfir
veginn, að það er eins og þeir
telji sig eiga hann einir, hvern
ig Sem á stendur fyrir öðrum.
Eða þeir, sem ekki hirða um
örvggistækin, heldur freista
guðs með því að láta slag
s.anda, í þeirri von, að beim
hnfnist ekki fyrir hirðuleysi
sitt. Og síðast en ekki sízt þeir er
ekki hafa sinnu á því að hafa
sjálfa sig í lagi, heldur taka
að sér verkefni, sem þeir rísa
ekki undir í því ástandi, sem
þeir kunna að vera þá stundina.
Ég veit ósköp vel, að slys og
ófyrirsjáanleg óhöpp getá viljað
til bæði á sjó og landi — og
þá einnig á vegum. En eitt af
því, sem vekur nokkura undrun,
er það, að slysin verða oft þar,
sem einna minnst ástæða ætti
að veröa til þeirra. Er það þá
ekki nf því, að ökumaðurinn
telur sig <»’ vissan í sinni sök?
Oftraust er ekkert betra en van,
tr»ust. Og þurfum við þess
ekki við, aö vera endrum og
c:ns minnt' á það, sem nefna
mætti auðmýkt gagnvart því
verkefni, sem við tökum að okk
ur? Gætum við að okkur í um.
gengninni við náungann, yfir
leitt? Er ekki lífið, svo einfalt
sem það virðist véra, miklu
vandasamara, og krefst ekki
samstarfið við meðbræður okk-
ar miklu meiri varúðar og ár-
vekni, eri við gerum okkur Ijóst,
þegar við erum að ösla áfram í
ös og önn hins daglega lífs?
Er ekki, allur hægri-bandar-
áróðurinn ein samfelld predikun
út af teytanum: Allt, sem þér
viljið: að aðrir menn geri yður,
það skuluð þér og þeim gera“.
Og hvort sem víkja skal til
bægri eða vinstri, ætti það
hreint og beint að vera liður í
ökumannsprófi að rifja upp að
nvju til þau boðorð, sem lærð
voru undir fermingu.
Jakob Jónsson.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ 7
26- maf 1968 —