Alþýðublaðið - 10.09.1968, Síða 2

Bréfa—
KASSINN
Bltstjórar: Krlstján Bersl Ólafsson (áb.) og BenediKt Gröndal. Símar: 14900
14903. — Auglýsingasími: 14906. — Aðsetur: AlþýðuhúsiÖ við Hverfisgötu,
Reykjavík. — Frentsmiðja Alþýðublaðsins. Sími 14905. — Askriftargjald kr.
120,00. — f lausasölu kr. 7,00 eintakið. — Útgefandi: Nýja útgáfufélagið bf.
FRYSTIHÚSIN
Bátaflotinn og frystihúsin eru
kjarni atvinnulífs í tugum
byggða umhverfis allt ísland.
Víða er aðeins eitt frystihús á
hverjum stað, og sýnir reynslan
á sorglegan hátt, að þar vofa yfir
atvinmuleysi og vandræði, ef
starfsemi hússins stöðvast. Hefur
einmitt þetta komið fyrir á nolckr
um stöðum í seinni tíð.
Frystiiðnaðurinn hefur orðið
fyrir miklum áföllum vegna
verðfalls undanfarin misseri. Hef
ur ekki verið um annað að ræða
en bæta þau áföll að einhverju
leyti til að forðast víðtækt at-
vinnuleysi og framleiðslutap. Nú
fyrir skömmu hefur enn tekizt
samkomulag milli Sölumiðstöðv-
iar hraðfrystihúsanna og ríkis-
stjórnarinnar um þau mál. Mun
verðtrygging frystihúsanna
hækka í 75% eftir 1. ágúst, og
þau fá 25 milljónir króna í fram-
lag, sem grei'tt verður eftir sömu
reglum og hagræðingarfé. Er
ástæða til að fagna þessu sam-
komulagi eins og hverri þeirri
aðgerð, er tryggir áframhald
grundvallar atvinnugreinia í land
inu.
Afkoma og afstaða hinna ein-
stöku frystihúsa er að sjálfsögðu
mjög misjöfn. Mikið hefur verið
gert til hagræðingar á rekstri
þeirra, meðal annars með opin-
berri aðstoð, og án efa má gera
mikið á því sviði enn. Þó mun
heildarafkoma húsanna jafnan
fara mest eftir þeim reksturs-
grundvelli, sem þjöðfélágið getur
skapað atvinnuvegunum í heild.
Samtök frystihúsanna hafa gert
mikið til að selja afurðir þeiri-a
og hafa bæði fjölda manns og
heilar verksmiðjur í öðrum lönd-
um til þess. Leið nútímans er að
fullvinna fiskinn, þannig að hann
sé nálega tilbúinn fyrir húsmóð-
urina.
í sölustarfinu hafa íslendingar
notið þess, að fiiskur héðan
hefur verið talinn af sérstökum
gæðum. Þetta er þýðingarmikið
atriði, sem ekki má glatast. Þó
hafa ýmsir hugsandi menn áhyggj
ur af því, að gæði hráefnisins séu
ekki eins og þau gætu verið.
Ætti þjóðin nú, óbreytt verka-
fólk ekki síður en yfirmenn og
matsmenn, að gera nýtt átak til
að tryggja vörugæði og halda
uppi þeirri trú, sem ríkt hefur
svo lengi. Þvílíkt átaik mundi
hjálpa þjóðinni verulega til að
komast yfir þau miklu vandræði,
sem nú dynja yfir.
Núverandi erfiðleikar verða
ekki leystir með eiinu pennastriki.
All't bendir til þess, að þjóðin
verði að gera langvarandi átak á
mörgum sviðum, en allar vinnu-
stéttir verði að leggja fram sinn
skerf. Hagræðing og vörugæði
verða lífsreglur dagsins í enn
ríkari mæli en hingað til hefur
verið.
NÝJAR HUGMYNDIR
í UMRÆÐUM þeim um póli-
tískan leiða, andúð fólks, og
einkum þá ungs fólks, á stjórn-
málastarfi og stjórnmálaflokk.
um, sem spunnizt hafa í sumar
I framhaldi forsetakosninganna,
heyrist því stundum fleygt að
unga fólkið og aðrir óánægðir
hafi engar eigin hugmyndir fram
að færa um þjóðmál, áhugaleysi
þeirra á stjórnmálum stafi af
hugmynda og hugsjónaleysi um
þjóðmál. Saddir og sælir þegn-
ar velferðarríkisins hafa engar
nýjar hugmyndir, engan áhuga
á hugsjónum, segja menn þá,
ekki áhuga á neinu öðru en
eigin hag og skemmtanalífi. Og
spyrja síðan til sannindamerk-
is: hafa nokkrar nýjar hug-
myndir ungra manna um þjóð.
félagsmál komið fram, hvar
hafa þær komið fram? Og svara
sigri hrósandi: þær hafa hvergi
komið fram.
Þessari spurningu má raunar
svara með annarri spurningu:
Hvar eiga slíkar nýjar hug-
myndir að koma fram? Framtak
og á'hugi einstakra manna úti í
bæ og úti um land endist
skammt til að endurvekja á-
hugaverða. umræðu um þjóðfé.
lagsmál meðan þeir standa uppi
einangraðir hver fyrir sig eða
í þröngum hópi. Stjórnmála-
flokkarnir eru eðlilegt' tæki
samfélagsins til skoðanamótun-
ar, skoðanaskipta, skoðanabar-
áttu um þjóðfélagsmál, en ekki
verður séð að íslenzku stjórn.
málaflokkarnir hafi sem slíkir
neinn áhuga á því að gæða
skoðanalíf sitt neinum nýjum
anda né sýni neina viðleitni í
þá átt; hins vegar hafa flokk-
arnir fullkomin yfirráð yfir öil-
um helztu farvegum frjálsra um-
ræðna um þjóðfélagsmál, þjóð.
mál og stjórnmál og hvaðeina
annað í nútíðarsamfélagi,
blöðum, útvarpi og sjón.
varpi. í stjórnmálum eru blöðin
sem kunnugt er ekki nema úti-
bú, þingflokkanna, á'róðurstæki
tii sóknar og varnar, og ekki
sjálfstæðir aðilar að skoðana.
myndun, og útvarp, að með-
töldu sjónvarpi, er undir sam-
eiginlegri stjórn allra flojfck-
anna. Hvenær heyrist þess getið
að útvarp taki frumkvæði í um.
ræðu um þjóðmái og stjórnmál?
Sá vottur frjálsræðis sem gætir
í margnefndum viðtala og sam-
talsþáttum í útvarpi er meiri í
sjón en raun því að hefðbund-
inna flokkslegra hlutfalla er að
jafnaði gætt í vali þátttakenda
og viðmælenda, og pólitískur
forustumaður sjaldan eða aldr-
ei fenginn til viðræðu í útvarp
nema hann hafi lautinant sinn
úr fiokknum sér við hönd til að
spyrja sig „rétt.” En augljóslega
eiga ný sjónarmið, nýjar hug.
myndir, ef til væru, erfitt un; að
komast á' framfæri, ef öll um-
ræðutæki í samfélaginu, allir
farvegir umræðu, eru einskorð-
aðir við hið hefðbundna póli-
tóska .kerfi, áhugamál og hags-
muni þess.
Dæmi þess hve frábitnir
flokkarnir eru nýjum hugmynd.
um, nýju mati og afstöðu, má
að sönnu hvarvetna sjá, í hverju
því þjóðmáli sem uppi er á
hverjum tíma, til að mynda í
umræðum þeirra um íslenzk ut-
anríkis og þjóðernismál og
raunar alþjóðamiál ^ .almenntj,
sem jafnan eru bagnýtt í þá'gu
fiokksáróðurs innan lands. Nú
síðast' hefði Tékkóslóvakíumál-
KJALtARI
ið vel mátt verða tilefni nýrr-
ar umræðu um okkar eigin
aðstöðu og afstöðu á alþjóða.
vettvangi, okkar eigin þjóðern-
ismál. Það má vel vera rétt að
af atburðunum í Tékkóslóvakíu
sé þá ályktun að draga að okk-
ur beri að halda okkur sem
fastast í Nato í skjólinu af
mætti og dýrð Bandaríkjanna.
En vandlæting stjórnmálamanna
og blaða út af Tékkóslóvakíu
verður óneitanlega harla innan-
tóm, ósannfærandi, ef þeir taka
til í hennar nafni að réttlæta
stríðið í Vietnam, valdarán fas.
ista í Grikklandi, bandarískan
imperíalisma eins og hann birb
ist: í Suður-Ameríku, nú eða
barasta bara sjónvarpsmálið hér
á landi um árið. Kommúnistar
hafa löngu rúið sig tiltrú með
fylgispekt sinni við sovézkan
imperíalisma, stöðugri ’réttlæt-
ingu rússneskra ofbeldisverka,
hvort heldur var í Finnlandi,
Berlín eða Ungverjalandi. Og
þótt jafnvel þeir sem aldrei
„biluðu í Ungó” um árið séu
nú sjálfsagt einlæglega „spæld.
ir út af Tékkó” verður hinu
ekki neit'að að þeir sprikla nú
í eigin neti, þegar þjarmað er
að þeim út af Tékkóslóvakíumál.
unum. Hvorugur aðili hefur
sýnt minnsta áhuga á nýrri um-
ræðu um okkar eigin utanríkis-
og þjóðernismál, sem hlýtur
að byggjast á vímulausu mati
ialþjóðamála, skiptingar heims.
ins í áhrifasvæði og stöðu okk-
Framhald á bls. 14.
Hjáip í viSiögum
Fararstjórum og leiðsögu-
mönnum í öræfaferðum er oft
nokkur vandi á höndum, margt
getur gerzt, sem ekki var reikn.
að með í upphafi ferðar, t. d.
geta veðurguðirnir ruglað alla
reikninga. Má' í því sambandi
minna á Vatnajökulsleiðangur
Spánverjanna í sumar, sem til-
tölulega var vel út búinn, en
stóðst þó livergi nærri áætlun,
nokkurra daga töf varð á jökl-'
inum vegna veðurs, senditæki
biluðu, matarbirgðir þrutu, allt
fór þó vel að lokum, sem sjálf-
sagt má að nokkru þakka flug.
vélum og björgunarsveitum,
sem sendar voru á vettvang.
* f
Önnur óvænt atvik geta líka
komið fyrir, bilanir farartækja,
slys, veikindi, eins og t. d. átti
sér (stað um verzlunarmanna-
helgina í sumar, þegar stúlka
veiktist skyndilega inni í Kýl.
ingum á Landmannaafrétti, í
Ijós kom, að hún átti von á
barni og fæöingin var ekki langt
undan. Var ekki annað sýnna
en fararstjórinn yrði að taka
að sér ljósmóðurstörfin. Úr
þessu rættist þó, talstöðvarbíll
var á næstu grösum og var
komið á framfæri orðsendingu
um sjúkrabíl, svo að stúlkan
komst til byggða í tæka tíð, en
mjóu munaði.
★
Þessi og önnur atvik sýna, að
ýmislegt getur komið fyrir í ó-
byggðaferðum, sem reynir á
dugnað og úrræðasemi farar.
stjóra, en gefur jafnframt tii
kynna að gæta þarf nauðsynlegs
öryggis í ferðalögum, ekki sízt
inni á öræfum, þótt vandkvæðin
séu að jafnaði annars eðlis en
í þessum tilteknu dæmum. Þess
vegna er skynsamlegt, að hafa
jafnan einföldustu sjúkragögn
við hendina, enda er til þess
ætlazt að fólksflutningabílstjór-
ar hafi ávallt þar til gerðan lyfja
kassa í bifreiðum sínum, ef til
þarf að taka. Að vísu eru slys
eða alvarleg veikindi blessunar.
lega fátíð í slikum ferðum mið-
að við þann fjölda ferðamanna,
sem leggur leið sína inn á öræfi
landsins. Samt sem áður kæmi
sér vel, að fararstjórar og leið.
sögumenn kynnu einföldustu
undirstöðuatriði í hjálp í viðlög-
um, þótt naumast' sé unnt að
ætlast til þess, að þeir séu al-
mennt undir það búnið að taka
að sér hlutjíerk yfirsetukonu
inni á afréttum. Mikið öryggi
er hins vegar í Því, að sendi-
tæki sé í bílnum, og hefur slíkt
oft komið í góðar þarfir. . G.G.
2