Alþýðublaðið - 06.11.1968, Blaðsíða 8

8 ALÞYÐUBLAÐIÐ 6. nóvember 1968
Sögufrægur bíll
í Vökuportinu
inn lengí, en hann tók svo miklu
ástfóstri vjð iiann að hann á)tti bíl
inn í 19 ár, eða til ársins 1963.
Þá seldi hann Marmoninn austun
í Hveragerði. Við höfum það
fyrir satt, að hann hafi látið það
ganga fyrir öllu, að kaupandinn
færi vei með hann alveg eins og
hann værj að selja eftirlætis
hest.
í Hveragerðí var hann þó ekki
lengi, aðeins í tvö ár. Árið
1965, keypti Pálmi Guðbjörns-
son bílinn, en hann vinnur á
sama stað og Jón. Nú var þess-
um glæsilega farkosti heldur
farið að hraka og eftir tvö ár,
eða um miðjan síðastliðinn vet-
ur lagðj Páimi honum.
Síðan hefur Marmoninn feng-
ið að njóta eilinnar í ró og næði,
enda tími til kominn, eftir 40
ára dyggilega þjónustu.
o
Fyrirtækið Nordyke og Marmoni
framleiddi í upphafi alls konar
rafmagnsvörur, en árið 1902
smíðaði Howard Marmon bifreið,
sem hann kallaði Marmon. Þetta
var bíll með fjögurra strokka
V-mó(Þr, og :v°ru ,'framleiddír
nokkrir bílar með slíkum mótor
næstu árin, eða þangað til ár-
ið 1906, er Marmoninn var sýnd
ur á bílasýningu í New York með
V-8 vél. Upp frá þessu var bíll-
inn framleiddur með V-8 vél
fram til 1916, er sett var í hann
V16 vél, og var þá Marmon kom-
inn í sama flokk og Cadillac, en
þó var véiin aflmeiri. 1929 var
Þannig leit Marmoninn út r932 (bílíhin -ii hægri). Marmonlnn sem kom hingað upp var model 1929.
aftan framsætin og færði síðan
afturhliðina fram og kom fyrir
palli að aftan. Þá var þessi glæsi-
legi og dýri bíll orðinn að pall-
bíl og búinn að missa gildi sitt
sem safngripur. En nú hófst
annað gullaldartímabil Marmons-
ins, því að Jón iagði mikla alúð
við að halda honum við, og hann
gerði einnig ýmsar aðrar breyt-
ingar á honum. Þær voru flestar
eða allar fólgnarí því að breyta
ýmsu, t.d. stýri o.fl. þannig að
varahlutir úr öðrum bílum pöss-
uðu. Jón skipti um drif í bílnum
setti í liann drif úr Studebaker
vörubíl. Var það með hlutföllun-
um 1:7, svo að Marmoninn var
orðinn að eins konar jeppa.
Nokkrum árum seinna setti Jón
nýja Chevroletvél í hann, og allt-
af gekk bílinn eins og klukka.
Bifreiðeftirlitið gerðj aldrei
athugasemdir við skoðun, utan
einu sinni. Jón hafði keypt nýjar
samlokur, en við skoðunina kom
í ljós, að Þær voru gerðar fyrir
hægri handar akstur, svo að það
má segja, að Jón hafi þarna
verið á undan sinni samtíð
Bremsurnar eru enn þær sömu
og árið 1929 og hafa aldrei bilað.
Jón ætlaði aldrei að eiga bíl-
Eins og lesendur opnunnar muna ef til vil'l, fylgd-
umst við með bílauppboði inni í Vöku um daginn.
Þar var margt góðra bíla, og þar á meðal einn, sem
bar tegundar'heitið Marmon og sagður árgerð 1930.
En þrátt fyrir það ífór hann aðeins á 600 krónur.
Okkur fannst, að þetta væri merkilegur bíll. bæði
fyrir ell’i sakir ög einnig vegna þess, að merkið er
sjaldgæft. Við .eftirgrennslan kom líka í ljós, að það
var þess fyllilega virði að l'eggja tima og nókkurt
erfiði í að grafa upp ælvlsögu þessa bíls.
Fyrir allmörgum árum þótti
mér símareitkningarnir vera
orðnir ískyggilega háir, án þess
Ekki tókst okkur að fá upp-
lýsingar um það, hvenær Marm-
oninn, sem við sáum í Vöku-
portinu, var fluttur til landsins,
en fyrsti eigandi hans mun senni
lega hafa verið Karl heitinn Guð-
mundsson frá Grund í Kolbeins-
staðahreppi, síðar héraðslækn-
ir í Búðardal. Hann hefur átt
hann fram til ársins 1938, eða
þar um bil, en bíllinn en módel
1929. Þá hefur verið búið að
gera hann upp á bifreiðaverk-
stæði Steindórs og hefur bróðir
Karls, Ásgeir, sem nú býr að
Grund, gert það. Skipt var um
vél í honum, 8 strokka vélin
tekin úr , evt 6 str. Chevrolet-
vél sett í saðinn. Ástæðan mun
hafa verið sú, að Marmonvélar
voru ekki til á landinu og þess
vegna engir varahlutir í þær.
Það hefur verið um þetta leyti,
sem Páll Þorbergsson, tengda-
sonur sr. Árna Þórarinssonar
prófasts, keypti hann. Hann
mundi ekki, hvað hann gaf fyrir
bílinn, en helzt minnti hann, að
hann hefði kostað um 5000 krón-
ur. Páll þurfti aldrei að gera við
bílinn og átti hann fram til
ársins 1944. Sr. Árni í Stöðuls-
holti, s°nur Páls kvaðst eiga
margar og ákemtilegar bernsku-
minningar tengdar við þennan
bíl. Meðal þeirra minninga var
það, að Marmoninn var fyrsti
bílinn, sem hann keyrði. Hann
fékk að æfa sig á honum í kál-
görðum föður síns, fyrsta öku-
ferðin endaði þannig, að Árni
keyrði yfir kartöflupoka, sem
sprakk að sjálfsögðu, og fóru
kartöflurnar í allar áttir.
selt bílinn, og er honum það
ekki láandi, þar sem gæði og
glæsileiki hans gáfu ekkert eft-
ir Cadillac og öðrum lúxusbíl-
um frá þessum árum.
Það var, eins og fyrr segir
árið 1944 sem Jón Sigurðsson
verkstjóri hjá Stálsm. keypti
bílinn af Páli. Þá var hann illa
farinn og lítið eftir af fyrri
glæsileik. Vél og frambretti voru
úr Chevrolet og húddið smíðað
á hann vegna þess að það upp-
haflega passaði ekki, þegar
Chevroletvélin var komin í hann.
Yfirbyggingin var sVo að segja
ónýt að aftanverðu, svo að Jón
varð að taka hana í sundur fyrir
Bréfa—
KASSINN
Páll sá lengi eftir því að hafa Þannjg lítur Marmoninn út í dag, þar sem hann hvílir lúin bein í Vökuportinu,
framleildur Marmon með V-8
vél, og er sá bíll talinn traust-
astur af öllum Marmonum. Það
ler einmitt bíll af þessari árgerð
sem við ætlum að gera skil í þess
ari grein. En áður en við hættum
að tala um Marmoninn almennt,
mg geta þess, að til voru kapp-
akstursbílar af þeirri gerð, og
vann Marmon mikinn sigur yfir
bílum eins og Mercedes, Loizier,
Simplex, Mercer og Fiat í mikilli
aksturskeppni í Indanapolis árið
1911. Það var 6 strokka vél, sem
knúði þann bíl og -hann var kall-
aður Vespan vegna lögunar sinn-
ar, sfem líktist helzt lögun á
vespu.
Eini bilinn, sem bafði við
Marmon, var Duesenberg með
8 str. línuvél, 265 h.ö., en 8 str.
Marmonvélin var 200 h.ö.
Um endalok Marmonsins er
það að segja, að framleiðslu var
hætt árið 1935, þrátt fyrir ýms-
ar nýjungar, svosem vél og yfir-
byggingu úr alúmíum, glæsileik
í útliti og kraftmikla vél. Það,
sem régi því aðallega, að hætt
var að framleiða Marmon var
það, að hann var of dýr.
Og nú á einn af bílunum frá
gullöld bílanna að enda ævi sína
í Vökuportinu, því að það var
eigandi Vöku, Hjalti Stefánsson,
sem keyptj hann á 600 krónur
til niðurrifs. En að lokum viljum
við biðja þá, sem vita af fleiri
eintökum af Marmon, ef einhver
eru til hér á landi, að hafa sam-
band við okkur, því allar upplýs-
ingar eru vel þegnar.
að mér fyndist vera tlalað mejra
í símann en venju-Lega. Við tók-
um okkur því til, hjónin og
fórum að telja símtölin. Því
héldum við áfram í tvo ársfjórð-
unga. Niðurstöðurnar urðu þær
sömu í bæði skiptin, þegar við
bárum saman talningu okkar og
símareikningana: Við greiddum
tvöfalt fleiri -símtöl en bar. Ég
-skrifaði kvörtunarbréf, gerði
það meira að segja á skrifstofu
Landsímans, svo að það hefur
ekki getað misfarizf. Svar hef-
ur ekki borizt mér lenn.
í byrjun Iþessa mánaðar byrj-
uðum við áftur að telja símtöl-
in. Um mánaðamótin voru þau
orðin 100, en það þýðir, að með
sama áframihaldi verða þau 300
að þremur mánuðum liðnum,
eða sá simtalafjöldi, -sem ekki
þarf iað greiða fyrir sérstaklega.
Ég er alis ekki að drótta því
að Landsímanum, því nauðsyn-
lega þjónustufyrirtæki, að það
fari með svikum. Þarna getur
verið um bilun að ræða, en þá
er það -krafa neytenda, að þeirri
bilun sé kippt í lag.
í borg einni í Þýzkalandi
ihenti svipað nokkra símanot-
endur. Þeir fcvörtuðu og málið'
var þegar tekið til rannsóknar.
Niðurstaðan var sú, að við titr-
ijng, sem stórir flutningabíLar
komu af stað á jörðinni, fór
-teljarinn af stað. Þetta var
auðvitað lagað þegar í stað.
Gæti ekki eitthvað svipað
verið iað hérna?
M.M,