Alþýðublaðið - 04.12.1968, Blaðsíða 5

4. desember 1968 AtÞYÐtJBhA61Ð 5
I
Félagsmálaskóli verkalýðsins
Enn hefir verið flutt á Al-
þingi frumvarp um að setja
ó stofn félagsmálaskóla fyrir
verkalýðsfélögin, og er nú
flutt af þm. úr þremur stjórn
málaflokkum. Frv. um þetta
efni hefir verið flutt 4 sinn-
ium áður, í fyrsta sinn fyrir 14
árum af Hannibal Valdimars
syni einum, og er t.lgangur
frv. „sá að skapa starfandi
forystumönnum verkalýðs-
hreyfingarinnar, áhugamönn
um um störf hennar og hverj
um félaga hennar sem njóta
vill, möguleika til haldgóðrar
fræðslu í þeim greinum,'
sem tengdastar er.u starfi
alþýðusamtakanna“, segir í
Igjrg. Enginn, sem til þekíklir
eða hugsar um málefni laun
þega mun draga í efa þörf
jna fyr.r slíkan skóla.
Námsgreinar pær, sem ráð
er fyrir gert í frv. að kenndar
skuli, virðast ekki þurfa að
valda deilum, en um stjórn
hans og rekstur getur vel orð
ið ágre ningur. Það eru til
þjóðfélagsþegnar sem álíta
óþarft að stofna skóla fyrir
áhugamenn og trúnaðarmenn í
verkalýðsfélögunum, til eru
rosnn, sem ekki skilja nauð-
)syn þeiss að auika þekklngu
og skilning á almennum félags
legum vandamálum. Menn
finnast og sem telja nauðsyn
að gerðar séu kröfur og sleg
izt fyrir bættum launakjörum
en litla þörf á yfirsýn um fjár
hags- og atvinnumál þjóðar
innar, og loks eru menn til,
sem álíta að launaþrælarnir
og þeirra umboðsmenn þurfi
ekki uppfræðslu til að gera
kröfur.
Þróun þjóðfélagsins — og
þarfir launþega fylgja þróun
inni, — krefst þess að mennt
un sé aukin á öllum sviðum,
að menntun sé veitt öllum
sem vilja, að menntun sé snið
in eftir almennum og hagnýt
um þörfum þjóðfélagsins á
hverjum tíma.
Vonandi verður ekki langt
að bíða þessa félagsmálaskóla,
og mun verða fylgzt með þró
un þessa máls, og annarra
hliðstæðra, því að það eru ekki
einungis verkalýðsfélögin,
sem þurfa á skólastofnun
þessari að halda. Önnur sam-
tök launþega eiga líka sín á
hugamál í þessu efni og sam-
stöðu um sínar þarfir með
verkalýðsfélögunum. En meðal
annarra orða hafa fræðslu
mál þessi verið rædd í verka
lýðsfélögunum? Hvernig er
háttað áhuga verkalýðsins fyr
ir máli þessu? Þarf ekki að
kynna þetta mál betur? Vakn
ing þarf að vera almenn fyr
ir hagsmunamálum í hvaða
mynd sem þau koma fram.
Kvnnið fræðslumál launþega
í stéttarfélögum þeirra.
ísland fullvalda í 50 ár
Við íslendingar höfum
mfnnzt fullveldisafmælis okk-
ar með ýmsum hætti. Dagblöð
in rifjuðu m.a. upp söguna frá
1918. Táknræna sögu um sam-
tvinnaða hamingju og hörm
ungar, sem íslenzk saga er svo
auðug af í ótal myndum á öll
um öldum frá upphafi íslands
byggðar.
Kötlugos, spanska veikin,
gífurleg dýrtíð af völdum
fyrri heimsstyrjaldar, húsnæð
isskortur i Reykjavík, en hlns
vegar langþráð og happasæl
niðurstaða í baráttu þjóðar-
innar fyrir sjálfstæði. Niður
staða sem ekki var þjóðinni
fljóttekinn gróði, né heldur
einvörðungu að þakka liprum
íslenzkum samningamönnum,
sem þó sannarlega eiga slnn
hsiður og sögulega minningu
í þakklátum huga þjóðarinn
ar. Einhuga fylgdi þjóðin eft
ir sigri þe;m, er þeir unnu án
vopnavalds, en undir vopna-
gný á grundvelli íslenzkrar
sögu og memiingar, án þess
að beita þvingunaraðgerðum
en með hagstæða hugarfars
breytingu nýrrar kynslóðar á
stórfelldum breytingatímum,
sem bakgrunn. Mikil viðsýni
einkenndi afstöðu sambands
þjóðarinnar, hverju hafði ekki
verið áorkað síðan kjörorð
frönsku byltingarinnar, frelsi,
jafnrétti, bræðralag hljómuðu
út yflr hsiminn. Frjálslyndi,
víðsýni og skílningur Dana á
frelsiskröfu smáþjóðar mun
síðar verða jafnvel enn hærra
metin en er gert nú. Án þeirr
ar andlegu reisnar, sem dansk
ir forystumenn sýndu þá,
befði orðið torvelt að stofna
íslenzkt lýðveldi aldarfjórð
ungi síðar.
Nýr tímj — Ný saga og þó
Meðan myndir sögunnar
líða fyrir augu okkar á lit-
skrýddum síðum dagblaðanna,
myndast enn ný saga. Barátta
við erfiðleika í atvinnu- og
efnahagsmálum okkar. Meðan
íslenzki fáninn blaktir fyrir
golunni og hópur reykvískra
borgara sækir guðshús sín með
þakklátum huga fyrir unna
sigra og stoltir yfir marghátt
uðum framförum, þá endur
tekur sig sagan um stóraukna
dýrtíð og erfiðleika íselnzkra
launþega.
M;ld haustveðrátta, sem
helzt minnir á góða vorbyrj-
un, auðveldar alla aðstöðu til
útiverka, náttúran strýkur
mildri hönd um vanga atvinnu
Ieysingjanna, en „jólasveinarn
ir í ár eru vofur atvinnuleys-
isins í gættinni". Jólagjafirnar
sem íslenzka fullveldið réttir
verkalýðnum eru þungar klyfj
ar dýrtíðarinnar, fyrirheit um
enn þyngri byrðar, en hálf-
kveðnar vísur um aukna at-
vinnu.
VJð bíðum þess hvort samn
jngar nást við launjþegasam
tökin um hliðarráðstafanir
vegna erf ðleikanna. Við vænt
um þess að gifta íslenzku bjóS
arinnar sé sú, að nýjársgjöfin
verði atvinna handa hverri
vinnufúsri hönd.
JafnhFða undirbún'ngi fyrír
51. vetrarvertíð h'ns endur
reista fullveldis íslands þarf
að leggja varanlegan grund
völl að atvinnulífi okkar,
grundvöll þar sem markmiðið
verður traust gengi íslenzkr
ar krónu.
Þetta tekst ef við göngunr
einhuga t'l verks, með sam-
stilltu átaki þjóðarinnar eru
okkur allir vegir færir þó að
þungfært verði fyrsta áfang
ann. Hvað þarf til þess að sam
st'lla kraftana? Er það ekki
verðugt umhugsunarafni á 51.
jólaföstu hins endurreista ís-
lenzka fullveldis?
Er það ekki viðfangsefni
allra hugsandi og ábyrgrai
þegna, og lausn þess er sú
jólagjöf, sem við etgum að
gefa hvert öðru árjð 1968, en.
ekki einhverntíma seinna, því
að öll bið er okkur dýr. Rétt'
um hvert öðru heils hugar
hönd til samvinnu, það muti
vissulega kosta alla efnahags
lega fórn í bil;, en það mun
færa öllum góða vexti og auk
jnn höfuðstól, ef vel er að unn
ið.
[M
1 3= IÁIIíNI IAINHI ;a|
RáSstafannir
Framhald af 1. síðu.
6.1. vor til athugunar Iþessum
imálum. Hefði hún lokið störf
um og væru sumar af tillögum
ihennar þegar toomnar í fram
kvæmd en aðrar í athugun.
Þessi nefnd mun starfa áfram og
fylgjast með framkvæmdum.
Þær ráðstafanir, er gerðar yrðu
mundu e.t.v. leiða til þess að
iðgjöld lækkuðu. Undanfarið
Oiefði æ ofan í æ orðið að
Ibjarga sjóðnum frá greiðslu-
þroti m.a. með láni frá Seðla
(bankanum að upphæð 66 millj
ónir kr. Einnig mun koma sjóðn
um til góða lilutur af gengis
hagnaðarsjóðí. Einnig kvað ráð
herrann vera lagt t>l, að setja
megj það skilyrði að hlutaðeig
andi tryggingarfélag sé aðili að
endurtryggjngarsamtökum félag
anna og sé þetta gert til að
fylgja eftir tillögum nefndarinn
ar.
Um tillögur þær í 3. kafla
laganna, í sambandi við gengis
hagnaðarsjóð sagði ráðherr-
ann, að allmiklar birgðjr hefðu
verið til í landinu, er gengis
lækkunin varð,. Það væri tll
viljun háð, hverjir ættu birgð
irnar, og oft hefðj ríkisfram-
lag til útflutningsatvinnuveg
anna stuðlað að þeirri birgða
mynd-un. Rétt hefðj því þótt,
að í stað þess, að eigendur
þessara þþ’gða, fengju gengis
hagnaðinn, yrð; hann látinn
ganga til styrktar útflutnings
atvinnuvegunum eftir því sem
ákveðið væri nánar. T. d. væri
geng'shagnaðinum af skreið
varjð til styrktar skr-eiðar
framleiðendum.
Að síðustu kvaðst sjávarút-
vegsmálaráðherra vjlja leggja
á það áherzlu, að hér væri um
brýnt hagsmunamál þjóðarinn
ar allrar að ræða, því að ef
sjávarútveglnum væru ekki
tryggð þau skjlyrði, er hann
þarfnaðist, yrðj vá fyrir dyr
um í atvinnumálum í landinu.
ÓLAFUR JÖHANNESSON (F)
Kvað frumvarpið vera sem
hn-sfahögg í andlit alþýðu, þar
sem því hefðj verið lýst yfir
á nýafstöðnu ASÍ þingi og á-
herzla lögð á, að það væri
skilyrðj fyrir viðræðum við
ríkisstjórnina og atvinnurek-
endur, að ekkl yrði gripið til
neins konar lögþvjngana, en
sér virtist það vera gert með
ákvæðinu í þessum lögum um
hlutaskiptaákvæðið. Taldi
hann, að ríkisstjórnin ætti að
draga frumvarpið til baka.
Hann taldj frumvarpið viða
mjkið og í því væri um stórar
fjárhæðir að tefla. Það sem
sér þætti þó alvarlegast væri,
að með þessum ákvæðum
værj verið að færa mjög m k
inn hluta af þeirri verðhækk
un, sem yrðj á aflahluta sjó-
manna, til útgerðarmanna.
Sagðist hann leggja þetta að
jöfnu við kaupbindingu. Óeðli
legt kvað Ólafur, að lög
breyttu gildandj samningum,
enda þótt slíkt værj ekki ó-
þekkt fyribrigði. Ólafur ræddi
síðan nokkuð um tillögur fram
sóknarmanna, er hefðu miðað
að að létta fremur ýmsum
gjöldum af atvinnuvegunum
en auka álögur á þá. Harin
kvað og víða í frumvarp'nu
vera lagt of mikjð vald í
hendur ráðherra.
GILS GUÐMUNDSSON (Ab)
sagðist sammála flestu í ræðu
Ólafs, en r/.*ddi nokkuð, sem
hann, um þann þátt, er að hluta-
skiptum sneri. Gils kvaðst ótt-
ast, að ef frumvarp þetta yrði að
lögum, myndi það hafa ófyrir-
sjáanlegar afleið'ngar hættulegar
íslenzku þjóðinni eins og nú
væri ástatt. Gjls sagðist að vísu
viðurkenna, að ríkisstjóminni
væri mikill vandi á höndum í
sambandi við efnahags- og at-
vinnumál, en þetta værj ekki
leiðin til lausnar þeim vanda,
annað þyrfti til að koma. Hann
kvað sjómenn hafa orðið fyrir
mikilli kjaraskerðingu í minnk-
andi afla og verðfalli og þeir
hefðu lýst því yfir, að stórfelld
hlutarskerðing yrði ekki þoluð.
EGGERT G. ÞORSTEINSSON
svaraðj ræðum þeirra Ólafs og
Gils og kvað það merkilegasta,
er fram hefði komið í ræðum
iþeirra, vera, að báðir hefðu þeir
gert heiðarlega tilraun til að
viðurkenna, að vandi væri á
höndum, en svo hefðj ekki alltaf
virzt af ræðum stjórnarandstæð-
inga.
í sambandi við hlutaskiptin
sagði ráðherrann, að sér fyndist
þeir stjórnarandstæðingar gleyma
einu að þessi háttur væri ekki
nýtt fyrirkomulag heldur hefði
með lögum um bátagjaldeyri
1956 verið farin svipuð leið, og
hefði sú vísa þá þótt vel kveðin.
Annars sagði ráðherrann, að
ef stjórnarandstaðan kynni ein-
hver betri ráð en þau er í fruni
varpinu kæmu fram, mundu þau
þá koma fram, er málið yrði rætt
í nefnd. Ríkisstjórninni væri
skylt að leggja fram sína tillögur
og það hefði hún gert.
JÓN ÁRNASON (S) talaði
síðastur og vakti athygli á ýms-
um atriðum í frumvarþinu. M.a.
sagði hann, að þetta væri í ann-
að sinn sem gengishagnaður vær|
látinn renna eingöngu til sjávar-
útvegsins en oft áður hefðl
hann verið látinn renna fil ó-
skyldra þarfa, Þetta væri rétt
stefna. j